María zorgt voor huishoudens aan twee kanten van de Atlantische Oceaan
Vrouwen die migreren om als huishoudelijke hulp te werken, voorzien de achterblijvers vaak van inkomen. Maar tegelijkertijd valt er daardoor thuis juist een gat in de zorg voor de eigen familie. ‘Ik was zo graag in de laatste jaren van haar leven bij mijn moeder geweest.’
Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
De vader van de Colombiaanse María Osorio (45) is ziek en moet binnenkort een operatie ondergaan. Als Osorio nog in Bogotá had gewoond, was ze dag en nacht bij hem geweest. Net zoals ze haar vrijgezelle broer had willen bijstaan, die ondanks zijn trombosebenen de zorg voor hun vader nu op zich neemt. Hij krijgt daarbij hulp van hun zus, maar die heeft naast een betaalde baan ook zelf een gezin om voor te zorgen.
De bijna 9000 kilometer tussen Colombia en Spanje maken dat Osorio na de operatie niet bij haar vader kan zijn om hem te verzorgen. Bovendien: zonder Osorio’s Spaanse inkomen zou haar vaders operatie niet eens kunnen worden uitgevoerd. Het blijft dus bij veel gesprekjes op WhatsApp, en de wekelijkse 50, soms 75, euro die Osorio aan haar familie overmaakt zodra ze uitbetaald krijgt.
‘Zorgen tussen Werelden’
Zestien jaar geleden, Osorio was toen 29 jaar, vertrok ze naar Spanje. “Ik kom uit een arme familie en kon in Colombia niet genoeg geld verdienen”, vertelt ze aan de telefoon. “Omdat ik als enige vrouw van de familie single was, was het logisch dat ik naar Europa zou gaan om te werken.” Nu woont ze in een dorp bij de Catalaanse stad Tarragona, in het huis van een bejaarde vrouw voor wie ze dag en nacht zorgt.
“
Naast kost en inwoning krijgt ze 800 euro per maand betaald, waarvan standaard een deel naar Colombia gaat
Twee uur per dag en in de weekenden heeft Osorio vrije tijd – behalve als er onvoorzien toch nog wat in het huishouden moet gebeuren. Die vrije uurtjes gebruikt ze om contact te houden met familie. Naast kost en inwoning krijgt ze 800 euro per maand betaald, waarvan standaard een deel naar Colombia gaat.
María Osorio’s zus en vader in Bogotá. Hij ondergaat binnenkort een operatie, betaald met geld dat zijn dochter in Spanje verdient.Beeld:Montse Giralt
María Osorio is een van de hoofdpersonen van de documentaire Cuidar entre Tierras (Zorgen tussen Werelden). In Spaanse dorpen en steden is het heel gewoon om Latijns-Amerikaanse vrouwen achter een rolstoel of kinderwagen van een Spaans gezin te zien lopen. Dat beeld inspireerde vijf Catalaanse filmmakers voor hun documentaire, waarin ze Zuid-Amerikaanse gemigreerde vrouwen aan het woord laten. Én hun familieleden, die achterbleven: ouders en kinderen die het zonder de fysieke hulp van hun dochter of moeder moeten zien te rooien, omdat zij nu voor andere ouders of kinderen zorgt.
“
Vrouwelijke migranten uit Zuid-Amerika gaan in de VS of Spanje vaak aan de slag in de huishoudelijke sector
Vrouwelijke migranten uit Zuid-Amerika die naar bijvoorbeeld de Verenigde Staten of Spanje vertrekken, gaan daar vaak aan de slag in de huishoudelijke sector. Waar vroeger altijd wel een moeder of oma thuis was om voor de kinderen te zorgen, is dat tegenwoordig in de meeste gezinnen in het mondiale Noorden1 anders. Moeders werken buitenshuis en oma komt vaker terecht in een verzorgingstehuis dan onder het dak van haar kinderen. Dat ‘gat’ in het huishouden kan worden opgevuld door gemigreerde vrouwen uit het mondiale Zuiden, die op hun beurt thuis een gat achterlaten.
