Jij zit betaald thuis, je schoonmaker ook?

De overheid vindt dat alle mensen in loondienst recht hebben op goede regelingen, maar maakt uitzonderingen op die regelingen voor huishoudelijk werkers. Zij vallen onder de ‘regeling dienstverlening aan huis’ en worden bij ontslag niet beschermd tegen willekeur, hebben geen recht op een aanvullend pensioen en zijn niet verzekerd bij langdurige ziekte of arbeidsongeschiktheid.” Wel zijn werkgevers eigenlijk verplicht om (beperkt) door te betalen bij ziekte en een minimumloon (rond de tien euro per uur) te geven. Maar ken jij iemand die zijn schoonmaker doorbetaalt als die een week niet kan komen?

“Nee, die wetten zijn niet meer dan papieren tijgers,” zegt Herrie Hoogenboom van de FNV. “Omdat het aan de werkers zelf is om een contract op te stellen en de uren en afspraken bij te houden. Ze moeten die rechten zelf opeisen en hebben zo geen makkelijke onderhandelingspositie.

Het is tekenend dat Natalia Robledo Contreras geen verschil merkt in haar arbeidspositie sinds ze papieren heeft: “Mijn werkgevers wilden geen contract met me afsluiten. Ik loop nog steeds trappen op en af met zware emmers met sop zonder een arbeidsongeschiktheidsverzekering.”

Het onderscheid tussen ‘gewoon’ en huishoudelijk werk legt bovendien het falen van ons westerse feminisme bloot, zegt feminist Devika Partiman op de avond in Pakhuis de Zwijger. “De bevrijding van het aanrecht, dat is waarde vorige feministische golven voor hebben gestreden. Het werk dat thuis achterblijft, en dat nu meestal door andere vrouwen gedaan wordt, wordt op de arbeidsmarkt als minderwaardig gezien. Dat zij nu moeten vechten voor hun positie betekent dat feminisme niet alle vrouwen geholpen heeft.”

“Veel van mijn werkgevers zijn goede vrienden. Ik kan met ze onderhandelen over een goed salaris, ze helpen me met mijn ziektekosten, ze willen me zelfs helpen om een verblijfsvergunning te regelen. Niet zo lang geleden werd ik vijftig jaar, en nodigde ik een aantal werkgevers uit voor mijn verjaardag. Eén van hen zei tegen me: ‘Stel me niet voor als werkgever, maar als vriend’. Ze vonden het prachtig om te zien hoe hecht ik ben met de Filipijnse gemeenschap.

Ik gun andere huishoudelijk werkers hetzelfde: dat ze hun rechten kennen. Daarom ben ik via de FNV actief voor andere huishoudelijk werkers en ik bied zelfs juridische steun aan migranten die wél documenten hebben. Ik kan oprecht zeggen dat ik gelukkig ben. Ik heb werk, vrienden en ik draag op mijn eigen manier bij aan de samenleving. Het enige wat mij frustreert is hoe klein de groep activisten is. Ik ben zo vaak een van de weinigen op een bijeenkomst. Waar is de rest? Ik zou willen dat meer mensen zich durven uitspreken.”

“Ik laat niet over me heen lopen. Ik heb eens geweigerd om uit het huis van een werkgever te vertrekken,totdat hij mijn loon gaf. Hij werd hysterisch, schold me uit, hoe durfde ik zo’n houding aan te nemen: hij was mijn werkgever. Ik had niets om op terug te vallen, we hadden alleen een mondelinge afspraak; je hebt een hele slechte onderhandelingspositie als huishoudelijk werker.

Het is enorm moeilijk om zo een toekomst op te bouwen. Ik ben nog jong, maar ik voel na een paar jaar fulltime werken al fysieke klachten: door de sterke schoonmaakmiddelen heb ik last van mijn ogen en is mijn reukvermogen verminderd, en ik heb bijna overal gewrichtspijn.

Dat zou ik ook in mijn sociale kring willen terugzien. Ik heb ‘vrienden’ gehad waarvan ik er na een tijdje achterkwam dat ze met mij omgaan zagen als ‘maatschappelijk werk’. Of mensen die letterlijk wit wegtrokken, en plots geen contact meer wilden, toen ik ze vertelde dat ik ongedocumenteerd was. Aan de andere kant vatten veel studiegenoten mijn werk juist té licht op: ‘Oh wat een lekker baantje, dan kun je gewoon werken wanneer je wilt!’ Er is heel weinig begrip voor wat het echt betekent om huishoudelijk werker te zijn.”

“Ik probeer er niet te veel bij stil te staan dat ik dagelijks voor andermans kinderen zorg, terwijl ik mijn kinderen heb achtergelaten op de Filipijnen. Dan zou ik gek worden. Het was nooit mijn keuze om zo te leven: ik had een baan in Equatoriaal-Guinea toen mijn werkgever mijn paspoort afpakte en mij op het vliegtuig naar Parijs zette. Ik wist vrijwel zeker dat ik slachtoffer werd van mensenhandel. Toen ben ik naar Nederland gevlucht, waar ik iemand kende. Huishoudelijk werk was de enige manier om geld naar mijn kinderen te kunnen sturen.

Dit artikel verscheen eerder in OneWorld magazine.