De World Humanitarian Summit in Istanbul is voorbij. Gelukkig. Vijfenzestig staatshoofden en dozijnen regeringsleiders, ministers en staatssecretarissen uit meer dan honderd landen legden verklaringen af waarin ze hun toewijding aan de humanitaire principes bevestigen. In ‘special events’ ging het over het omarmen van de noodzaak voor een beter hulpsysteem. In rondetafelgesprekken tussen ngo’s, de privésector en VN-agentschappen riep men op tot ‘taking action for humanity’. In 137 ‘side events’ ging het over álles wat humanitaire harten beroert, en dan was er ook nog Sean Penn in zijn hoedanigheid van ambassador-at-large van Haïti. Ik was er bekaf van.
Bier
Maar in de kelder van het congrescentrum was er de Exhibition Fair, de humanitaire vakbeurs. Daar schonk summit sponsor Turkcel espressootjes en daar was het stil, want weinig van de zesduizend deelnemers namen de moeite om vijf verdiepingen af te dalen om te zien hoe dozijnen bedrijven en organisaties de diensten en producten presenteerden die het werk van humanitairen zinvoller, efficiënter en lichter kunnen maken. De drukste kraampjes op de fair waren die van een innovatief bedrijfje dat een nieuwe generatie lijkenzakken demonstreerde, van de search&rescue teams van de staat Israël, omdat die bier schonken en van een bedrijf dat boven de hoofden van de bezoekers kleine drones loopings liet maken.
Tot de drukste kraampjes op de fair hoorde die van een innovatief bedrijfje dat een nieuwe generatie lijkenzakken demonstreerde
Ook wandelde er een meneer in keurig pak rond die brochures uitdeelde waarin het stadsbestuur van het Turkse Kilis zich in full colour presenteert als kandidaat voor de Nobelprijs voor de Vrede 2016. ‘Kilis, the city where hope grows’ heet de brochure. In Kilis is het gezellig en nergens zijn de baklava en de kebabs lekkerder, zeggen ze in Turkije. In 2011 woonden er 90.000 mensen. Sindsdien kwamen er 130.000 Syrische vluchtelingen bij. ‘Inwoners en bestuur begroetten hun Syrische gasten zonder zelfs de minste negativiteit en openden hun deuren en hun harten. Sociale problemen of incidenten zijn er niet geweest.’ De behoefte aan drinkwater in Kilis steeg van 10.000 m3 naar 30.000 m3; het stadbestuur zorgde dat het er kwam. Het aantal voertuigen steeg er van 33.000 naar 51.000; het stadbestuur asfalteerde zonder te klagen 1000 km wegoppervlak extra. Klinieken, scholen, woonruimte, aan alles wordt gewerkt. Van mij mag Kilis die Nobelprijs, maar de winnaar wordt pas in december bekendgemaakt. Het is afwachten of ze in Kilis de Nobelgeest tot die tijd vast zullen weten te houden. De stad is onder vuur van IS komen te liggen. Elke dag vallen mortieren, afgeschoten door IS-milities die naar de grens rijden, vuren en snel weer wegrijden. De raketten zijn klein, de schade is beperkt, maar mensen worden steeds banger en bozer. De eerste stemmen gaan op dat de Syriërs uit Kilis wegmoeten.
Het stadsbestuur van het Turkse Kilis presenteert zich in full colour als kandidaat voor de Nobelprijs voor de Vrede 2016
De Turkse kustwacht presenteert zich ook op de humanitaire vakbeurs. De twee stoere, maar charmante zeebonken die de kraam bemannen dragen ogenblikkelijk een schaal Turks fruit en een glaasje zoete thee voor de bezoeker aan.
Aan de muren grote foto’s van heldendaden: kustwachtmannen snijden een zeeschildpad los uit een visnet, dragen gestrande dolfijntjes terug naar zee en spoeden zich op volle kracht naar rubberboten vol angstig kijkende vluchtelingen die op weg van Turkije naar Griekenland redding behoeven. Ik zeg dat ik uit Nederland kom en vraag hem hoe de samenwerking bevalt met het Nederlandse fregat dat patrouilleert in de Aegische Zee, ook om vluchtelingen op te sporen. Nou .. samenwerking wil de kraam-commandant het niet noemen. "Zij bellen ons als ze vluchtelingen op zee zien en dan komen wij om ze te redden", zegt hij.
Omkieperen
Ik vraag hem ook over de verhalen die sommige vluchtelingen vertellen over aanvallen op hun bootjes. De Turkse kustwacht zou de rubberbootjes lek prikken met de vluchtelingen er nog in. In maart j.l. vertoonde het Britse Channel 4 nog beelden van een kustwachtbemanning die met stokken probeert de buitenboordmotor van een vluchtelingenbootje stuk te slaan. Een vrouw krijgt daarbij een klap op haar hoofd. Toen het niet lukte om de motor onklaar te maken gaf de kustwachtboot flink gas, zo te zien om door golfslag de vluchtelingenboot te doen omkieperen.
Allemaal onzin, volgens de kraam-commandant. Als die rubberbootjes in moeilijkheden zijn, moet de kustwacht heel dichtbij komen om mensen eruit te kunnen trekken. Dat ziet er gevaarlijk uit en dat ís het ook. ‘Maar we moeten wel, om ze te redden. Het zijn ménsen, net als wij.’
Ik mag niet weg voordat ik nog een stuk Turks fruit in mijn mond heb. Niet alleen in Kilis weten ze wat gastvrijheid is.