Koloniale machtsstructuren
De arbeidsomstandigheden van deze groep gemigreerde vrouwen zijn niet zelden precair. Velen gaan in eerste instantie zonder papieren aan de slag en hebben dus geen recht op een doorlopend inkomen bij bijvoorbeeld arbeidsongeschiktheid of zwangerschap. Osorio tekende pas na acht jaar haar eerste contract in Spanje, bij een eerdere werkgever.
Vrouwen in haar positie worden niet voldoende gewaardeerd, zegt ze. “Soms krijg je zó slecht betaald voor het werk dat je doet. Terwijl je 24 uur per dag, zeven dagen per week bij een persoon in huis bent en je dus een deel van je vrijheid verliest. Er zijn werkgevers die je vernederen, of bij wie je je eigen eten moet meenemen, ook als je de hele dag bij iemand aan het werk bent.”
“
Door seksisme, misogynie en structureel racisme komen vrouwelijke migranten vaak terecht in de niet-formele sector
Die manier van behandelen heeft alles te maken met de racistische, kolonialistische structuren die nog altijd bestaan tussen Spanje en Latijns-Amerika, zo verklaart Camila Esguerra Muelle, die aan de Universiteit van Bogotá onderzoeks doet naar migratie, mondiale zorgketens en feministische etnografie, in de documentaire. ‘Ze noemen ons (het ‘mondiale Zuiden’, red.) onontwikkeld, omdat dat in het voordeel is van het mondiale Noorden.’
‘Onze grondstoffen vormen de basis voor hun economie. Natuurlijke rijkdommen worden weggehaald, coöperatieve grond wordt afgenomen. Werkgelegenheid verdwijnt, waardoor mensen worden gedwongen zich te verplaatsen. Vrouwen trekken naar de stad of naar een ander land om huishoudelijk werk te doen: de enige plek waar ze terechtkunnen. Door seksisme, misogynie en structureel racisme komen deze vrouwen vaak terecht in de niet-formele sector.’
Pas na acht jaar in Spanje kon María Osorio weer voor het eerst terug naar Bogotá.Beeld:Montse Giralt
Zo gaan vrouwen als Osorio aan de slag als kindermeisje of ouderenverzorgster. De gezinnen waar ze werken worden nog welvarender: als de kinderen en oma onder de pannen zijn, kunnen vader en moeder zich richten op werk buiten de deur. Maar andersom geldt dat niet: de familie van Osorio kan niet betalen voor iemand die de zorgschakel opvult die zij met zich meenam.
Omdat haar broer en zus voor hun vader zorgen, kunnen zij minder betaald werk uitvoeren. Natalia Moreno Salamanca, professor Feministische Economie aan de Nationale Universiteit van Colombia, stelt in Cuidar entre Tierras: “Geen enkele economie, geen enkele samenleving, kan functioneren zonder het werk van verzorgers. Huishoudelijk werk is fundamenteel voor de werking van economie.”
“
Ik had zo graag in de laatste jaren van haar leven voor mijn moeder gezorgd
Pas na acht jaar in Spanje kon Osorio weer voor het eerst terug naar Bogotá. Dankzij haar contract kreeg ze Spaanse papieren en kon ze probleemloos naar en van Colombia afreizen. De tweede keer was pas tweeënhalf jaar geleden, net te laat om afscheid te kunnen nemen van haar moeder. “Ik had zo graag in de laatste jaren van haar leven voor mijn moeder gezorgd. Soms beeld ik me in hoe fijn het zou zijn om nu voor mijn vader te kunnen zorgen. Maar ik denk dat ze in Colombia meer aan me hebben als ik hier blijf en geld overmaak. Dus geef ik de liefde die ik in me heb aan mijn Spaanse señora. Ze heeft me hard nodig, want ouderen hier krijgen weinig bezoek van hun kinderen.”
Dit artikel is mede mogelijk gemaakt door Frame, Voice, Report!, met financiële steun van de Europese Unie.
