Als jongere ben je nieuwsgierig naar seks en seksualiteit. In Nederland krijgen jongeren voorlichting op school en via internet of vrienden vinden ze makkelijk antwoorden op hun vragen. In veel ontwikkelingslanden is dit niet vanzelfsprekend. Seksuele voorlichting is vaak geen onderdeel van het school programma en worden jongeren niet geacht vragen te stellen over seksualiteit of seksuele identiteit. Door een gebrek aan kennis lopen ze sneller risico op SOA’s en HIV maar ook op ongewenste zwangerschappen seksuele agressie of geweld. Nederlandse ngo’s helpen jongeren om hun seksuele gezondheid en rechten te verbeteren. Welke impact heeft dat op jongeren?
Zeven ontwikkelingsorganisaties bereikten de afgelopen 5 jaar wereldwijd 116 miljoen mensen via grootschalige campagnes over seksuele gezondheid en rechten. Kaleidos Research en het International Centre for Reproductive Health van de Universiteit van Gent evalueerden deze programma’s. Naast analyse van documenten, interviews en groepsgesprekken, werden in Kenya, Uganda en Indonesië ook jongeren bij het onderzoek betrokken. Ze werden getraind als onderzoeksassistent om andere jongeren te bevragen over de belangrijkste verandering in hun leven door deze programma’s. Deze verhalen laten goed zien wat het effect van deze programma’s is op het leven van jongeren.
In de afgelopen 5 jaar, ondersteunden zeven ontwikkelingsorganisaties – Rutgers, Amref, CHOICE, dance4llife, International Planned Parenthood Federation, Simavi en STOP AIDS NOW! – jongeren rondom hun seksuele gezondheid en rechten in zeven Afrikaanse en vier Aziatische landen. Er zijn twee programma’s uitgevoerd: Unite for Body Rights en Access, Services and Knowledge. In deze programma’s werd educatie, gezondheidsdiensten zoals HIV-screening en verstrekken van condooms gecombineerd met het werken aan een omgeving waar seksuele en reproductieve gezondheid en rechten makkelijker bespreekbaar zijn en beter worden geaccepteerd.
Ik weet meer
Een belangrijk onderdeel van de programma’s is voorlichting over alle aspecten van seksualiteit, zoals de voortplanting en voorbehoedsmiddelen, seksuele identiteit en de rollen van vrouwen en mannen, om jongeren beter te informeren over hun seksuele gezondheid en rechten. Deze kennis blijkt voor jongeren cruciaal bij bepaalde levenskeuzes. Zo vertelt de 21-jarige Ugandese Mary, getrouwd en moeder van één kind, dat ze dankzij haar kennis over anticonceptie er nu voor kan kiezen wanneer ze haar volgende kind krijgt. Een groot verschil met haar moeder die ongepland veel kinderen kreeg.
Ik kan meer
Veel jongeren voelen zich dankzij de twee programma’s sterker en mondiger; ze kunnen beter opkomen voor zichzelf. Vooral kwetsbare groepen, zoals jongeren met HIV, lesbische en homofiele jongeren, jongeren uit rurale gebieden hebben behoefte aan kennis en ondersteuning en het effect daarvan kan een levensgroot verschil maken. De 22 jarige Sue uit Uganda vertelt “Ik voelde me zo waardeloos doordat ik HIV positief was. Ik had het leven opgegeven en probeerde zelfmoord te plegen. Hoe ik over mezelf denk is zo veranderd door het programma. De angst die ik had is verdwenen. Ik durf nu te vertellen dat ik HIV heb en adviseer andere jongeren om zich te laten testen en medicatie te nemen”.
Ik had het leven opgegeven en probeerde zelfmoord te verplegen
Ik denk anders
Ook de houding van sommige jongeren verandert als gevolg van de programma’s. Zo ervaren ze meer openheid in zichzelf of bij mensen om hen heen om te praten over seksualiteit. In Indonesia adresseerde het programma ook het thema seksuele diversiteit. Een aantal Indonesische jongeren geeft aan dat dankzij het programma hun houding ten aanzien van seksuele diversiteit is veranderd. De 22-jarige Arief uit Indonesia vertelt: “Ik haatte homo's, lesbiennes en transgenders. Ik dacht dat ze zondig waren. Na de trainingen van het ASK-programma ben ik overtuigd dat ieder mens het recht heeft om te kiezen van wie ze houden. Ik ben nu een beter mens en toleranter. Ik heb zelfs meerdere homoseksuele vrienden, en ik respecteer hun keuze”. Overigens blijft seksuele diversiteit een gevoelig punt in Indonesië. In Kenya en Uganda waar ook verhalen zijn verzameld, is deze mentaliteitsverandering helemaal niet genoemd. Homoseksualiteit is daar nog steeds een groot taboe.
Ik haatte homo's, lesbiennes en transgenders. Ik dacht dat ze zondig waren.
Ik gedraag me anders
Sommige jongeren geven ook aan dat ze hun gedrag hebben veranderd dankzij het programma. Jongeren noemen bijvoorbeeld dat ze nu altijd condooms gebruiken als ze seksueel actief zijn, dat ze op school beter hun best doen en dat ze zijn gestopt met ‘foute’ vriendschappen en verslavingen.
De verhalen die jongeren voor de evaluatie onder hun leeftijdsgenoten hebben verzameld laten goed zien op welke manier de programma’s kunnen werken en zijn daarmee een welkome toevoeging op andere onderzoeksgegevens. Uit de verhalen bleek echter ook dat de programma’s niet altijd optimaal werden uitgevoerd door lokale partijen. In bijvoorbeeld Uganda bleek onthouding veel gepromoot te worden, hoewel dat niet de insteek van de programma’s is. Ook bleek uit de evaluatie dat docenten soms selectief waren; sensitieve onderdelen van lesprogramma’s zoals bijvoorbeeld seksuele diversiteit werden dan niet in de klas behandeld.
Meer lezen? Het evaluatierapport van UFBR-programma en het evaluatierapport van het ASK-programma zijn digitaal beschikbaar op de website van Kaleidos Research.
Een greep uit de bereikte resultaten van zowel het UFBR als ASK programma:
- 20 miljoen jongeren, vrouwen en mannen zijn bereikt met informatie over seksualiteit en gezondheid en zij zijn nu beter in staat veilige en geïnformeerde keuzes te maken omtrent hun seksuele gezondheid.
- Er zijn 40 miljoen anticonceptiemiddelen verstrekt en 30 miljoen hulpen adviesvragen behandeld.
- In meer dan 80% van de gemeenschappen waar de programma’s zijn uitgevoerd, is meer begrip en ruimte ontstaan voor jongeren en hun seksualiteit.
Bron: Rutgers
In het Atrium in Den Haag is tot zaterdag 2 juli 2016 een foto-expositie Young & in Control te zien van Zilveren Camera winnaar Marieke van der Velden. Zij heeft verhalen van Keniaanse en Indonesische jongeren over hun seksualiteit in beeld gebracht.
