‘Hoe houd je corona buiten Afrika? Test de Europeanen!’

Toen ebola in Mali arriveerde, leidde Sow een speciaal opgezet crisiscentrum dat tot doel had de ziekte zoveel mogelijk buiten de poort te houden. Dat lukte, dankzij de tactiek die we ook nu weer intensief en succesvol toegepast zien worden in bijvoorbeeld Zuid-Korea: vroeg identificeren, de patiënt isoleren, nagaan met wie de patiënt in contact is geweest, die ook traceren en waar nodig isoleren en behandelen.

In West-Afrika is ontzettend veel kennis aanwezig over het volgen en indammen van een epidemie. Maar ja: zulke succesverhalen halen de wereldpers niet of nauwelijks. Dus kunnen we het de expert op France24 misschien niet eens kwalijk nemen dat hij er niet van wist. Toch had hij op z’n minst kunnen vertellen dat het Institut Pasteur – de vestiging in Dakar welteverstaan – bezig was met het ontwikkelen van een sneltest op COVID-19, bedoeld om samen met een Brits en een Senegalees bedrijf over het continent uit te rollen. Dat programma was namelijk al aan de gang terwijl hij op tv aan het orakelen was.

Dit continent van meer dan vijftig landen heeft meer dan vijftig verschillende zorgsystemen van wisselende sterkte en kwaliteit. Ook nu is praten over ‘Afrika’ als ware het één land zinloos. Het simplistische idee ‘als corona in Afrika komt, dan zullen er heel veel mensen doodgaan’, is te gemakkelijk en te vaak ingegeven door ronduit racistische onderliggende gedachtes: ‘Ze kunnen toch niks daar in Afrika.’ Misschien moeten mensen die dat denken eens met Samba Sow gaan praten.

Het is waar: veel Afrikaanse landen hebben geen state-of-the-art gezondheidssysteem à la Zuid-Korea. En daarom ligt de nadruk op preventie: zorgen dat je zo min mogelijk gevallen binnenkrijgt. Het hele continent zit op slot. Geen vluchten, alleen nog grensverkeer voor essentiële goederen: medicijnen, voedsel, brandstof. Bars, restaurants en nachtclubs zijn dicht. In veel steden bestaat een avondklok die hardhandig gehandhaafd wordt, soms té hardhandig. In Dakar, Ouagadougou en Abidjan werd bezwaar gemaakt tegen de losse wapenstokken van de politie, terwijl in Kenia een golf van verontwaardiging losbarstte nadat agenten hadden ingemept op mensen die juist op tijd thuis hadden willen zijn.

Eerder was er trouwens nog forse kritiek op de luchtvaartmaatschappij, omdat die tijdens de aanvang van de coronacrisis bleef doorvliegen naar zijn vijf Chinese bestemmingen. Maar Ethiopian bezorgde in zes dagen tijd dat broodnodige materiaal in 46 landen en herstelde zo zijn imago. Bijvoorbeeld in de Malinese hoofdstad Bamako, waar Mali’s huidige minister van Gezondheidszorg, Michel Sidibé, de middelen in ontvangst nam.

Avec le min. des Transports et l’Ambassadeur de Chine, heureux de recevoir ce jour au nom du Chef de l’Etat un don du Gov chinois et de la Fondation Jack Ma 20 000 tests, 100 000 masques & 1000 tenues. Ce don permettra de renforcer notre stock & dispositif de riposte au COVID-19. pic.twitter.com/yHZEwP3smj

— Michel Sidibé (@MichelSidibe) March 27, 2020

Hulp is dus welkom. Maar het lijkt de duizenden buitenlandse ngo’s op dit continent nog altijd te ontgaan wat mensen allemaal zelf doen. Een dag nadat de eerste twee coronagevallen in Mali werden gesignaleerd, eind maart, veranderde er iets op straat in Bamako. Bij supermarkten, apotheken, bankgebouwen en andere drukbezochte plekken, stonden als bij toverslag waterreservoirs buiten, met een kraantje en een stuk zeep en de dringende uitnodiging de handen te wassen. Bij apotheken werd iedereen ook verzocht de handen nog eens extra te ontsmetten met gel. Had Oxfam daar soms voor gezorgd?

Nou, nee. Die poortwachters op de Europese grenzen concentreren zich op mensen van kleur omdat ze mensen van kleur zijn. Dat is irrationeel en bovendien strafbaar om twee redenen: het is willekeur en het is racisme. Wanneer wordt dáár eens op gehandhaafd?

Dit geldt niet voor reizigers in omgekeerde richting. Europa is, tot de Verenigde Staten de ongelukkige fakkel overnemen, dé corona-brandhaard van de wereld. Extra screenen van mensen uit Europa is rationeel en verstandig. Daar komt nog een historische dimensie bij. Toen de zelfbenoemde witte ‘ontdekkingsreizigers’ uit Europa vertrokken, namen ze ook ziektes mee die in de gebieden die ze dachten ontdekt te hebben nog niet bestonden. De gevolgen zijn bekend. In Noord- en Zuid-Amerika werden complete volken gedecimeerd. Dat is een lot waar Afrikanen begrijpelijkerwijs geen zin in hebben.

Dit is een vertaalde en bewerkte versie van een blog die eerder verscheen op het weblog van Bram Posthumus, Yoff Tales.