De termen ‘mondiale Noorden’ en ‘mondiale Zuiden’ worden vaak gebruikt als alternatief voor wat ooit ‘ontwikkelde landen’ en ‘ontwikkelingslanden’ werden genoemd. Altijd correct zijn de termen niet: landen als Ethiopië, Mexico en Indonesië (van oudsher ‘ontwikkelingslanden’) liggen immers op het noordelijk halfrond. Ook Colombia ligt grotendeels boven de evenaar. Omdat de situatie van María Osorio tekenend is voor vrouwen in landen die daadwerkelijk op het zuidelijk halfrond liggen, kiest de auteur toch voor het gebruik van ‘mondiale Zuiden’. Zie ook OneWorlds naslagartikel over het gebruik van koloniale taal.↩︎
Deze site maakt gebruik van cookies om u een optimale bezoekerservaring te bieden en onze site te verbeteren. AccepterenInstellingen
Cookiebeleid
Overzicht cookies op oneworld.nl
We verzamelen via cookies gegevens met het doel de technische werking van de website en uw gebruiksgemak te garanderen. De cookies (kleine tekstbestanden die bij het eerste bezoek aan deze website worden opgeslagen op uw computer, tablet of smartphone) zorgen ervoor dat de website naar behoren werkt en onthouden bijvoorbeeld uw voorkeursinstellingen. Ook kunnen wij hiermee onze website optimaliseren.
Hiervoor gebruiken wij cookies van Google Analytics, dat het sitegebruik geanonimiseerd registreert en hiervan gegevens opslaat. Met deze gegevens maken wij bezoekstatistieken, op basis waarvan we verbeteringen doorvoeren op onze website. Google Analytics verschaft deze geanonimiseerde data aan derden indien wettelijk verplicht, of als deze derden de data namens Google Analytics verwerken. Door gebruik te maken van deze website geeft u toestemming voor deze anonieme gegevensverwerking door Google Analytics.
Daarnaast gebruiken we functionele cookies van WordPress en WooCommerce. De cookies van WordPress zorgen ervoor dat de website beter kan worden gebruikt door bezoekers. Deze cookies zorgen er bijvoorbeeld voor dat u kunt zien of u bent ingelogd, ze houden ook bij welke individuele voorkeuren u hebt gekozen op uw profielpagina. De cookies van WooCommerce zijn van onze betaalde diensten (Vriendenabonnement, Vacaturebank, Partnernetwerk, Online agenda) en zorgen ervoor dat producten worden onthouden tijdens het aankoopproces. Elke aankoopsessie bij WooCommerce bevat een unieke code voor elke klant, zodat er kan worden achterhaald waar de productgegevens voor elke klant te vinden zijn.
Via deze cookiebalk krijgt u de mogelijkheid om de cookies te accepteren of de instellingen aan te passen. Onder 'Overige cookies' kunt u diverse cookies van externe diensten (zoals youtube, facebook, vimeo) uitzetten.
Een opt-out van Google Analytics op deze website kan via deze link.
Mocht u hierover vragen hebben, kunt u mailen naar: lezers@oneworld.nl
Op deze site gebruiken we functionele cookies van WordPress en WooCommerce. De cookies van WordPress zorgen ervoor dat de website beter kan worden gebruikt door bezoekers. Deze cookies zorgen er bijvoorbeeld voor dat u kunt zien of u bent ingelogd, ze houden ook bij welke individuele voorkeuren u hebt gekozen op uw profielpagina. De cookies van WooCommerce zijn van onze betaalde diensten (Vriendenabonnement, Vacaturebank, Partnernetwerk, Online agenda) en zorgen ervoor dat producten worden onthouden tijdens het aankoopproces. Elke aankoopsessie bij WooCommerce bevat een unieke code voor elke klant, zodat er kan worden achterhaald waar de productgegevens voor elke klant te vinden zijn. Deze cookies kunt u niet uitzetten.
In onze artikelen gebruiken wij content van diverse externe diensten. Het is mogelijk om de volgende cookies uit te schakelen. Hiermee wordt deze content niet langer getoond.
Naam cookie
Soort content
youtube_embed
Youtube player embed
vimeo_embed
Vimeo player embed
google_maps
Google maps embed
twitter_widget
Twitter social widget
soundcloud_embed
Soundcloud player embed
instagram_embed
Instagram embed
Daarnaast gebruiken we Google reCaptcha om de website te beschermen tegen bots. Ook dit kan hier uitgezet worden, maar formulieren die hiervan gebruik maken kunnen dan niet ingediend worden
