Verandering voor Congo: deel 1

“De politieke situatie van de Democratische Republiek Congo is erg ingewikkeld. Aan de ene kant heerst er onzekerheid bij de bevolking en bij het maatschappelijke middenveld (burgerbewegingen, het coördinerend comité van leken) over de onzekere verkiezingen van 23 december 2018. De kandidaten van de oppositie en de presidentiële meerderheid hebben contact met hun electorale basis en bereiden ze voor. Aan de andere kant verwerpen de tegenstanders het elektronisch stemsysteem. De meerderheid zegt bijna niets, zij observeren en wachten op het woord van het evangelie van Kabila (huidige president Joseph Kabila, red), waar zij niet tegenop kunnen.

Tenslotte denk ik dat de verkiezingen onder leiding van Kabila nog lang niet efficiënt genoeg georganiseerd zijn. De functionering van een heel land zou niet volledig afhankelijk moeten zijn van de invloed van één persoon – in dit geval Kabila.

Het dagelijkse leven van de Congolese bevolking is grotendeels afhankelijk van de politiek. Beperkingen daarvan hebben direct impact op de economie en het sociale leven. Het tast daarmee de vrede aan.”

Hoe kijk je naar de dood van Luc Nkulula, activist en drijvende kracht achter burgerbeweging ‘Lucha’, die afgelopen juni onder verdachte omstandigheden om het leven kwam?

“De dood van Luc werd in opdracht van de regerende macht uitgevoerd. In 2016 verzette hij zich tegen de regerende macht door hen openlijk de waarheid te vertellen over wat Lucha van de regering vindt, en over het dagelijkse leven van de Congolese bevolking. Dat konden ze niet verteren. In 2012, toen Lucha werd opgericht, was de regering het ook al niet met ons eens. Hierdoor waren ze altijd op zoek naar wie onze leider was. Tot die tijd was het ze niet gelukt om daarachter te komen. Maar aangezien Luc Nkulua erg betrokken was bij de uitbreiding van Lucha, bij het versterken van de filosofie en daarmee de gelegenheid kreeg om te spreken, kwam hij steeds meer in de aandacht.

Luc Nkulula is dood door zijn grote moed, zijn vastberadenheid en zelfbeheersing. Hij geloofde in zijn doel, en wat de meningen van anderen ook waren; hij verdedigde altijd zijn eigen mening. Zelfs zes maanden voor zijn dood verdedigde hij in hoorzittingen de overgang zonder Kabila. Weinig mensen hebben dit idee toentertijd gesteund helaas.”

“Daarvoor is het nodig dat ten eerste de bevolking zich bewust wordt van haar macht en haar verantwoordelijkheid om voor zichzelf te zorgen. Ten tweede moet het aantal internationale humanitaire organisaties in Congo afnemen, zodat de Congolezen zichzelf verbeteren. Daarnaast moet alle internationale hulp vooral gericht zijn op ontwikkelingshulp. En tot slot moeten diplomatieke betrekkingen oprecht en duidelijker zijn – de internationale gemeenschap moet ophouden te doen alsof ze het beter weten.”

Hoe draag jij zelf bij aan deze verandering?

“Persoonlijk ben ik van mening dat verandering mogelijk is en dat zal afhangen van de inspanningen van eenieder van ons Congolezen. Ik ben me ervan bewust dat deze verandering niet in één klap gaat komen. Het is een heel proces. Ik lever mijn aandeel door deel te nemen aan de komst van een Nieuw Congo, onze droom. Daarom ben ik als activist aangesloten bij de geweldloze burgerbeweging Lucha, en overal waar ik de gelegenheid krijg om mezelf te uiten, zal ik de visie van de missie van Lucha delen, zodat ook andere mensen zich bij de beweging aan kunnen sluiten. Dat probeer ik vooral bij vrouwen die nog terughoudend zijn uit angst voor opsluiting en traditionele Afrikaanse repercussies.

Als econoom doe ik daarnaast onderzoek naar de productiviteit van voedingsproducten en peulvruchten in de provincie, en produceer ik kleine hoeveelheden sojabonen, maïs, limoen en tomaten. Het idee daarachter is de productiviteitscapaciteit van de provincie te observeren en op lange termijn strategieën te ontwikkelen om lokaal geproduceerde producten te consumeren en deze om te kunnen zetten in een secundair industrieel product.”

“De situatie van de DR Congo is niet geruststellend. Enerzijds is er de presidentiële meerderheid die beweert verkiezingen te organiseren, maar geen rekening houdt met de voorwaarden voor de organisatie van goede verkiezingen.

Aan de andere kant is er de oppositie, die aan haar imago probeert te werken en bereidheid probeert te tonen om deel te nemen aan de verkiezingen. Terwijl ze tegelijkertijd bijna verplicht zijn zich te houden aan de verkiezingsparodie die is georganiseerd door het regime van Kabila in samenwerking met de CENI (Commission électorale nationale indépendante ofwel Onafhankelijke Nationale Verkiezingscommissie), een orgaan dat alleen vertrouwd wordt door de presidentiële meerderheid.

