Er werken nog altijd tolken voor immigratiedienst IND die gelieerd zijn aan het Eritrese dictatoriale regime. Dat zeggen bronnen binnen de Eritrese gemeenschap tegen OneWorld. Dit ondanks twee integriteitsonderzoeken die de IND vorig jaar liet uitvoeren.
UPDATE: Linda Voortman heeft namens GroenLinks Kamervragen gesteld over de integriteit van tolken die voor de IND werken.
Onder meer een broer en een zus van de voorzitter van YPFDJ Holland (de jongerenafdeling van Eritrea’s enige politieke partij) zouden nog steeds tolken voor de IND. Ze worden door de IND ingehuurd om de gesprekken te vertalen die Eritrese vluchtelingen voeren om in Nederland asiel te krijgen. Dit gaat in tegen de tolkengedragscode die de dienst heeft opgesteld. Daarin staat: ‘Noch u, noch uw familieleden in de eerste of tweede graad zijn betrokken (geweest) bij een regime waarmee vreemdelingen stellen problemen te hebben ondervonden.’
Tolken vormen een cruciale spil in de criminele activiteiten en mensensmokkel van de Eritrese militaire dictatuur
Mirjam van Reisen, hoogleraar Internationale Verantwoordelijkheid aan Universiteit Tilburg en gespecialiseerd in Eritrese mensenhandel, vindt het zeer zorgwekkend dat de IND met dergelijke tolken werkt. “Veel Eritrese asielzoekers zijn enorm getraumatiseerd. Als zij ontdekken dat tolken gelieerd zijn aan het regime waarvoor zij vluchtten, dan ondermijnt dat hun vertrouwen in bescherming door de Nederlandse overheid. Ook wakkert het angst aan. Via de interviews die zij vertalen krijgen tolken gevoelige informatie over asielzoekers. Daarmee kunnen zij deze vluchtelingen verder bedreigen of afpersen. Ook kan familie in Eritrea worden bedreigd.” Tolken vormen volgens Van Reisen “een cruciale spil in de criminele activiteiten en mensensmokkel van de Eritrese militaire dictatuur”. Ze vindt het daarom “absoluut noodzakelijk” dat de IND en gelieerde organisaties alle moeite doen om “uit te sluiten dat tolken gelieerd zijn aan het Eritrese regime en informatie terugsluizen naar organen hiervan, waaronder de ambassade en kerken”.
Vorig jaar besteedde OneWorld aandacht aan de Eritrese tolken die voor de IND werken. Toen werd duidelijk dat de immigratiedienst meerdere onderzoeken liet uitvoeren naar tolken in de Tigrinya-taal (de taal die in Eritrea gesproken wordt, red.) Ook naar de broer en zus van de voorzitter van YPFDJ Holland werd een zogenaamd integriteitsonderzoek verricht. "Uit deze onderzoeken zijn geen onregelmatigheden gebleken", zegt een woordvoerder namens IND. "Er zijn derhalve ook geen maatregelen getroffen." De woordvoerder licht niet toe hoe dit samengaat met de eerder genoemde tolkengedragscode.
Ook in Denemarken werpen aanhangers van het Eritrese regime zich op als tolk in asielprocedures. De Deense krant Politiken meldde in december dat asielzoekers zich geïntimideerd en bedreigd voelden door Eritrese tolken. De asielzoekers zouden onder druk worden gezet om te zwijgen over de omstandigheden in hun land van herkomst.
In december 2014 vroeg OneWorld middels de WOB (Wet Openbaarheid Bestuur) om de uitkomsten van deze integriteitsonderzoeken. Op 1 mei gaf het Ministerie van Veiligheid en Justitie enkele documenten vrij. Daaruit blijkt dat de IND vorig jaar inderdaad twee integriteitsonderzoeken naar verschillende tolken Tigrinya heeft laten uitvoeren door het Bureau Veiligheid & Integriteit.
Brief vanuit de Eritrese gemeenschap
Aanleiding voor het eerste onderzoek was een brief van de Dutch Eritrean Association for Change (DEAfC) aan onder meer de IND, andere tolkenorganisaties, het ministerie van Buitenlandse Zaken en Vluchtelingenwerk. Op 9 juli 2014 attendeerde deze Eritrese organisatie (een paraplu voor verschillende oppositiepartijen) de IND erop dat ‘diverse leden van het Eritrese regime, People’s Front for Democracy and Justice (PFDJ) werkzaam zijn als tolk binnen uw organisatie’.
Volgens DEAfC is ‘Lidmaatschap van het PFDJ of verwante organisaties onverenigbaar met de functie van tolk. […] Wij hebben berichten ontvangen van (lichte) intimidatie, waarbij de tolken afwijzend reageren op de vluchtredenen van de Eritrese asielzoekers. De regimeaanhangers die als tolk werken wijzen het idee af dat Eritreeërs vluchten om politieke redenen. […] Bovendien kan geheimhouding niet gegarandeerd worden. De identiteit van asielzoekers en andere informatie kan bij het regime terechtkomen, met alle gevolgen van dien voor de vluchtelingen en (diens) familieleden in Eritrea.’
Vluchtelingen hebben het gevoel dat hun verhaal onvoldoende vertaald wordt, en dat er sprake is van onheuse bejegening
Twee weken nadien, op 22 juli, vindt in Utrecht een ontmoeting plaats tussen IND-medewerkers en twee vertegenwoordigers van DEAfC. Uit het gespreksverslag blijkt dat DEAfC aankaart dat ‘vluchtelingen het gevoel hebben dat hun verhaal tijdens de asielprocedure onvoldoende goed wordt vertaald omdat tolken het Tigrinya onvoldoende beheersen’ en dat er sprake is van ‘onheuse bejegening’ door regime-gelieerde tolken. Er wordt één specifiek geval van bedreiging genoemd.
Aangepaste selectieprocedure
"Naar aanleiding van de brief van DEAfC is de selectieprocedure van tolken aangepast", zo laat een woordvoerder weten namens IND. "Een nieuw onderwerp dat tijdens de selectieprocedure aan de orde komt, is het bespreken van activiteiten op sociale media."
"Bij de selectie van nieuwe tolken Tigrinya wordt stilgestaan bij mogelijke nevenactiviteiten, verrichte werkzaamheden in land van herkomst, contacten met ambassades en consulaten en bij mogelijk lidmaatschap dan wel anderszins betrokkenheid bij maatschappelijke organisaties en politieke activiteiten. Ook wordt bezien of deze tolk voorkomt op de door DEAfC verschafte lijst met namen. Zo nodig kan er nader onderzoek worden gedaan."
Een week na het gesprek stuurt DEAfC de IND een lijst met zes namen van ‘hardcore supporters’ van het Eritrese regime in Nederland die werkzaam waren als tolk (voor IND of voor andere bedrijven die tolken voor overheidsinstanties, zoals TVCN en Concorde). Het is dezelfde lijst die OneWorld vorig jaar ook inzag – met foto’s van tolken in shirts van partij YPFDJ en van tolken op feesten die bekend staan als ‘georganiseerd door aanhangers van de regering’, zoals het Eritrean Festival Bologna. De broer en de zus van de voorzitter van YPFDJ Holland staan op deze lijst.
Klachten van advocaten
Uit de samenvatting van het eerste onderzoek blijkt dat bij de IND ook klachten tegen Eritrese tolken zijn ingediend vanuit de advocatuur. Er wordt bijvoorbeeld verwezen naar een gehoor (een verklaring afgelegd door een asielzoeker, red.) waarbij de asielzoeker te horen heeft gekregen dat de informatie die hij geeft ‘niet zal worden doorgespeeld aan de Eritrese overheid’. Deze vermelding is volgens de klager, die heeft gezien dat deze persoon op de lijst van DEAfC staat, ‘niet meer betrouwbaar’.
In een tweede klacht wordt melding gemaakt van een tolk die ‘indiscrete vragen stelde, een aantal vragen en antwoorden [is] niet terug te vinden in het gehoor'.
Een derde klager vanuit de advocatuur stelt ‘uit een bron te hebben vernomen dat onderhavige tolk banden heeft met de Eritrese regering […]’ Dit is een ‘officiële klacht’ en de melder wenst ‘een onderzoek door de IND en of AIVD naar deze tolk.’
Het tweede ‘oriënterend onderzoek’ naar Tigrinya tolken werd op 20 augustus 2014 ingesteld ‘naar aanleiding van het gestelde van Sanne Terlingen’, zo blijkt uit de documenten die OneWorld verkreeg via het WOB-verzoek. Kortom: een van de integriteitsonderzoeken waarover we op 20 augustus 2014 berichtten, was opgestart naar aanleiding van de vragen die we zelf aan de IND hadden gesteld.
Weggelakte resultaten uit het onderzoek naar de integriteit van Eritrese tolken.
Onbekende onderzoeksresultaten
Maar wat is er nou uit de integriteitsonderzoeken gekomen? Waren de tolken die voor IND vertaalden inderdaad supporters van het dictatoriale regime van Eritrea? En is de samenwerking met hen inmiddels stopgezet?
Op die vragen geeft de IND geen antwoord. Ook in de WOB-documenten zijn de uitkomsten van het onderzoek weggelakt (witgemaakt). Het ministerie van Veiligheid en Justitie, verantwoordelijk voor WOB-verzoeken aan de IND, geeft hier meerdere redenen voor (zie kader).
Redenen van IND om informatie te weigeren
- De passages uit het onderzoek die gaan over de wijze waarop het onderzoek heeft plaatsgehad worden niet vrijgegeven omdat anders de onderzoeksmethode niet zonder meer nogmaals gebruikt kan worden. (Het belang van de inspectie, controle en toezicht door het bestuursorgaan is in het geding.)
- Het vrijgeven van informatie weegt niet op tegen het belang dat de persoonlijke levenssfeer wordt geëerbiedigd.
- De documenten zijn opgesteld ten behoeve van ‘intern beraad’ en bevatten ‘persoonlijke beleidsopvattingen’, zoals bijvoorbeeld de opvatting hoe om te gaan met de ontvangen signalen over de Eritrese tolken. Het is niet in het belang van een goede en democratische bestuursvoering indien de standpunten van ambtenaren zelfstandig worden betrokken in de publieke discussie.
- Het belang van verstrekking van informatie weegt niet op tegen het belang van voorkomen van onevenredige bevoordeling of benadeling van betrokken personen of rechtspersonen of derden. In dit geval zou de Staat onevenredig benadeeld worden bij de openbaring van e-mailberichten.
Uit de delen van het onderzoek die wel zichtbaar zijn maken we op dat het Bureau Veiligheid en Integriteit in eerste instantie onderzoek deed naar vijf tolken, waarvan bij twee geen betrokkenheid bij het regime werd ontdekt. De informatie over de andere drie tolken is verwijderd.
Het tweede onderzoek was gericht op zeven personen waarvan er zes inderdaad als tolk voor IND werkzaam waren. Twee van deze zes tolken kwamen al voor in het eerste onderzoek, en werden daarom niet opnieuw aan een onderzoek onderworpen. Over één tolk wordt gemeld dat er geen link met het regime is gevonden. Wat er uit het onderzoek naar de andere drie tolken is gekomen is uit het document verwijderd. Evenals de wijze waarop het onderzoek is uitgevoerd – het is dus niet duidelijk welk onderzoek de IND heeft verricht om te achterhalen of de tolken waarmee zij werken gelieerd zijn aan het dictatoriale regime.
Rapporteren aan de inlichtingendienst
Verschillende bronnen vanuit de Eritrese gemeenschap melden aan OneWorld dat de IND de tolken die op de lijst van DEAfC stonden nog gewoon inzet. Onder hen zijn de zus en de broer van de voorzitter van YPFDJ Holland.
Hiermee wordt het risico genomen dat informatie van vluchtelingen bij het inlichtingenapparaat van het militaire regime terechtkomt
Tolkentekort
'Bij de inzet van native speakers als tolk kunnen niet alle gangen worden nagegaan. Banden met een “fout” regime zijn niet volledig uit te sluiten.’ Dat schrijft de IND in juli 2014 in een brief aan staatssecretaris Fred Teeven van Veiligheid en Justitie. ‘Als we dat risico (grotendeels) willen uitsluiten moeten we geen gebruik maken van native speaker–tolken. Echter, in de praktijk blijkt dat de populatie waaruit geput kan worden voornamelijk personen betreft die afkomstig zijn uit Eritrea.’
[…] ‘Het voorhanden zijn van voldoende tolken is een voorwaarde voor het goed verlopen van het asielproces. Er zijn op dit moment voor de IND en de ketenpartners te weinig Tigrinya-tolken in relatie tot de hoge instroom. De IND is hard bezig om nieuwe tolken te werven en tevens om de tolken nog efficiënter te kunnen inzetten, bijvoorbeeld door de Eritrese zaken geconcentreerd te behandelen. De werving gebeurt via formele en informele kanalen, onder meer via de Eritrese gemeenschap in Nederland. Daarnaast is de inzet van Tigrinya-tolken uit andere lidstaten onderzocht, maar dat heeft tot op heden niets opgeleverd. De kwaliteit blijft daarbij voorop staan.’
De regel dat eerste en tweedegraadsfamilieleden van regime-aanhangers niet behoren te tolken is er niet voor niets, meent Eritrese mensenhandel gespecialiseerde hoogleraar Van Reisen. Leden van één (Eritrese) familie worden, sociaal en door het militaire regime, afgerekend op elkaars opvattingen en gedrag. Zij handelen daarom vaak vanuit eenzelfde politiek raamwerk. Als dat niet zo is, is dit bekend in de gemeenschap. “De broer van de voorzitter van de YPFDJ Holland staat niet bekend als iemand die onafhankelijk is van het regime”, zegt van Reisen. “En zelfs als iemand beweert dat hij onafhankelijk is van het regime, dan blijft voorzichtigheid geboden. Infiltratie komt voor, ook in families.”
Het is volgens Van Reisen bekend dat in Nederland het Europese centrum van de inlichtingendienst van Eritrea is gevestigd en dat dit gelieerd is aan de ambassade van Eritrea. “De jongerenorganisatie YPFDJ en de kerken in Amstelveen en Rotterdam zijn ook verbonden aan het regime. Het is waarschijnlijk dat deze broer en zus (al dan niet gedwongen) rapporteren aan de PFDJ-inlichtingendienst. Het wekt dus verbazing dat zij nog steeds tolken voor de IND; hiermee wordt het risico genomen dat de informatie van vluchtelingen in het inlichtingen-apparaat van het Eritrese regime terecht komt. De vluchtelingen en hun families worden zo direct in gevaar gebracht.”
