Dan Etete, de voormalige Nigeriaanse olieminister die in 1998 onder het bewind van militair dictator Sani Abacha de licentie voor het rijke olieveld 245 (OPL 245) aan zichzelf toekende, is afgelopen dinsdag aangeklaagd door het Nigeriaanse anticorruptie-agentschap EFCC. Niet omdat hij de licentie in 1998 aan zijn eigen bedrijf Malabu Oil & Gas, dat hij een paar dagen eerder had opgericht, had toegekend, maar omdat hij er in 2011 in een omstreden deal met oliegiganten Shell en ENI 1,1 miljard dollar voor kreeg. Naast Etete zijn ook voormalig procureur-generaal Mohammed Adoke en zakenman Aliyu Abubakar aangeklaagd.
Omstreden oliedeal
OneWorld volgt het OPL 245-dossier al jaren nauwgezet. In januari 2015 publiceerden we een uitgebreid onderzoeksverhaal over het lucratieve olieveld, dat een kwart van alle Nigeriaanse oliereserves bevat en dat in 2011 in handen kwam van Shell en ENI. Die betaalden daarvoor 1,1 miljard dollar aan de Nigeriaanse overheid op een rekening van de bank JP Morgan Chase in Londen. Dat geld vond zijn weg naar de corrupte Etete, die eerder in Frankrijk al veroordeeld was wegens witwassen. Dat werd geregeld in de volgende drie overeenkomsten, die op dezelfde dag dat Shell en ENI geld betaalden aan de Nigeriaanse overheid voor OPL 245 gesloten werden:
- Overeenkomst tussen de Nigeriaanse overheid en Malabu, ondertekend door de minister van olie en procureur-generaal Adoke en twee onbekende medewerkers van Malabu. ‘Malabu draagt de OPL-aandelen over aan de Nigeriaanse overheid en komt overeen om ‘af te zien van iedere aanspraak op OPL 245’ in ruil voor ‘een compensatie van de Nigeriaanse regering van 1.092.040.000 dollar’.
- Overeenkomst tussen de Nigeriaanse regering (FGN) & NNPC (Nigerian National Petroleum Corporation) en SNUD & SNEPCO (dochterondernemingen van Shell) & NAE (dochter ENI). De Nigeriaanse regering kent OPL 245 toe aan SNEPCO en NAE in ruil voor een betaling van $1.092.040.000 (!) en een signature bonus (aan de regering- red.) van $207 miljoen.
- Een schikkingsovereenkomst tussen Malabu en Shell (SNEPCO en SNUD) waarmee een eind wordt gemaakt aan de juridische procedures tussen beide bedrijven.
Aanklacht
In de aanklacht van de EFCC (pdf) wordt Etete op zeven verschillende punten beschuldigd van het ontvangen van geld van die Londense bankrekening. Hij ontving 400 miljoen dollar op een rekening van Bank PHB en 401 miljoen op een rekening van First Bank. De overige 215 miljoen werd nooit overgemaakt. Het bedrag werd bevroren, omdat een van de onderhandelaars van de deal, Emeka Obi, niet betaald kreeg en vervolgens Etete aanklaagde in een Britse rechtbank.
Etete verklaarde in 2013 tegenover een Britse rechtbank dat hij 'slechts' 250 miljoen van de 800 die hij op zijn rekeningen ontving, zelf hield. In de EFCC-aanklacht van deze week staat dat zakenman Aliyu Abubakar 479 miljoen ontving van Etete. Volgens de Nigeriaanse nieuwswebsite Premium Times diende Abubakar als front voor verschillende bewindslieden uit de regering van Goodluck Jonathan (de Nigeriaanse president in 2011, toen de omstreden oliedeal werd gesloten), waaronder voormalig procureur-generaal Adoke (die tegenwoordig rechten studeert aan de Universiteit Leiden). Adoke wordt in de aanklacht beschuldigd van witwassen, omdat hij de geldoverdracht van de Nigeriaanse overheid naar Etete faciliteerde.
Shell en ENI
Begin dit jaar deden de FIOD en OM een inval bij het hoofdkantoor van Shell in Den Haag. Het FIOD bevestigde toen aan NRC Handelsblad dat er een strafrechtelijk onderzoek loopt naar de rol van Shell rondom betalingen voor het olieveld 245. Dat onderzoek wordt geleid door het OM in Nederland en de openbaar aanklager in Milaan, die de Italiaanse partner van Shell in OPL 245, ENI, onderzoekt. De aanklagers hebben gezamenlijk vijftig onderzoekers op de zaak gezet.
De EFCC-aanklacht komt naar verwachting begin 2017 voor de Nigeriaanse rechter.
