Waarom ontvluchtte u Irak?
En dan naar Finland?
Het leven in Iraaks Koerdistan was erg zwaar in die tijd, het was het begin van de onafhankelijkheid. De economie lag in puin, ik had geen eigen plek, maar logeerde elke dag ergens anders. Desondanks bleef ik eenvoudig uit te voeren reportages maken. Tegelijkertijd volgde Saddams geheime dienst iedere opponent. Ze konden je in Koerdistan niet oppakken, maar zodra ze je echte naam wisten, vermoordden ze je familie.”
Mocht je denken dat Arabieren niet direct zijn, dan haalt de Iraakse schrijver Hassan Blasim (1973) dat hard onderuit. Shockerend is af en toe zelfs de manier waarop de ‘Iraakse Kafka’ schaamteloos zijn gedachten op papier zet. ‘Nachtmerrie-realisme’ noemt hij het zelf. In zijn verhalenbundel De Lijkententoonstelling neemt hij de lezer mee naar de tijden van Saddam Hoessein in Irak, het leven als vluchteling en daarna als asielzoeker.
In het titelverhaal houdt een moordende cultus een tentoonstelling van lijken, als een bizar soort kunst. Tussen de regels door komt hij met vlijmscherpe analyses als “Elk kind dat in deze wereld wordt geboren, is potentieel goed of slecht, volgens de maatstaven van de scholen voor godsdienstig onderwijs in deze waanzinnige wereld.”
Koerdistan was dus geen veilig toevluchtsoord.
Vier keer probeerde ik te vluchten uit Bulgarije, maar ik werd teruggestuurd, en dan verlies je al je geld. Als je geen geld hebt, zoals ik, dan duurt die reis jaren.”
Hoe is het leven in Helsinki?
Hoe beziet u als voormalige vluchteling het Europese vluchtelingenbeleid?
Ik geef je het voorbeeld van Irak. In de zeventiger jaren was het een samenleving met een linkse beweging. Waarom hebben we nu alleen maar radicalen? Het Westen hielp om het hele linkse kamp in Irak om zeep te helpen.”
Leg uit.
Nog steeds kunnen we geen zaak starten tegen degenen die de chemicaliën leverden aan Saddam om vijfduizend Koerden te doden. Bedrijven uit Nederland en Duitsland waren erbij betrokken. De macht in de wereld behoort aan blanke mensen, de VN wordt geleid door blanke mensen.
En we kunnen wel Afrikaanse criminelen naar het Internationaal Stra of hier in Nederland brengen, maar niet George Bush of Tony Blair, die eerst een dictator steunden en vervolgens het land verwoestten.”
De invasie in Irak hielp de Irakezen wel van Saddam af.
“We hebben een grap in het Midden-Oosten: 'We hebben het recht om te stemmen zodat we weten wie de volgende president is die ons bombardeert'.
Hoe zijn de vooruitzichten voor Irak?
Het haalt de westerse media niet, maar de laatste drie jaar waren er elke vrijdag demonstraties onder de noemer van ‘vrijheid’ in het centrum van Bagdad. De slogan luidde in het Irakees- Arabisch: Bi-sm al-deen bagoon al-haramiya: in de naam van religie bestolen ze ons. Ik volg de Iraakse tv-zenders nauwgezet, ik zie dat er steeds meer kritiek is. Stap voor stap wordt het beter.”
De Iraakse media worden volwassen?
Komt je nieuwste boek 'Lijkententoonstelling' ook uit in de Arabische wereld?
In Jordanië en in Koeweit verboden ze het boek. Maar toen mijn boek in twintig talen was vertaald, wilden alle Arabische landen mijn boek ineens wel en raakte het uitverkocht. De nieuwe druk ligt nu in elke boekhandel. Dit is wat ik bedoel, in 2008, 2009 was het ondenkbaar dat ik welk boek dan ook zou publiceren in Irak.
In het Westen richt men zich niet op de positieve dingen die in Irak gebeuren. Ik kan zien dat er wat aan het veranderen is. Het gaat jammer genoeg langzaam en helaas zijn we niet onafhankelijk van het Westen, dat is altijd aanwezig. Ga weg, laat ons alleen met onze dictator. Wij zijn zo gek om tegen elkaar te vechten, maar laat ons, laat ons vechten tot het eind. Binnen in de cultuur zit een groot probleem, zeker, en de islam is een groot probleem. Ze heeft kritiek nodig, en intellectuelen werken daar hard aan.”
Ten slotte: wat zou Europa moeten doen met vluchtelingen
Syriërs komen niet naar Europa voor het geld, vóór 2011 kwamen ze niet. We vertrouwden erop dat Europa een vrije samenleving is, maar nu gaan ze terug in de tijd. Extreemrechts komt op. Een groot probleem in het Westen is het gebrek aan kennis over het Midden-Oosten, zelfs onder hoogopgeleide mensen. Iedereen is bang voor IS. Maar IS is niet uit de lucht komen vallen, het is ergens geboren, ergens tot wasdom gebracht, er zit een verhaal achter IS. Daar is veel te weinig kennis over in Europa.
Ik geloof dat schrijvers dezer dagen activist moeten zijn. Ik behandel in mijn boek ook de thema’s van deze tijd. Je kunt je niet opsluiten in je kamer en ‘kunst’ produceren. Je bent een publiek figuur in je samenleving. Je hebt invloed, en die kun je, móet je, goed gebruiken.”
Verder lezen?
Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?
Word abonnee
- Digitaal + magazine — € 8,00 / maand
- Alleen digitaal — € 6,00 / maand
