Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
Deze meid lag kort na het schrijven van deze column op een strand hier heel ver vandaan, onder een palmboom, drinkend uit een kokosnoot. Twee decennia lang heb ik gevochten tegen een seksistische en racistische film- en tv-industrie. Mijn ervaringen heb ik opgetekend in mijn boek
Wat de fak. Nu doe ik mijn schild af, leg mijn zwaard neer en verlaat de arena.
Ik sluit mijn ogen en denk aan de openhartige en liefdevolle berichten in mijn DM’s van de mensen die zich in mijn verhaal herkennen of mij een hart onder de riem willen steken. Oók van collega’s, die beamen dat het de hoogste tijd is dat shit verandert. Of dat openlijk gaat gebeuren, is de vraag.
“
De himpathy voor Huub Stapel ten koste van mij was een pijnlijke ontmaskering
Als bekende figuren in de film- en televisiewereld niet publiekelijk onderkennen dat er sprake is van machtsmisbruik, racisme en seksueel grensoverschrijdend gedrag, dan zullen slachtoffers blijven twijfelen om melding te doen. Een collega als Huub Stapel bijvoorbeeld, een gevierd acteur van bijna zeventig,
zei bij
Jinek over mijn boek: “Ik ben eenenveertig jaar bezig (…), ik heb nooit iets meegemaakt van machtsmisbruik, seksueel misbruik. Echt helemaal niet.”
Als hij het boek had gelezen, had hij ook kunnen denken: gebeurde dit op onze set? Hij had zijn afschuw erover kunnen uitspreken en kunnen eisen dat dit deugdelijk wordt onderzocht door de NPO. In plaats daarvan klaagde Stapel dat ik de daders niet bij naam noemde, want ‘Henk’ – een gefingeerde naam uit mijn boek – begint net als ‘Huub’ met een H. “De letter H is natuurlijk al verdacht”, zei Stapel bloedserieus. De
himpathy die hij voor zichzelf creëerde ten koste van mij was een pijnlijke ontmaskering.
Ik hoopte op actie van politiek of media nadat mijn boek verscheen. Actie in de vorm van radicale systeemverandering: sleutelfiguren zoals omroepdirecteuren en producenten aanspreken op hun nalatigheid en protocollen vastleggen over deugdelijk onafhankelijk onderzoek. Maar dat bleek een illusie. Binnen de Nederlandse politiek vindt niemand dat hij de macht heeft om dit systeem te veranderen; in een democratie zou het vanuit de samenleving zelf moeten komen.
Maryam Hassouni (1985) is ex-actrice en schrijfster die machtsmisbruik in film en televisie aankaart in haar boek
Wat de Fak (2022). Sinds maart 2023 is ze columnist in
OneWorld Magazine.
De meeste journalisten die me benaderden voor een interview wilden eigenlijk alleen maar namen en rugnummers horen. Ze leken vooral op zoek naar
dirt en
juice voor een smeuïg stukje. En drie dagen na publicatie van het boek plaatste
Trouw een artikel van zijn ombudsman. De krant had kennelijk spijt van het interview met mij dat was gepubliceerd. De ombudsman schreef dat het beter was geweest de term ‘aanranding’ duidelijker aan mij toe te schrijven: ‘Dat de redactie haar gelooft maakt het nog geen vaststaand feit en er is geen weerwoord gevraagd.’ Ik werd er misselijk van. Het automatisch in twijfel trekken van mijn woorden deed me weer net zo smerig en alleen voelen als jaren geleden, toen ik werd aangerand tijdens de repetities van een theatervoorstelling.
Binnen de journalistiek is het gebruikelijk om hoor en wederhoor toe te passen om te checken of een verhaal klopt. Ik heb ervoor gekozen om geen namen te noemen in mijn boek, dus kunnen journalisten niet om een weerwoord vragen. Maar als ik wél namen noem, is het risico dat het als een incident wordt gezien van een specifiek persoon. Voor mij gaat het niet om de poppetjes, mijn boek is systeemkritiek van een vrouw van kleur in een seksistische en racistische sector. Dáár moet het gesprek over gaan.
“
Ik stop met het verklaren van mezelf en begin met het bevrijden van mezelf
Als actrice heb ik jarenlang als een gladiator gevochten voor gelaagde rollen voor vrouwen van kleur. Ik wilde ze een stem geven, autonomie, een verhaallijn, waardigheid. Als ik niet pas aan het einde van mijn carrière had ontdekt dat ik al die tijd een derderangs gage verdiende ten opzichte van mijn witte collega-acteurs –
the more pigment, the less payment – had ik ook daar nog voor gestreden. Maar de industrie bleek een onneembare vesting, een tienkoppig monster waarvan elke kop weer aangroeide als je hem had afgehakt.
Ik leef in een wereld waarin ik besta als de Ander, als een bijzin die afhankelijk is van de hoofdzin. De Ander is nooit autonoom, maar bestaat altijd in relatie tot de heersende macht, die deze Ander heeft gecreëerd ten faveure van zichzelf. Ik geef de rol van de Ander bij deze terug. Ik stop met vechten. Ik stop met het verklaren van mezelf en begin met het bevrijden van mezelf. Maar wie ben ik zonder die rol? Wie ben ik als ik me niet meer verhoud tot het witte patriarchaat? Bij elke foto die ik maak, vraag ik me af wiens blik het is: mijn blik of die van de witte man die ik onbewust heb geïnternaliseerd? Wie ben ik als gladiator in ruste?
Om eerlijk te zijn, zo liggend op het strand: ik heb hier nog geen antwoord op. Voor zolang dat duurt, denk ik aan de wijze woorden van de vos uit De kleine prins van Antoine de Saint-Exupéry: ‘Alleen met het hart kun je goed zien. Het wezenlijke is voor de ogen onzichtbaar.’ Ik leg mijn hand op mijn hart: mijn nieuwe verzet.
Deze column verscheen in maart 2023 in OneWorld Magazine.
