43 jaar onderdrukking stuurt de Iraanse burgers in groten getale de straat op, waar ze het risico lopen te worden opgepakt of vermoord. ‘Mahsa, esmeh to ramze mast,’ zie ik onder posts over de protesten in Iran staan. ‘Mahsa, jouw naam is ons codewoord.’ Haar naam zou inderdaad weleens het codewoord kunnen zijn om vrijheid, democratie en vrouwenrechten af te dwingen.
De officiële naam van de vrouw die op 16 september vermoord is, is Mahsa, maar haar Koerdische naam is Jina. Dat zit zo: in Iran bestaat er een lijst van namen waar je uit kunt kiezen als je je kind gaat registreren. Veel namen van etnische minderheden staan daar niet op en zijn daarom niet officieel toegestaan. Het is een van de manieren waarop het regime probeert minderheidsgroepen te belemmeren hun cultuur uit te dragen. Op Jina’s graf staat Jina geschreven en ook haar moeder noemt haar Jina. Haar familie plaatste een tijdelijk bord op het graf met de tekst: ‘Jouw naam is ons codewoord,’ waarna anderen online die tekst overnamen.
“Ik ben boos op westerse mensen omdat zij zich niet méér uitspreken
Kobra Ghassemi (68): ‘Ik voel me schuldig omdat ik hier veilig ben’
“Ik moet de hele tijd huilen om de mensen die op brute wijze op straat worden vermoord. Doordat de toegang tot internet beperkt is, lijkt het alsof het hele volk in een gevangenis zit. In 2009 en 2019, toen er eveneens massale demonstraties waren, sloot de regering ook het internet af. Dat gaf ze vrij spel duizenden mensen te vermoorden. Het verschil met toen is dat de protesten vorige keer in een paar grote steden plaatsvonden, nu zijn ze overal in het land. En er zijn geen leiders – dit is echt een opstand van het volk.
“Vrouwen staan aan de voorhoedes van deze beweging, mannen volgden hen
Ik heb gewerkt voor de Iraanstalige radiozender Radio Zamaneh, die vanuit Nederland opereert. Ik berichtte onafhankelijk over het nieuws in Iran, maar word daarom door het regime als vijand gezien. Voortdurend vergelijk ik mijn leven met dat van mensen daar: waarom hebben zij geen vrijheid? Ik voel me heel erg schuldig dat ik hier een veilig leven heb. Maar ik ben niet gelukkig, ik denk altijd aan Iran.
Toen ik 25 was heb ik de islamitische revolutie meegemaakt. Van de huidige demonstraties word ik enerzijds blij en anderzijds verdrietig. Wij wilden ook vrijheid en democratie, maar Khomeini kwam aan de macht, met hulp van het Westen dat bang was dat communisten het land over zouden nemen. Ik hou dan ook mijn hart vast voor de uitkomst nu, vooral omdat er geen leiders, partijen of organisaties zijn die achter de protesten zitten. Dat kan voor chaos zorgen.”
Afgelopen weekend gingen honderden mensen verspreid over Nederland de straat op om steun te betuigen met de demonstranten in Iran. Onder meer in Amsterdam, Eindhoven en Den Haag kwamen mensen samen. Enkele vrouwen knipten hun haren af, anderen verbrandden hoofddoeken.
Op 8 oktober staat op het Malieveld (Den Haag) een nieuwe solidariteitsdemonstratie gepland om 14.00 uur.
Sepideh Zarrinkelk (32): ‘Deel de gewelddadige beelden wél’
“Ik ben vermoeid en gefrustreerd. Aanvankelijk was ik hoopvol, maar nu voelt het alsof we als Iraanse gemeenschap eenzaam zijn. Ik had verwacht dat meer activisten zich zouden uitspreken. Het geeft Iraniërs veel moed wanneer ze zien dat hun stem iemand bereikt die ze niet eens kennen, dat zelfs beroemdheden zich om hen bekommeren. Erkenning van wat er gebeurt geeft hun menselijkheid en hoop dat ze niet onzichtbaar zijn. Dat heb je nodig om de straat op te gaan, waar kogels je kunnen raken.
“Niet-Iraniërs delen weinig beelden uit Iran omdat ze zó lelijk en pijnlijk zijn
Afgelopen vrijdag ging ik naar het protest tegenover de Tweede Kamer, dat was fijn. Maar uiteindelijk zijn we boos op het Iraanse regime, dus daarom ben ik [samen met de auteur van dit artikel, red.] nog naar de Iraanse ambassade geweest om hoofddoeken te verbranden. Dat deden we in navolging van de vrouwen in Iran, die dit symbool van de onderdrukking in Iran in de fik steken. We wilden laten zien dat wij vanuit onze veilige hoek ook aan hen denken. Toch ben ik niet content. Wat wij hier doen heeft geen consequenties, we lopen geen risico’s zoals de mensen daar.
Shahin (30): ‘Als ik praat, kan mijn familie in de gevangenis belanden’
“De protesten in Iran gaan niet alleen om het wel of niet dragen van de juiste hijab. Dit regime geeft niet om zijn mensen. Er is geen vrijheid van meningsuiting en als mensen kritisch zijn op het regime, lopen ze risico te worden vermoord. Vooral jongeren willen hun dromen najagen, maar hebben geen vrijheden. Bovendien lijdt de bevolking onder de sancties vanuit het Westen – alles is duur geworden. Mijn familie en vrienden wonen allemaal nog in Iran en klagen over de snel stijgende prijzen van alle producten.
“Ik zou me openlijk willen uitspreken over de situatie, maar ik moet rekening houden met mijn familie
Het is belangrijk dat iedereen in het Westen die boodschap blijft verspreiden en meer mensen beseffen welke misdaden er plaatsvinden in het land. Voor velen zullen de gewelddadige beelden van de protesten een shock zijn, maar we hebben ook allemaal gezien wat er gebeurde in Oekraïne of Afghanistan. Nu kunnen we ons bewust zijn over wat er gebeurt in Iran.”
Dit artikel verscheen eerder op OneWorld.nl op 30 september.
De echte naam van Shahin is bij de redactie bekend.
Verder lezen?
Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?
Word abonnee
- Digitaal + magazine — € 8,00 / maand
- Alleen digitaal — € 6,00 / maand