‘Ik geloof het romantische verhaal over mijn adoptie niet meer’

Mijn telefoon ontplofte toen bekend werd dat Nederland adoptie van kinderen uit het buitenland tijdelijk stopzet. Het rapport van de commissie onder leiding van Tjibbe Joustra zette mij zelf ook aan het denken.

Als kind worstelde ik met de vraag waarom mij een beter leven was gegund, terwijl andere Chinese vondelingen ergens wegkwijnden. Ik denk dat mijn worsteling te maken had met het sprookjesverhaal dat mij altijd is verteld: ‘Als je in China was gebleven, had je het waarschijnlijk niet overleefd. Je biologische ouders stonden je uit liefde af, zodat je een beter leven kon krijgen.’

Naarmate ik ouder werd, ben ik aan dat verhaal gaan twijfelen. In Nederland wordt China gezien als een arm en vreemd land, waaruit kinderen door adoptie gered moeten worden. Dat is niet het beeld dat ik heb van China, nu ik er als journalist werk en veel mensen spreek. Veel Chinezen van mijn generatie – de dertigers – ervaren meer sociale druk om het perfecte leven te leiden dan hun leeftijdsgenoten in Nederland, met de juiste baan en een traditioneel gezin. Maar dat mijn leven uitzichtloos zou zijn geweest als een Chinees gezin me had geadopteerd, dat geloof ik niet.

Voor het eerst hoorde ik ook verhalen van geadopteerden die erachter waren gekomen dat hun biologische ouders helemaal geen arme rijstboeren waren (zoals in het sprookjesverhaal vaak wordt verteld). Ik hoorde zelfs dat iemands biologische moeder was ontvoerd en verkracht om te voldoen aan de adoptievraag van westerse landen.

De tijdelijke stop op interlandelijke adopties en de excuses van minister Dekker (zie kader, red.) zijn in mijn ogen een gebaar richting alle levens en gezinnen die door adoptie zijn verwoest. Maar ik zie dit als een eerste stap, want echt geholpen zijn gedupeerden hiermee nog niet.

Hoe denk jij hierover?

Groeten vanuit Beijing,
Cindy

Ik herken het sprookjesverhaal dat je noemt. Hoe mijn adoptie van A tot Z is verlopen, weet ik niet. Wat ik wel weet is dat ik als baby in een overvol kindertehuis belandde – hetzelfde tehuis waar jij in zat. Mij is altijd verteld dat kinderen daar doodgingen, achterbleven zonder toekomstperspectief óf werden geadopteerd door mensen uit het buitenland. Als dat de opties zijn, dan kan ik begrijpen dat interlandelijke adoptie toen de beste keuze leek.

Lang geloofde ik in het romantische verhaal over mijn verleden: ik zou een vondeling geweest zijn van arme ouders op het platteland, die het beste met me voor hadden. Maar ik mis cruciale informatie, waardoor mijn verleden niet volledig te achterhalen is en ik misschien wel nooit zal weten of mijn biologische ouders mij daadwerkelijk wilden afstaan. Dat maakt het lastig om te zeggen wat ik van mijn adoptie vind. Dat ik in een liefdevol gezin ben beland is fijn, maar neemt niet weg hoe pijnlijk het is dat ik ben gescheiden van mijn biologische ouders.

Twee jaar geleden ben ik me gaan verdiepen in het adoptiesysteem. In Nederland en China sprak ik met zo veel mogelijk mensen en instanties die bij mijn adoptie betrokken waren. Ik kwam in aanraking met veel andere geadopteerden en ontdekte dat het adoptiesysteem allesbehalve waterdicht was – en nog steeds niet is.

Het bureau dat betrokken was bij mijn eigen adoptie, zei te vertrouwen op bemiddelaars in het buitenland, terwijl er nauwelijks toezicht was. Het kon niet garanderen dat alles zuiver was verlopen. Die prijs was het bureau bereid te betalen voor het ‘redden van weeskinderen’ en het ‘helpen van wensouders aan kinderen’ (goedbedoelde, maar naïeve ideeën over adoptie). Ook geld en politieke belangen speelden een grote rol: China kampte met overvolle tehuizen. Er was vraag en aanbod. Het leek een win-winsituatie.

Over het interlandelijke adoptiesysteem heb ik een minder genuanceerde mening dan jij. Een systeem moeten we niet enkel beoordelen op basis van eigen ervaringen, die toevallig relatief goed hebben uitgepakt. Adoptie is deel van een politiek beleid dat levens ingrijpend verandert. Uit het rapport van de commissie-Joustra blijkt niet voor niets dat door de structurele misstanden kinderrechten worden geschonden.

We moeten echt af van het idee dat je als geadopteerde dankbaar moet zijn. Als kind hadden zulke uitspraken veel impact op mij. Enerzijds wilde ik loyaal zijn aan mijn ouders, anderzijds vond ik dit idee onrechtvaardig. Uit het rapport van de commissie-Joustra blijkt dan ook dat idealistische ideeën als ‘adoptie is goeddoen’, zo diep verankerd zijn in de politiek en samenleving, dat misstanden decennialang werden geaccepteerd.

Voor genuanceerde meningen over adoptie is inderdaad weinig ruimte, dat ben ik met je eens. Doordat mensen met een uitgesproken mening de meeste aandacht krijgen, lijkt het inderdaad alsof er alleen ‘voorstanders’ en ‘tegenstanders’ van adoptie zijn. De media schetsen bovendien een eenzijdig beeld: vroeger was het tv-programma Spoorloos (sinds 1990 op tv) zo’n beetje mijn enige referentiekader. Dat programma wekt het beeld dat alle geadopteerden de behoefte zouden hebben om naar hun wortels op zoek te gaan.

Ruth

Deze briefwisseling verscheen oorspronkelijk op OneWorld.nl op 19 februari 2021.