Truck-art
Achtergrond

Make truck-art, not war

Het ontstond uit pure verveling, inmiddels is het kunst. Een groepje Pakistaanse vrachtwagenchauffeurs heeft met een bijzondere kunstvorm een artistieke, sociale beweging in het leven geroepen. Phool Patti draagt wereldwijd een boodschap van liefde, broederschap en sociale rechtvaardigheid uit.

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
De koffers zijn nog onuitgepakt. Op hun laatste tournee brachten ze een bezoek aan Duitsland, Bulgarije en Oostenrijk. De kunstenaars van Phool Patti maken zich op voor een cultureel festival in de Verenigde Staten. Daar zullen ze op de universiteit van Manchester (in de staat New Hampshire) een schoolbus beschilderen in vrolijke kleuren. De Pakistaanse vrachtwagenkunstenaars, acht leden in vaste dienst en een twaalftal freelancers, pakken het groots aan. Ze beschilderen wereldwijd muren, trams, treinen, auto’s en zuilen van viaducten in truck-artstijl en hebben daarvoor zelfs een Unesco-vermelding gekregen. “In het hart van de kunstwerken beelden we ter verbroedering de symbolen van het gastland en die van Pakistan af”, vertelt de enthousiaste directeur Ali Salman Anchan (35). “We zijn allemaal gelijk. Culturele afkomst, religie of geslacht doen er niet toe. Truck-art is voor ons een uitwisseling van vriendschap en liefde.”
Schilders restaureren een bekladde muurschildering

Ik was zes jaar oud toen ik mijn eerste vrachtwagen beschilderde

Het was Ali Salman Anchan, afgestudeerd aan de kunstacademie van Karachi, die Phool Patti oprichtte. Hij noemt zichzelf een sociale kunst-entrepreneur. “Ik hou van het werk van deze kunstenaars. Ik wil ze graag een beter leven geven. Truck-art is niet alleen kunst. Het draagt de boodschap uit van tolerantie, saamhorigheid en rechtvaardigheid. We staan voor maatschappelijke verandering.”

Phool Patti mag dan als beweging nog maar een jaar of tien bestaan, in het subcontinent heeft truck-art een rijke historie. Nog voordat de islamitische republiek zich ruim zeventig jaar geleden afscheidde van het Britse koloniale bestuur, zag je op de wegen in Brits-Indië al deze feestelijk versierde vrachtwagens. De chauffeurs bedachten de beschilderingen tijdens hun lange reizen om de tijd te doden, soms waren ze maanden van huis. Ze zaten geregeld te wachten voordat ze konden laden of lossen. Als afleiding tuigden ze hun voertuigen op. “We konden wel wat vrolijkheid gebruiken, ver weg van vrouw en kinderen”, vertelt Haider Ali (37). Hij behoort tot de derde generatie van truck-artartiesten in Pakistan. “Ik was zes jaar oud toen ik mijn eerste vrachtwagen beschilderde”, vertelt hij trots. Zijn vader bracht hem de kneepjes van het vak bij.

Iedereen is gelijk

Phool Patti is begonnen aan een verzoeningsoffensief in de zuidelijke havenstad Karachi, waar sektarische groepen elkaar al jaren bevechten. Tijdens een ritje door de metropool, er wonen twintig miljoen mensen, zie ik hun vrolijke cartoons op muren, met oproepen tot tolerantie en verdraagzaamheid. De vrachtwagenkunstenaars komen uit de minst ontwikkelde delen van Pakistan. Vrouwen hebben er weinig te vertellen.

Ali Salman Anchan vertelde hen dat iedereen gelijk is en zijn boodschap had effect: door het stoffige binnen- land van de provincie Sindh rijden inmiddels vracht- wagens met een beschildering van een vrouw. Eronder staat geschreven dat ze evenveel rechten heeft als een man. “We strijden voor verandering. We doen dat met vrolijke afbeeldingen en romantische teksten”, legt Ali Salman Anchan later uit. In het oerconservatieve patriarchaat Pakistan, waar de verschillen tussen arm en rijk alleen maar toenemen, kan slechts 52 procent met moeite lezen en schrijven. Het land kent de hoogste schooluitval ter wereld. Truck-artartiesten hebben ook hier aandacht voor: ze beschilderen hun vrachtwagens met kinderportretten. In het Urdu staat erbij geschreven dat zij op school horen te zitten.

