‘Wat zal mijn clou zijn, hoe is mijn plot’ zong Youp van 't Hek ooit in ‘niemand weet hoe laat het is’. Het is een vraag die opkomt tijdens de eerste verjaardag van de Islamitische Staat. Komt de zelfverklaarde staat langzaam uit de luiers of sterft die toch een wiegendood?
De vlek van de IS-staat beweegt zich over de kaart als een verse koffievlek op een wankele tafel
Voor IS valt er voorlopig in ieder geval nog best het een en ander te vieren. IS heeft nog steeds een groot stuk van Irak en Syrië in handen, ondanks dat bijna de hele wereld zich fel tegen hen heeft gekeerd en er zelfs Amerikaanse bommen vallen op hun gebied. Op sommige plekken, Palmyra in Syrië, Ramadi in Irak, boekte IS terreinwinst, in Noord-Syrië verloor het terrein aan de Koerden. De vlek van de IS-staat beweegt zich over de kaart als een verse koffievlek op een wankele tafel. Of die vlek ooit kan worden weggepoetst, hangt ook af van degenen die om die tafel heen zitten: landen als Turkije, Iran, Rusland, Saudi-Arabië en de Golfstaten en uiteraard de Verenigde Staten.
Amerikaanse straaljagers zoeken doelwitten
Om met die laatste te beginnen: de VS zijn vorig jaar, in samenwerking met andere landen, aan een bommencampagne begonnen tegen IS, die een soort tegenovergestelde van een Blitzkrieg is. De straaljagers zoeken heel gericht naar doelwitten, maar vinden die moeizaam, zolang er te weinig informatie vanaf de grond komt. De vijand van mijn vijand is mijn vriend, maar de VS worden juist gehinderd door andere vijanden van grote vijand IS. Iran bv steunt in Irak sjiitische milities die IS bevechten. Maar de Amerikanen hebben al een keer een bommencampagne tijdelijk gestaakt, om te voorkomen dat die milities, oude vijanden van de Amerikaanse troepen in Irak, een bepaald gebied zouden innemen.
Assad's regering moest verdwijnen, maar met de angst voor oprukkende moslimextremisten hoopt de VS eigenlijk dat Assad voorlopig blijft
En Iran steunt intussen nog steeds de regering van Assad in Syrië. Een regering die volgens de VS moest verdwijnen, maar waar de VS, met de angst voor oprukkende moslimextremisten, eigenlijk van hoopt dat die voorlopig blijft. De (kleine groep) Syrische rebellen die door de VS worden getraind, krijgen de instructie vooral tegen IS te vechten, niet tegen Assad.
Rebellen: Assad groter gevaar dan IS
Die dubbele houding maakt de VS weer ongeloofwaardig voor de meeste Syrische rebellen. Zij vinden Assad namelijk een groter gevaar dan IS. Soennitische inwoners van het Iraakse deel van de Islamitische Staat zitten ook niet te wachten op bevrijding door bv sjiitische milities. Net zo als er veel argwaan is in Arabische, gebieden die in Noord-Syrië recent door de Koerden zijn bevrijd van IS. Die argwaan is grensoverschrijdend: de Turken zien ook liever niet dat de Koerden een groot gebied in handen krijgen, pal tegen hun eigen grens aan. Turkije dat nog steeds een dubbelrol lijkt te spelen: het land wil graag dat Assad verdwijnt, liet daartoe duizenden extremisten het oorlogsgebied in lopen en vindt het nog steeds moeilijk tegen hen op te treden: de extremisten vechten immers tegen Assad en/of de Koerden. Tel uit je winst, in Turkse lira dan.
Er is nog steeds geen scenario voor betrouwbare grondtroepen die het hele gebied van de Islamitische Staat kunnen innemen, zonder de ellende nog groter te maken
De Koerdische strijders zijn voor de VS een redelijk betrouwbare partner gebleken en hebben laten zien dat IS niet bestand is tegen gemotiveerde grondtroepen in combinatie met bombardementen van de coalitie. Maar er is nog steeds geen scenario voor betrouwbare grondtroepen die het hele gebied van de Islamitische Staat kunnen innemen, zonder de ellende nog groter te maken. Dus moet je kijken naar het verder afknijpen van die staat.
Turkije overweegt nu een hoog hek aan de grens met IS te plaatsen en blijft nadenken over misschien ooit een kleine bufferzone. Misschien is er met Iran, als er toch een deal wordt gesloten over nucleaire zaken, te praten over deals in Syrië en Irak. Misschien kunnen Rusland en Iran steun aan Assad verminderen, als ze daar iets voor terugkrijgen. Maar ook dan is de vraag wat Syrië daarvoor terugkrijgt: een regering die voor de rebellen acceptabel is, waarna de rebellen al hun aandacht kunnen richten op het vernietigen van IS. Zonder dat ze toegeven aan de verleiding en passant alle Assad-aanhangers te doden?
Vluchtelingenstromen worden langzaamaan permanente volksverhuizingen die een nieuwe indeling van de regio kunnen bepalen
Vele vragen dringen zich op terwijl de oorlog voortduurt. Die oorlog heeft inmiddels een eigen dynamiek, die er voor zorgt dat er geen radicale oplossingen zijn, alleen langzame. Maar de langdurigheid van de situatie zelf kan ook bijdragen aan een oplossing. Vluchtelingenstromen worden langzaamaan permanente volksverhuizingen die een nieuwe indeling van de regio kunnen bepalen. De facto wonen steeds meer mensen in een etnisch/religieus homogeen gebied. Dat in combinatie met oorlogsmoeheid kan er voor zorgen dat heel langzaam de Islamitische Staat in elkaar zal storten.
Nieuwe grenzen in het Midden-Oosten
Dan worden nieuwe grenzen getekend in het Midden-Oosten die iedereen in zijn eigen veilige gebied laten zitten. En als je niet meer wordt bedreigd, heb je ook geen extremisten meer nodig om je punt te maken. De Islamitische Staat zou dan als een soort soennistan verder kunnen leven, nadat de extremisten zijn verdreven door een combinatie van externe aanvallen en interne druk. Die interne druk komt er als de steeds verder afgeknepen ‘Islamitische Staat’ steeds meer moeite krijgt voor de eigen burgers te zorgen, of om zwaar militair materieel draaiend te houden. Alleen, IS zal na het verliezen van de eigen staat ongetwijfeld als terreurgroep met aanslagen waar dan ook, nog vele jaren ellende veroorzaken.
Dus om met Youp te spreken: wat zal de clou zijn? In het voor de vijanden van IS gunstigste scenario komen er weliswaar nog meer verjaardagen, de luiers verdwijnen, maar echt zindelijk wordt het kind niet. Ruim voor het over een citotoets kan struikelen zal het dan van school zijn gestuurd. Het zal alleen daarna nog regelmatig langs de school fietsen om de ruiten eruit te gooien. Of erger.
[[{“fid”:”36878″,”view_mode”:”default”,”fields”:{“format”:”default”,”field_file_image_alt_text[und][0][value]”:”Neem een abonnement op OneWorld”,”field_file_image_title_text[und][0][value]”:”Neem een abonnement op OneWorld”},”type”:”media”,”attributes”:{“style”:”height:72px; width:581px”,”class”:”file-default media-element”},”link_text”:null}]]
