Ooit was het hét mobiele merk: Nokia. Een sympathiek bedrijf vernoemd naar een klein dorpje in het zuiden van Finland. Oerdegelijke telefoons waarmee je enkel kon bellen en sms’en, die je nog eens kon laten vallen zonder dat ze stuk gingen, en waarop niet te vergeten het verslavende spelletje Snake zat.
Het is een bedrijf met een wat gemoedelijkere uitstraling dan de grote flashy brands. Een beetje de girl-next-door onder de mobiele-telefoonbedrijven. Met een missie om ’mensen te verbinden’. Dan zal het ook wel goed zitten met duurzaamheid en mensenrechten, denk je dan al snel als goedwillende consument. En nu is dat frisse Finse ‘buurmeiske’ ingelijfd door de grote bully Microsoft. De Amerikaanse computergigant nam de mobiele telefoondivisie van het noodlijdende Nokia over voor een bedrag van € 5,44 miljard. Een vijandige overname, getver. Tegenvallende verkoopcijfers, ontslagenen, sluitingen van bedrijven – dat arme Nokia kon geen kant meer op.
Herstart
Maar, hoe zit het echt? Is het allemaal te wijten aan de kille berekening van Microsoft? Het ligt wat ingewikkelder. In werkelijkheid komt de Microsoft-Nokia deal beide bedrijven goed uit. Nokia is niet zozeer slachtoffer, maar heeft een weloverwogen strategische beslissing genomen. Onlangs werd bekend dat Nokia een herstart maakt met mobiele telefoons; het bedrijf heeft een groot aantal vacatures geplaatst voor ontwerpers, technici en onderzoekers met expertise in mobiele technologie. Wie wel de pineut zijn, dat zijn de fabrieksarbeiders die Nokia-telefoons in elkaar zetten in lagelonenlanden. Die werknemers zijn het kind van de rekening.
[[{“fid”:”29312″,”view_mode”:”file_styles_artikel_halve_breedte”,”fields”:{“format”:”file_styles_artikel_halve_breedte”,”field_file_image_alt_text[und][0][value]”:””,”field_file_image_title_text[und][0][value]”:”Nokia in Sriperumbudur”},”type”:”media”,”attributes”:{“class”:”styles file-styles artikel_halve_breedte media-element file-file-styles-artikel-halve-breedte”,”id”:”styles-4-0″}}]]Nokia in Sriperumbudur, India
Foto: India Property (Flickr)
Belastingontduiking
Neem India. Daar is het bepaald hommeles. Al maanden is Nokia verwikkeld in een ernstig belastingconflict met de Indiase autoriteiten. In 2005 zette Nokia het Nokia Telecom Park op in Sriperumbudur, in Tamil Nadu, zuid-India. Dit park biedt onderdak aan de Nokia-assemblagefabriek en aan toeleveranciers van Nokia (Foxconn, Salcomp, Light On Mobile – voorheen Perlos – , Laird, en Wintek). Toeleveranciers Flextronics en Build Your Dreams zijn net buiten de zone gevestigd en bieden werk aan nog meer werknemers. Nokia profiteerde hierbij van belastingvoordelen en subsidies die de Special Economic Zone-wet biedt. Sinds 2005 produceerde de fabriek in Sriperumbudur in totaal 500 miljoen telefoons. In de hoogtijdagen van de productie bood het Telecom Park werkgelegenheid aan meer dan 25.000 arbeiders.
Maar nu staan de zaken er heel anders voor: Nokia moet zich voor de rechter verantwoorden voor belastingontduiking van honderden miljoenen euro’s. Van de 12.000 werknemers komen er zeker 5.700 op straat te staan. Lokale en internationale maatschappelijke organisaties en vakbonden bekritiseren de ‘vrijwillig vertrek-regeling’ die werknemers te weinig mee geeft. Ook werknemers bij de toeleveranciers van Nokia verliezen massaal hun banen. De hele werkgelegenheid in de Indiase elektronicasector krijgt een gevoelige knauw. Microsoft heeft de Nokiafabriek in Sriperumbudur overgenomen met het vooropgezette plan om die binnen een jaar te sluiten.
[[{“fid”:”29313″,”view_mode”:”file_styles_artikel_halve_breedte”,”fields”:{“format”:”file_styles_artikel_halve_breedte”,”field_file_image_alt_text[und][0][value]”:””,”field_file_image_title_text[und][0][value]”:”Nokia made in Vietnam”},”type”:”media”,”attributes”:{“class”:”styles file-styles artikel_halve_breedte media-element file-file-styles-artikel-halve-breedte”,”id”:”styles-4-0″}}]]Made in Vietnam
Foto: Pete (Flickr)
Extreem lage lonen
Nee, dan Vietnam. Nokia stampte in Hanoi een gloednieuwe fabriek uit de grond die in april 2013 begon te draaien. De omstandigheden zijn er ideaal: een grote pool van werkwillige arbeiders, bereid om voor zeer lage lonen te werken. Een fabrieksarbeider in Hanoi verdient US$ 145 per maand, tegen bijvoorbeeld US$ 466 in China (regio Beijing). Vakbonden zijn er nauwelijks in Vietnam. Hier zal Nokia geen last krijgen van kritische vakbonden zoals je die in India wel hebt, of van ontevreden werknemers zoals die zich in China meer en meer manifesteren. Naar nu blijkt, wordt als gevolg van de deal met Microsoft een groot deel van de huidige Nokia-productie in India naar Vietnam verplaatst.
Duurzaamheidstool voor consumenten Rank a Brand geeft Nokia 13 uit 37 punten, terwijl Microsoft er maar 4 krijgt, omdat het bedrijf ‘slechts beperkt informatie verschaft over een duurzaamheidsbeleid. Meer beleid, transparantie en actie is daarom nodig’.
Nokia zou meer punten kunnen scoren…door aan te tonen dat arbeidsomstandigheden in de productieketen goed zijn.
Dat roept kritische vragen op over hoe bedrijven de belangen van werknemers eigenlijk meewegen in hun investerings- en desinvesteringsbeslissingen. Nokia doet voorkomen dat de start van de Nokia-fabriek in Hanoi een gouden economische kans is voor het land. De werknemers in India kopen daar niet veel voor. De werkgelegenheid in Vietnam is er zeker mee gediend, maar de werknemers daar betalen een hoge prijs in de vorm van zwaar werk, extreem lage lonen en erg weinig vakbondsvrijheid.