Kindness wall in Karachi. In het Urdu worden mensen opgeroepen tot vrede en tolerantie

We strijden voor verandering. We doen dat met vrolijke afbeeldingen en romantische teksten

De Phool Patti-beweging doorbreekt taboes. Toen de mensenrechtenactivist Sabeen Mahmud in 2015 op klaarlichte dag voor haar huis werd doodgeschoten, schilderde Haider Ali vijf portretten van zeer uitgesproken feministen op een muur in Karachi. “Sabeen is vermoord omdat ze zich verzette tegen de onderdrukking van inwoners in de provincie Baluchistan. Daar vechten rebellen al jaren voor onafhankelijkheid. Er zit olie, goud en koper in de bodem. De opbrengst gaat niet naar het volk. Met mijn portretten wilde ik laten zien dat deze dappere vrouwen zich door niemand de mond laten snoeren.” De dag erna waren de muurschilderingen door onbekenden beklad.

De truck-artartiesten nemen het ook op voor transseksuelen die volgens de Pakistaanse cultuur en het islamitische geloof zondaars zijn. Ze worden gediscrimineerd, niemand geeft ze een baan. Doorgaans verdienen ze de kost als bedelaar en sekswerker. Nadat er wederom een transvrouw was vermoord, schilderde Haider Ali, in samenwerking met de belangenorganisatie voor transseksuelen en studenten van een kunstacademie, een cartoon op een muur in de stad. Daarop stonden drie transgenders die een vak uitoefenen. ‘Talent doet ertoe, niet je geslacht’, stond eronder geschreven.

Drie transgenders. ‘Talent doet ertoe, niet je geslacht’

Van servies tot sjaals

Het werk van de vrachtwagenkunstenaars is inmiddels uitgegroeid tot kunst op hoog niveau, zeer gewild in musea als het Smithsonian in Washington. Dat was niet van meet af aan het geval. Ali Salman moet erom grinniken. “Toen ik met truck-art begon, lachten ze me uit. In onze klassenmaatschappij kijkt de elite neer op chauffeurs. De bonte beschilderingen van de truck-art-artiesten werden afgedaan als kitsch.” Tegenwoordig doceert vrachtwagenchauffeur Haider Ali truck-art aan de prestigieuze Indus Valley School of Art and Architecture, de bekendste kunstacademie van Karachi. Onder zijn leerlingen bevindt zich ook een aantal meisjes die zich de truck-artstijl eigen willen maken. “We geven workshops zowel in Karachi als in het buitenland. We vragen dan of iedereen een bordje, een kopje of zijn auto wil meenemen.” Truck-art is niet exclusief. “We willen zoveel mogelijk mensen bij ons werk betrekken”, zegt Ali Salman Anchan.

De aanhangers van truck-art zijn inmiddels ook buiten Pakistan te vinden. In het buitenland werkt Phool Patti aan een positiever beeld van Pakistan. “We zijn vredesdiplomaten”, vertelt vrachtwagenkunstenaar Haider Ali. Hij heeft zijn visitekaartje al overal ter wereld achtergelaten. Zo versierde hij het Canadese parlement, resten van de Berlijnse Muur en rijden er truck-art-trams, -bussen en -auto’s in Londen, Parijs en Los Angeles. Tijdens zijn laatste tour maakte hij truck-art-schilderijen voor een vredesexpositie in Duitsland. Op een schilderij klemt een huilende moeder haar kinderen stevig tegen zich aan. De kleuren zijn sober en ingetogen. Het werk beeldt de Afghaanse oorlog uit. In Europa dringt de impact daarvan volgens Haider Ali nauwelijks door.

Ali Salman Anchan, oprichter van Phool Patti, met beschilderde bus in Sofia, Bulgerije
Het zijn niet alleen muren en bussen die het team van Phool Patti beschildert, maar ook alledaagse artikelen, als servies, schoenen, tassen en sjaals. Internationale modehuizen als Dolce Gabbana en Louis Vuitton laten zich graag inspireren door truck-art. Op het nieuwe internationale vliegveld van Islamabad bewerkte Haider Ali een muur in opdracht. “We werken voor een deel commercieel, omdat we geld nodig hebben voor onze salarissen, reizen en projecten”, legt Ali Salman uit. “We nemen geen donaties of subsidie aan. Reizen we naar het buitenland, dan betaalt de opdrachtgever de onkosten. Als truck-art-activisten willen we onafhankelijk zijn, eenvoudig en eigenwijs. We zijn vrachtwagenkunstenaars die zich door niemand de les laten lezen.”

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons