Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
Hij sliep bij vrienden op de bank, op het centraal station in Utrecht. De 21-jarige Malek* uit Damascus had zich het leven in Nederland anders voorgesteld. “Waar moet ik vanavond slapen? Waar kan ik wat eten? De hele dag was ik er mee bezig.”
Malek kreeg na zijn het verblijf in het azc in Utrecht een kamer in Noordwijk toegewezen. Hij kent er niemand en zijn kamer was te klein. “Toen ben ik teruggekomen naar Utrecht, hier kon ik in een restaurant werken en bij vrienden slapen.” Dat liep snel mis. De restauranthouder weigerde hem zijn loon te betalen. Malek belandde op straat.
“
Bij de crisisopvang voor dak- en thuisloze in Utrecht kloppen steeds vaker jonge statushouders aan.
Het verhaal van de jonge Syriër staat niet op zichzelf. Bij De Dijk, crisisopvang voor dak- en thuisloze in Utrecht van
zorginstelling Youké, kloppen sinds eind 2014 steeds vaker jonge statushouders aan. Onder meer uit Syrië en Eritrea. Jongeren die het net als Malek niet redden in hun eentje en ook niet altijd de juiste keuzes maken. Ook schulden zijn vaak een groot probleem, constateert teamhoofd Ton van Rijswijk. Op De Dijk probeert Malek nu zijn leven weer op orde te krijgen.
Geen succes
De achtergronden van de vluchtelingenjongeren die op De Dijk terecht komen zijn uiteenlopend. Onder hen zijn ‘reguliere’ jonge vluchtelingen die na het azc op een kamer in een gemeente terecht zijn gekomen, gezinsherenigers, waarbij de hereniging geen succes was. Of jongeren die als minderjarige naar Nederland zijn gekomen maar nu ze achttien zijn, niet meer onder
voogdij-instelling Nidos, die de voogdijtaak voor alleenstaande minderjarige uitvoert, vallen. Van Rijswijk: “Het gaat blijkbaar toch mis in de aansluiting. Niet gek, de Nederlandse samenleving is natuurlijk ongelofelijk complex. Dat geldt voor alle jongeren die er alleen voor staan en die we hier zien. Laat staan wanneer je de taal niet goed beheerst en de weg niet kent.”
Hij benadrukt dat hij niet met de vinger naar allerlei instanties wil wijzen. “Maar we moeten onze ogen ook niet sluiten en voorkomen dat deze groep blijft groeien.” Collega Haval Abduralazaq stelt dat met name Eritrese jongeren – juist omdat ze elkaar vaak aan een slaapplaats helpen – makkelijk uit beeld kunnen verdwijnen. “Maar onderdak bij vrienden is een tijdelijk gegeven, daar kunnen ze niet hun schulden aanpakken of hun leven op orde krijgen.”
Overlast
Hassan Slassi, teamleider van
Back-UP dat in laagdrempelige hulpverlening aan dak- en thuisloze jongeren in Utrecht biedt, constateert hetzelfde probleem. Het afgelopen half jaar klopten bij Back-UP zo’n 25 dakloze vluchtelingenjongeren aan. “Veel meer dan vorig jaar. Soms hebben deze jongeren wel een kamer gehad maar is de begeleiding te kort geschoten en konden ze de huur niet meer betalen. Of ze krijgen problemen omdat ze andere vluchtelingen in huis namen, waardoor er overlast ontstond.” Back-UP heeft net als De Dijk de zorgen over deze groeiende aantal jongeren gedeeld met gemeente en andere instellingen in Utrecht. “Juist om de problemen te inventariseren. Waar gaat het mis? Tot wanneer en bij wie waren deze jongeren in beeld?”
Geen structureel probleem
Een beleidsmedewerker van de gemeente Utrecht laat weten zich niet in het geschetste beeld te herkennen en stelt dat er zeker geen sprake is van een structureel probleem. Wel wil Utrecht de signalen verder onderzoeken. Ook Nidos, de landelijke voogdij-organisatie voor ruim 4.000 minderjarige vluchtelingen, herkent zich niet in het geschetste beeld. “Natuurlijk is het een kwetsbare groep, maar deze geluiden over dak- of thuisloze jongeren horen wij niet”, stelt woordvoerder Elsbeth Faber.
“
Hoe het de jonge vluchtelingen na hun achttiende vergaat, weet Nidos niet.
Het is zeker niet zo dat Nidos jonge statushouders na hun achttiende “aan hun lot overlaat”, benadrukt ze. “We bereiden ze ver voor hun achttiende voor. We kijken per jongere wat er nodig is. En de voogden zorgen zeker voor een warme overdracht naar de gemeente, juist om dit soort problemen te voorkomen. Maar hoe de gemeente de begeleiding van de jonge statushouders vervolgens vormgeeft, dat verschil is onderling erg groot.”
Hoe het de jonge vluchtelingen na hun achttiende vergaat, weet de organisatie niet. “We gaan dit wel samen met Universiteit van Groningen onderzoeken. Dat hebben we een paar jaar terug ook gedaan. Eenzaamheid en financiële problemen bleken destijds de grote problemen.”
Teamleider Floorke Schoonheym van het ex-amateam van Vluchtelingenwerk Midden Nederland, stelt dat “er heel wat moet gebeuren” voordat een jonge vluchteling op straat beland. “We hebben in Utrecht heel veel jongeren in beeld. Het is een zeker een kwetsbare groep met veel problemen. Op hun achttiende komt er veel op ze af. Ze moeten ineens van alles zelf regelen. Soms zijn ze heel druk met gezinshereniging en ook dat levert veel stress op. Die start is zeker moeilijk. En hoewel ik het beeld van dakloze statushouders niet op grote schaal herken, is het gezien de financiële situatie van de jongeren ook niet vreemd. Het zijn ernstige signalen en ik hoop ook dat organisaties contact met ons opnemen, wanneer ze deze jongeren tegenkomen.”
Buiten Utrecht
Een belrondje langs instellingen buiten Utrecht leert dat ook elders in het land dezelfde zorgen leven. Het
Leger des Heils in Amsterdam hoort van samenwerkingspartners in de jeugdzorg dezelfde geluiden. In Nijmegen waarschuwden hulpverleners twee jaar terug al voor dakloze jonge statushouders. En in Amersfoort zette fractievoorzitter Simone Kennedy van de ChristenUnie de problematiek lokaal op de agenda. “Ik heb via de kerk zelf een getraumatiseerde Afghaanse jongen begeleid. Op zijn zestiende is hij naar Nederland gekomen. Ook hij dreigde dakloos te raken, zat diep in de schulden en was gokverslaafd. Toen merkte ik pas dat hij nauwelijks begeleiding kreeg.”
Kennedy verdiepte zich verder in de problematiek. “Ik heb daar enorm veel van geleerd. Ik weet in wat voor destructieve situatie de jonge vluchtelingen zich soms bevinden. Officieel is de overdracht en begeleiding vaak goed geregeld, maar dat is de waarheid op papier.” In Amersfoort is er inmiddels een speciaal programma voor de begeleiding van jonge statushouders.
* De naam van Malek is gefingeerd, zijn echte naam is bekend bij de redactie.
