Mensenrechten

Je land verlaten voor geluk?

Meestal krijgen we verhalen over migranten voorgeschoteld vanuit een westers perspectief. Hoe ziet het Afrikaanse perspectief eruit? De film Sworn not to eat fish gaat in op de beweegredenen van jonge Gambianen om naar Europa te trekken.

Door 14 oktober 2017
Afrika Gambia migranten migratie
Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
De film is gemaakt met steun van Learn2Learn, een organisatie die Gambiaanse jongeren helpt om informatie over maatschappelijke thema’s te verspreiden via theater- en filmprojecten. Omar Jadama (25) werkt voor Learn2Learn in Gambia en komt zelf ook kort in de film voor. Hij bespreekt met de groep wat ze nodig hebben, hoe projecten verlopen en wat de toekomstige plannen zijn. De theater- en filmgroep bestaat uit vijf jongeren, maar af en toe haken anderen aan om mee te helpen.

“In 2013 kwamen de jongeren zelf met het idee om een film over migratie te maken”, vertelt Laura Spreeuw (25), die in Nederland als vrijwilliger voor Learn2Learn werkt, en optrad als assistent-regisseur van de film. “In Europa was migratie toen nog helemaal niet zo’n hot item, maar daar wel.” Omar onderschrijft dat: “In de afgelopen vier jaar was migratie een brandende kwestie in Gambia. Zoveel onschuldige Gambianen verliezen het leven tijdens die reis; allemaal mensen die ook hadden kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van ons land.”

Beloven nooit meer vis te eten

Sworn not to eat fish wil Gambiaanse jongeren ervan weerhouden het land te verlaten en pleit ervoor dat ze hun blik richten op hun thuissituatie, in plaats van op Europa. De hoofdrolspelers zijn Guzman Demba (Mustapha), Bukary Kujabi (Karamo) en Alasana Jallow (Edie). Mustapha studeert hard en mag daarom van zijn vader verder leren. Uiteindelijk wordt hij aangenomen op de universiteit van New York om daar geneeskunde te studeren. De twee andere jongens, Karamo en Edie, vertrekken samen naar Europa. Ze hebben ieder een andere beweegreden: Karamo ziet geen toekomst in Gambia, terwijl Edie van zijn vader naar Europa moet ‘om het gezin rijk te maken’. Hun reis door de Sahara eindigt in een groot fiasco.
“

Als we de oplossing voor onze problemen elders zoeken, blijven we afhankelijk.

Een scène laat een docente zien die haar Gambiaanse studenten probeert te overtuigen van het belang van onderwijs: “De jeugd van tegenwoordig zal alles doen om Europa te bereiken (…) Als we de oplossing voor onze problemen elders zoeken, blijven we afhankelijk. En als we afhankelijk blijven, vergeten we wie we zijn.” Haar opvatting staat in sterk contrast met die van de jongeren die Gambia willen verlaten: “Iedereen weet dat een opleiding in dit land nergens toe leidt. Het is een investering in een toekomst die niet bestaat.”
“Dat laatste klopt gewoon niet, maar veel Gambiaanse jongeren houden zich er wel aan vast”, zegt Omar. “Dus proberen wij hun denkwijze en mentaliteit te veranderen. Ze moeten uit de buurt blijven van alles wat hen lui maakt.” Volgens Laura verliezen de jongeren vaak uit het oog dat andere landen ook een heel ontwikkelingsproces hebben doorgemaakt. “Europa heeft zich ontwikkeld door mensen die iets willen doen en hun beste beentje voortzetten. De studies in Gambia zijn wellicht minder dan die in Europa, maar ze zijn er wel.”

Aan het begin van de film zegt Mustapha: “Een deel van mijn verhaal is, dat ik gezworen heb nooit vis te eten.” Opmerkelijk, want de inwoners van Gambia leven vooral van vis, rijst en water. “De vissen leven in zee, maar ook de bootvluchtelingen die de overkant niet halen drijven ergens in zee of spoelen aan”, zegt Laura. Omar vult aan: “We willen pas weer vis eten als Gambianen stoppen met emigreren. Als we nu vis eten, voeden we ons in feite met het vlees van onze eigen broers en zussen.”

Investeren in ontwikkeling

In Gambia heerst geen conflict; de meeste jongeren zijn zogeheten gelukszoekers. Omar heeft zelf vrienden die naar Europa zijn vertrokken, maar spreekt ze meestal niet over wat ze doen of hoe hun leven in de westerse wereld eruit ziet. “Onze traditie vergt dat je bepaalde vragen niet aan vrienden stelt, maar ik heb van sommigen wel gehoord dat Europa niet zo makkelijk is als veel Gambianen denken.” Laura vermoedt dat de meeste Gambianen niet realistisch inschatten hoe ze er in Europa aan toe zouden zijn. “Je spreekt de taal niet, er is andere wet- en regelgeving, een ander klimaat en je hebt een verblijfsvergunning nodig.”
“

Ik heb van sommigen wel gehoord dat Europa niet zo makkelijk is als veel Gambianen denken.

De kleding die Laura draagt en de mogelijkheid die zij wel heeft om de hele wereld rond te reizen blijft echter een confrontatie. Er heerst nog steeds armoede in het land. “Om Gambia helemaal uit de armoede te halen moet de jeugd onderwijs serieus nemen. Daarnaast moet de overheid investeren in de ontwikkeling van Gambiaanse jongeren, banen creëren en de salarissen verhogen”, vindt Omar, die graag onderdeel uitmaakt van deze ontwikkeling.

Afgelopen jaar ging Sworn not to eat fish in Gambia in première. Learn2Learn is nu bezig de film op scholen in het hele land vertoond te krijgen; ze hebben daarvoor een budget van de Nederlandse ambassade gekregen. “De film verandert hoe mensen denken”, zegt Omar. “Sommigen geven toe dat ze van plan waren het land te verlaten, maar na de film gezien te hebben, denken ze daar anders over: ze willen blijven, en zich meer concentreren op hun opleiding. Op een aantal scholen moesten studenten zelfs huilen. Ik ben er zeker van dat over een aantal jaar geen enkele Gambiaan nog in een boot wil stappen.”

Zie hier de trailer van de film Sworn not to eat fish.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Lees en steun

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons