Christine Sheppard voor haar huis in Oceanside, Californië. Foto: Charlie Neuman.

Maakte Monsanto’s Roundup deze vrouw ziek?

De Amerikaanse Christine Sheppard overleefde kanker, maar kampt nog dagelijks met de gevolgen. Samen met duizenden anderen voert ze nu een juridische strijd tegen Monsanto, fabrikant van Roundup. OneWorlds Vincent Harmsen zocht haar thuis op in Californië.

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Ze heeft de interne e-mails van Monsanto gelezen, die de rechtbank in San Francisco vorig jaar openbaar heeft gemaakt. Het maakt de 68-jarige Christine Sheppard boos als ze er nu, zittend in haar woonkamer, weer aan terugdenkt: “Ik vind dat mensen hiervoor in de gevangenis thuishoren”, zegt ze over de interne stukken waarin het bedrijf stelt dat de onkruidverdelger Roundup nooit goed is getest op een risico op kanker. “Ze hebben zoveel mensen in gevaar gebracht.”

Sheppard had eerder geen moment aan Monsanto als 'schuldige' gedacht

Toen in 2003 bij Sheppard non-Hodgkin lymfoom werd ontdekt, een zeldzame vorm van leukemie, had ze echter geen moment aan Monsanto als ‘schuldige’ gedacht. Wanneer ik haar spreek, benadrukt ze met name de onbezorgdheid van het leven op Hawaï, waar ze destijds samen met haar man Kenneth een koffieboerderij had. “Het was de droom van ons leven”, zegt ze.
Ik zoek Christene Sheppard thuis op, in Oceanside, een kustplaats in het zuiden van Californië. Zij en haar man verhuisden er naartoe omdat vanwege haar ziekte het werken op de koffieplantage onmogelijk was geworden. ‘Arrived at destination’, zegt mijn navigatiesysteem in de straat met pastelkleurige huizen omringd door rotsachtige heuvels en palmbomen.
Sheppard is een van de ruim 350 patiënten die momenteel in San Francisco in een omvangrijke rechtszaak het chemiebedrijf Monsanto aanklagen. In de hele VS gaat het om duizenden mensen; boeren, seizoensarbeiders en tuinders. Sheppard is ervan overtuigd dat het bedrijf schuldig is aan haar ziekte: “Ik ben een van de overlevenden”, zegt ze gedecideerd, “maar er moeten veel mensen zijn die niet de financiële middelen hebben gehad voor een behandeling zoals ik, en die mogelijk al gestorven zijn.”
Wanneer legde u voor het eerst de link tussen uw ziekte en Roundup?

“Toen ik in 2015 het nieuws hoorde van de Wereldgezondheidsorganisatie die Roundup in verband bracht met non-Hodgkin lymfoom – mijn ziekte. Opeens viel alles op z’n plek. Op Hawaï hadden we geen idee waarom ik ziek was geworden. We aten veganistisch, we werkten hard; we waren erg fit. Plots werd ik ernstig ziek. Toen ik de berichten van de WHO las, kwam er een ongekende woede bij me op: ‘Hoe konden ze me dit aandoen?!’, was wat door me heen ging. Onder een van de nieuwsberichten stond een oproep van een advocatenkantoor: zij zochten mensen die dachten schade te hebben geleden door Roundup. Ik heb meteen een e-mail gestuurd, en gezegd dat ik mee wilde doen aan de rechtszaak.”

Het was zo veilig, zo stelde de landbouwadviseur, dat je het zelfs kon drinken

Waarom was u direct overtuigd dat Roundup bij u de oorzaak was?

“Het is de enige pesticide waarmee ik ooit heb gewerkt. Toen we in 1996 de koffieboerderij op Hawaï kochten, was die totaal overwoekerd, overal onkruid. We vroegen advies bij de universiteit van Hawaï, en zij raadden ons aan om Roundup te gebruiken. Het was zo veilig, zo stelde de landbouwadviseur van de universiteit, dat je het zelfs kon drinken. Vier jaar lang, meerdere malen per jaar, ging ik met een reservoir op mijn rug onkruid besproeien. Geen masker. Geen handschoenen. Helemaal niks. Er was ons verteld dat veiligheidsmaatregelen niet nodig waren.”

Heeft u zich nooit zorgen gemaakt over mogelijke risico’s?

“Nee, om eerlijk te zijn niet. Er werd ons op het hart gedrukt dat het volledig veilig zou zijn. Er stond ook niet op de verpakking dat het middel niet veilig was. Sterker nog, als je vandaag de dag hier in de Verenigde Staten een fles Roundup in de winkel koopt, zit er geen waarschuwingslabel op de verpakking.”

Wanneer merkte u dat u ziek was?

“Dat was in 2003. Ik voelde me ontzettend moe. Als je in de vijftig bent is dat niet raar, we werkten ook erg hard op de boerderij. Toen zwollen mijn benen extreem op. Mijn arts constateerde dat het kwam door een opgezwollen lymfklier. Dat niet alleen, over mijn hele lichaam had ik opgezwollen lymfklieren. Ik kreeg toen de diagnose stadium vier non-Hodgkin lymfoom, wat de terminale fase is. Ik had tien procent kans dat ik het zou overleven, werd mij verteld.”

