Sla de krant open deze dagen en je ziet dobberende boten overvol vluchtelingen: Lampedusa-achtige rampen lijken eerder regel dan uitzondering te worden. De een vindt dat we het leger moeten inzetten, de ander vindt dat we drenkelingen moeten redden. Onze correspondenten in Thailand (Ate Hoekstra), Nicaragua (Jurriaan van Eerten) en Zuid-Afrika (Andrea Dijkstra) gingen daar de straat op. Hoe kijken mensen elders in de wereld eigenlijk naar vluchtelingen?
Thailand
BANGKOK – Of bootvluchtelingen terug de zee op moeten? Nee, dat vindt Card wat te ver gaan. Maar net als veel andere Thai voelt Card, zoals hij zichzelf noemt, er weinig voor dat Thailand massaal Rohingya vluchtelingen gaat opnemen. “Tijdelijk kan het wel, maar laat ze dan afzonderlijk van de Thai wonen. Misschien kunnen we ze op een eiland zetten?”
LEES OOK
In de afgelopen maanden werden op de vlucht zijnde Rohingya – een zwaar vervolgde etnische minderheidsgroep uit Myanmar – door verschillende Aziatische landen geweigerd. Maleisië, Indonesië en Thailand keerden hun boten en stuurden de vluchtelingen terug de zee op om ze pas weken later alsnog hulp te bieden. Hoewel het voor internationale verontwaardiging zorgde, begrijpen veel Thai wel dat de regering de Rohingya niet met open armen verwelkomt. Card: “Je kunt je afvragen waarom Myanmar ze niet wil hebben. Straks pikken ze onze banen in.”
Daar denkt taxichauffeur Moophet Chomphon heel anders over. “Hun situatie moet wel erg slecht zijn, willen ze hun eigen land te ontvluchten”, zegt Moophet tijdens een rit door de chaotische straten van de Thaise hoofdstad. “Maar zij zijn ook mensen, net als wij. Ik vind dat ze hier best een tijd kunnen leven. Er zijn genoeg kleine baantjes die ze kunnen doen.”
Misschien kunnen we de Rohingya vluchteling-en op een eiland zetten?
In het verleden hielp Moophet vluchtelingen en illegale migranten weleens met een taxirit. Eén keer werd hij door de politie betrapt. Klaagden ze hem bijna aan voor mensensmokkel. “Ze wilden me in de gevangenis zetten. Maar gelukkig kon ik een politieman omkopen. Dat heeft me wel 12.000 baht gekost! (ruim 300 euro).”
Nicaragua
BLUEFIELDS – Ooit een weelderige koloniale haven, stelt Bluefields aan de Caribische kust van Nicaragua tegenwoordig weinig meer voor. Houten huizen die wegrotten in de tropische hitte, alcoholisme, werkloosheid. Al decennialang zoeken inwoners hun heil in zuidelijk buurland Costa Rica, dat er economisch sterk voorstaat vanwege de productie van microchips.
Costa Ricanen zouden Nicaraguanen discrimineren. “Ze gedragen zich alsof wij uit Afrika komen”, vertelt Ferci Kardasan, wiens broer en vader naar Costa Rica vertrokken om te werken. “Ze voelen zich de Verenigde Staten, alsof iedereen uit Midden-Amerika naar hen toe vlucht.”
Als ik de keuze opnieuw kon maken, zou ik in Nicaragua blijven
Anders dan bootvluchtelingen, lopen de Nicaraguaanse migranten geen verdrinkingsrisico. Zij kunnen een visum proberen aan te vragen voor Costa Rica of illegaal via land de grens oversteken, waarbij ze hoogstens gearresteerd en gedeporteerd worden.
De 36-jarige Nicaraguaan Juan Ramon Martinez woont in de Costa Ricaanse hoofdstad San José. Zijn wijk wordt grotendeels bewoond door Nicaraguaanse migranten. Vanwege de armoede is er veel criminaliteit en drugsproblematiek. Martinez verdient meer dan in Costa Rica, maar door de hogere kosten houdt hij er weinig aan over. Of zijn leven is verbeterd vraagt Martinez zich af: als hij 's nachts terugkomt van zijn werk in een restaurant is hij bang voor overvallen.
“In Nicaragua had ik een vredig leven met mijn familie”, vertelt Martinez. “Om eerlijk te zijn, als ik de keuze opnieuw kon maken, zou ik in Nicaragua blijven. Nu gaan mijn kinderen hier naar school en hebben we ons leven hier, dus blijf ik maar.”
Zuid-Afrika
JOHANNESBURG – In Zuid-Afrika denkt men bij vluchtelingen direct aan de xenofobe aanvallen van twee maanden terug: in Johannesburg en Durban werden zeven Afrikaanse immigranten door Zuid-Afrikanen met messen afgeslacht of levend in brand gestoken. Ook werden duizenden migranten uit hun huizen en winkeltjes verjaagd.
OneWorld Afrika-leestips:
“Die rellen zijn niet goed te praten”, verzucht de 44-jarige Caroline Mashaba, terwijl ze de afwas staat te doen in haar golfplaten huisje in de township Soshanguve. “Maar terwijl de regering ons al tientallen jaren meer banen belooft, trekken duizenden buitenlanders ons land binnen met slimme zakenplannen die wij zelf niet hebben en starten hier winkeltjes. Dit maakt onze jeugd jaloers en boos.”
Hun extreme agressiviteit verklaart Mashaba ook met het feit dat steeds meer Zuid-Afrikaanse jongeren zwaar verslaafd zijn aan ‘nyaope’, een goedkope en zwaar verslavende straatdrug. “Hierdoor slaan ze tegenwoordig zelfs hun eigen moeders.”
Ondertussen horen Zuid-Afrikanen ook over de tienduizenden bootvluchtelingen die ondanks de gevaren Europa proberen te bereiken. “Hun keuze begrijp ik wel”, vertelt de 24-jarige Kuhle Ncanywa. “Veel van deze – dikwijls Afrikaanse – vluchtelingen verlaten hun land vanwege diepe armoede, enorme werkloosheid en omdat ze vaak in dictaturen leven waar geen hoop is op verandering”, stelt de student journalistiek in een bruin café in Johannesburg.
Bootvluchtelingen? "Hun keuze begrijp ik wel"
“Ik snap dat het een enorme druk geeft op Europa. Maar landen die deze vluchtelingen toch opnemen, tonen ons de voor Zuid-Afrikanen zeer belangrijke levensfilosofie ‘ubuntu’, dat staat voor ‘menselijkheid naar anderen’.”