Wat wij Congolezen missen, is de moed om ons soeverein op te stellen. Als activist van Lucha beschouw ik deze verkiezingen als een beslissende stap in de geschiedenis van onze natie, die van ons verwacht dat we groot zijn. We moeten collectief bewustzijn opbouwen, als een alternatief dat kan leiden tot verandering in ons land.”

“Ik ben me bewust van de belangrijke rol die Lucha speelt op het nationale en internationale politieke toneel. Het zou naïef zijn om uit te sluiten dat de militanten van Lucha nu de slachtoffers zijn van doelbewust aanvallen. Luc Nkulula was een activist zoals de anderen, maar zijn moed, toewijding, liefde voor Congo en zijn gevoel van opoffering maakten van hem een heel bijzondere activist. Zowel de bedreigingen als de wens om ons het zwijgen op te leggen, suggereren dat Luc zeker het slachtoffer was van een aanslag.”

Wat moet er gebeuren om verandering te brengen in Congo?

“Om te zorgen dat er verandering komt moeten de Congolezen zich bewust worden van hun macht en hun plicht. Alle Congolezen moeten op hun niveau doen wat ze kunnen. Maar ook aan de top van de macht moet er verandering komen, met goed en verantwoordelijk leiderschap op basis van nationale en democratische waarden. Met respect voor menselijke waardigheid en sociale rechtvaardigheid.”

Hoe draag jij zelf bij aan deze verandering ?

“Mijn bijdrage aan de verandering van Congo is mijn deelname aan symbolische acties binnen de burgerbeweging Lucha. Voor mij is Lucha ook een school van goede zeden die me voorbereidt op grote toekomstige verantwoordelijkheden.”

“Die heeft verschillende gezichten. Er is vanuit de machthebber de angst voor morgen vanwege de vele misdaden en wetsovertredingen van hun kant. Ze zijn bang voor gerechtigheid als ze de verkiezingen niet winnen. Daarnaast zie je het egoïsme van de politieke tegenstanders: de grote vissen, die nog in de presidentiële race zijn, denken allemaal dat ze de enige zijn die betrouwbaar genoeg is om de verkiezingen te winnen en vinden dat ze steun moeten krijgen van de andere kandidaten. Ze zien de president als kandidaat die elk moment verslagen kan worden. Hoewel de bevolking grotendeels vertrouwen heeft in de oppositie, doet die in werkelijkheid weinig om de situatie te veranderen.

Veel Congolezen hebben hun hoop gevestigd op de verkiezingen; zien die als een wondermiddel. Ze geloven dat de verkiezingen een oplossing zullen bieden voor alle problemen van het land. Het is onbekend hoe de situatie binnenkort zal zijn: geen van de spelers in dit verkiezingsproces weet wat er de komende dagen gaat gebeuren. Sommige mensen betwijfelen of er wel verkiezingen zullen plaatsvinden; anderen denken aan het geweld voor en na de verkiezingen.

Dan is nog het gebrek aan consensus en vertrouwen: dat betreft vooral de elektronische stemmethode die het stembiljet vervangt. Dat wordt ons opgedrongen terwijl het nergens in de wet staat. Er is ook geen raadpleging geweest om consensus te onderzoeken. De kritiek tegen dit apparaat wordt ondersteund doordat er veel Congolezen zijn die niet weten hoe ze een touchscreen moeten gebruiken. En dat kun je niet van ene op de anderen dag leren.”

Hoe kijk je naar de dood van Luc Nkulula?

“Ik ben ervan overtuigd dat hij werd vermoord door de personen die zijn grote burgerbetrokkenheid niet leuk vonden. Hij is vermoord. Ikzelf heb een voorbeeld, een idool, een mentor en inspiratiebron verloren. Ik moet zijn gevecht voortzetten om hem te eren.”

“Voor verandering in Congo hebben we goede verkiezingen nodig, óf een niet-gewelddadige volksrevolutie, aangedreven door het volk en het maatschappelijk middenveld, zoals burgerbewegingen, met actieve steun van de oppositie. Deze revolutie zal leiden tot de installatie van een burgerovergang om de verkiezingen te organiseren.”

Hoe draag jij zelf bij aan deze verandering?

“Wij dragen op onze manier bij aan deze verandering, door bewustwording van onze medeburgers over hun maatschappelijke betrokkenheid en de toe-eigening van onze toekomst door deelname aan geweldloze acties, om respect te eisen voor de wet, onze rechten, en het opeisen van goede verkiezingen.

We dragen ook bij aan deze verandering door tussen de oppositie en het bestaande regime niet partijgebonden te blijven – we veroordelen de slechte kanten van alle partijen. Voor ons is het grootste probleem van DR Congo een bevolking die niet veeleisend is, waardoor de staat geen verantwoordelijkheidsgevoel heeft ontwikkeld. De bewuste burgers zijn in aantal nog niet groot genoeg vergeleken met degenen die nog altijd berusten in naïviteit en onwetendheid. Geleidelijk komen we er, door onze moed, hoop, waarden, patriottisme, opoffering en onafhankelijkheid.”