Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
Tot een jaar geleden dacht Jeanette Chedda niet dat ze ooit naar een demonstratie zou kunnen gaan. De 36-jarige schrijver en antivalidisme-activist heeft namelijk Osteogenesis Imperfecta (OI)
1en maakt daarom gebruik van een rolstoel; ze dacht niet dat er plek was voor iemand als zij binnen grote mensenmassa’s. Toen ze vorig jaar door een vriendin werd meegenomen naar de Women’s March in Amsterdam, de jaarlijkse wereldwijde demonstratie ter ere van Internationale Vrouwendag, ging er een wereld voor haar open. Afgelopen zondag betrad ze zélf het podium om, namens het collectief Feminists Against Ableism, een
speech te geven met een duidelijke boodschap: “Ik zit hier vandaag voor jullie, om mijn menselijkheid te bewijzen. Want dat is waar jullie mij toe hebben gedreven.”
Dat betreden van het podium, dat was nog een flinke klus. Er was geen helling om het podium mee op te komen, terwijl dat vooraf wel beloofd was. Chedda is gelukkig in staat om kleine stukjes te lopen, en liep daarom het podium op.
Inclusief, dus toegankelijk
Chedda is een steeds
bekender gezicht binnen de beweging voor mensen met een beperking; niet op de laatste plaats omdat ze een vrouw van kleur is die zich openlijk uitspreekt over validisme. Daarbij worden andere activisten en organisaties niet gespaard – hoewel ze haar woorden zorgvuldig kiest wanneer ze over de Women’s March begint. “De route werd op het laatste moment veranderd na een besluit van de gemeente, waardoor we een ontoegankelijke weg moesten volgen. Veel mensen met een beperking konden daarom pas later aansluiten. Sommigen zijn meerdere keren vast komen te zitten in de tramrails.”
“
Veel mensen met een beperking willen vooral onderdeel zijn van de maatschappij in plaats van die te bekritiseren
In zekere zin kijkt ze er niet van op, en wil ze haar pijlen ook helemaal niet op de Women’s March richten: “We staan aan dezelfde kant, en ze doen ook goede dingen. Ik was enorm vereerd dat ik een speech mocht geven.” Maar het legt een dieper probleem bloot dat Chedda onder de aandacht wil brengen: negen van de tien keer dat ze naar een bijeenkomst gaat, of überhaupt de deur uit gaat, stuit ze op allerlei praktische obstakels.
Bewijsdrang
Herkenbare problemen voor andere mensen met OI. En toch lukte het Chedda maar moeilijk om aansluiting binnen die gemeenschap te vinden. Dat komt onder andere doordat niemand haar achtergrond deelt – Chedda is van Surinaams-Hindoestaanse komaf – en ook doordat ze er geen mensen vond die zich net als zij durven uitspreken over ontoegankelijkheid. “Veel mensen met OI willen vooral graag onderdeel zijn van de maatschappij, in plaats van die te moeten bekritiseren.”
“
Mijn hele leven werd me verteld dat ik van alles níet kan
Dat is iets wat ze best begrijpt; het heeft voor haar ook lang geduurd voordat ze zichzelf op de voorgrond durfde te zetten. “Zij voelen iets wat ik ook heel lang heb gevoeld: een extreme bewijsdrang. Mijn hele leven lang werd me verteld dat ik van alles níet kan. Ik zou niet op mijzelf kunnen wonen, niet kunnen werken, autorijden of reizen. Toen ik bijvoorbeeld een stage zocht tijdens mijn opleiding, werd een sollicitatiegesprek direct afgezegd toen ik zei dat ik in een rolstoel zat. Doordat er zo weinig van me werd verwacht kreeg ik een sterke neiging om te bewijzen wat ik kon, met als gevolg dat ik continu over mijn grenzen heen ging en geen rekening meer hield met mijn beperking. Ik heb daardoor twee keer een burn-out gehad.”
Negatieve denkbeelden van anderen beïnvloeden ook hoe mensen met een beperking naar zichzelf kijken, legt Chedda uit. Geïnternaliseerd validisme, wordt het genoemd. Als je opgroeit met zulke negatieve ideeën, ga je ze vanzelf geloven en je ernaar gedragen. “Ik had altijd een beeld van wat ik wilde bereiken: een goede baan, een auto, een huis, succes. Op mijn 27e had ik dat allemaal bereikt. Maar op een dag werd ik wakker en dacht: fuck, ik ben klein. Ik had dat nooit geaccepteerd als onderdeel van mezelf, ik schaamde me ervoor. Al die tijd wilde ik niemand tot last zijn of in de weg staan; ik wilde zo onzichtbaar mogelijk zijn. Maar dat kan helemaal niet als je constant wordt aangestaard omdat je er anders uitziet.”
“
De schaamte voor mijn beperking zit diep, ik ben nog steeds bang me te fel uit te spreken
Sindsdien zoekt Chedda naar acceptatie, en wil ze zich uitspreken tegen validisme – al kost dat haar soms moeite. “Dat geïnternaliseerde validisme zit heel diep, ik ben nog altijd bang om me té fel uit te spreken. Ik heb lang getwijfeld of ik eerlijk zou zijn over wat er mis ging bij de Women’s March.” Maar in Feminists Against Ableism heeft ze eindelijk een groep gevonden waar ze zich thuis voelt – één die niet bang is om zich uit te spreken. Toch is dat niet genoeg: anti-validisme moet een structureel onderdeel worden van alle feministische bewegingen, vindt Chedda.
Ze eist, samen met Feminists Against Ableism, dat discriminatie op basis van een beperking aan Artikel 1 uit de Grondwet wordt toegevoegd; en dat het Facultatieve Protocol van het VN-verdrag Handicap2wordt ondertekend, zodat er bij schending van het verdrag daadwerkelijk actie kan worden ondernomen. Chedda: “Het wensenlijstje van activisten met een beperking is er al, er zijn genoeg organisaties die zich ermee bezighouden. Nu moet de politiek een leidende rol nemen.”
Lees de volledige speech van Jeanette Chedda tijdens de Women’s March hier.