Christine Sheppard plant haar medicijnen in voor de week. Foto: Charlie Neuman.
Sheppard onderging vanaf 2003 chemotherapie en bestraling. Voor de behandelingen moesten zij en haar man Kenneth een groot deel van hun pensioen opmaken, vertelt ze: “We betaalden 25 duizend dollar in een jaar, alleen al aan medicijnen”. In Los Angeles, in behandelcentrum City of Hope, kreeg Sheppard uiteindelijk een beenmergtransplantatie. Ze is nu ‘in remissie’, wat betekent dat de kanker niet waarneembaar is, al kan deze altijd weer terugkomen.
Hoe is uw gezondheid nu?

“Mijn leven wordt geregeerd door pillen, ik moet vijfmaal daags medicijnen slikken. Ik heb een timer die me waarschuwt wanneer ik ze moet innemen. Waar ik vooral mee kamp zijn de bijwerkingen van de chemotherapie. De behandeling pakt de kanker aan, maar het gif werkt ook op het lichaam in. De ergste bijwerking is neuropathie, wat inhoudt dat ik weinig gevoel heb in mijn voeten en handen, afgewisseld met uitbarstingen van extreme pijn in mijn voeten. Dat gaat nooit meer weg, het zal met het verstrijken van de tijd alleen maar erger worden.”

Ik denk dat ze net zo erg zijn als de tabaksindustrie

Monsanto ontkent elke verantwoordelijkheid, en stelt dat Roundup veilig is.

“Ik denk dat ze net zo erg zijn als de tabaksfabrikanten, toen die beweerden dat roken veilig was. Ik denk dat ze exact hetzelfde doen. Ze hebben bewijs achtergehouden dat liet zien dat Roundup slecht is, en wetenschappers gefinancierd om te zeggen dat het spul veilig is, precies zoals de tabaksindustrie dat heeft gedaan. Naar mijn mening zijn ze even verantwoordelijk als die tabaksbedrijven.”

Foto: Charlie Neuman.
Ook de autoriteiten in Europa en Amerika stellen dat Roundup veilig is. Wat denkt u als u dat hoort?

“Ik ben er van overtuigd dat de grote landbouwbedrijven hun invloed hebben aangewend. Monsanto heeft veel in het werk gesteld om Roundup te promoten, en de boeren zijn er nu afhankelijk van. Ik denk dat het bedrijf op die manier zijn vergunningen heeft kunnen krijgen. Ik hoop dat het tij aan het keren is, en dat ook boeren zullen inzien dat dit niet de weg voorwaarts is.”

Wat wilt u bereiken met de rechtszaak?

“In eerste plaats wil ik nooit meer ergens een fles Roundup in een winkelschap zien staan. In het Home Depot, het tuincentrum, staat het nog steeds pontificaal in het schap. Ik vind het ongelooflijke dat mensen dit spul nog steeds mogen gebruiken. Ten tweede wil ik – al dacht ik daar in eerste instantie anders over – een financiële compensatie. Compensatie voor mij en voor de anderen, omdat we onze levens zo ingrijpend hebben moeten veranderen. Ze hebben me mijn gezondheid afgenomen, en ze hebben iedereen om ons heen ontzettend bezorgd gemaakt.”

'Monsanto kan een miljardenclaim tegemoet zien'

Sheppard vertelt dat ze kort voor mijn komst met haar advocaat heeft gebeld. Die liet haar weten ‘zorgen’ te hebben over de zaak in San Francisco. Rechter Vince Chhabria zei op 14 maart tijdens een hoorzitting  het bewijs dat Roundup bij Sheppard en de andere ‘klagers’ non-Hodgkin lymfoom heeft veroorzaakt, nogal ‘dunnetjes’ te vinden. Uiteindelijk moet een jury zich over dat vraagstuk buigen, maar de rechter is belangrijk omdat hij in deze fase bepaalt welke getuige-experts hun verhaal voor die jury mogen doen. Als hij het merendeel van de getuige-experts schrapt, iets waarop nieuwswebsite Bloomberg zinspeelde, wordt het moeilijker de jury te overtuigen.

Sheppard vertelt dat haar advocaat haar zaak zo nodig op Hawaï wil laten voorkomen, en dat ze sowieso doorgaat.

Het liefst zou Monsanto deze zaak laten doorslepen tot we allemaal overleden zijn

Denkt u dat deze juridische strijd tegen Monsanto te winnen is?

“Ik houd hoop, al weet ik ook dat zo’n bedrijf diepe zakken heeft. Ze kunnen procedures eeuwig laten voortslepen. Ik ben er zeker van dat ze dat hier ook willen doen; deze zaak net zo lang laten slepen totdat wij allemaal overleden zijn, en ze geen verantwoording meer hoeven af te leggen. Maar het is belangrijk dat mensen niet opgeven. Gelukkig heb je in Amerika advocaten die hun werk doen, ondanks dat ze pas aan het eind van een zaak hun honorarium krijgen, als er uitspraak is gedaan. Zonder dat zou niemand van ons bij machte zijn dit te doen. Deze advocaten vechten nu voor ons, en we moeten doorgaan tot Roundup uit de schappen verdwenen is.”

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons