Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
Zodra je de zaal binnenkomt, waan je je in het bruisende Ivoriaanse nachtleven. Een dj draait de afrobeats en coupé décalé die je ook zou horen in de nachtclubs van Abidjan, een van West-Afrika’s grootste metropolen in Ivoorkust. Op het podium dansen zes mensen in wat doet denken aan voguing, de stijl die de poses van modellen op de catwalk imiteert. Twee van de dansers in de voorstelling Prophétique (on est déjà né.es) (Profetisch (wij zijn al geboren)) komen uit de transgendergemeenschap van Abidjan. Het is ook de stad waar Nadia Beugré opgroeide, de choreografe van het stuk. Van 16 tot en met 18 juni staat Prophétique op het Holland Festival.
OneWorld geeft kaarten weg!
OneWorld geeft kaarten weg voor de drie voorstellingen van Prophétique op 16, 17 en 18 juni op het Holland Festival. Wil je de voorstelling zien? Mail snel naar winnen@oneworld.nl en laat weten voor welke dag je twee gratis tickets wilt. Wie het eerst komt, het eerst maalt, dus wees snel!
Let op: deze winactie is voorbij. Je kunt geen kaarten meer winnen voor ‘Prophétique’. Wil je wél graag gratis naar het Holland Festival? Begin juni lees je interviews met de makers van andere voorstellingen op OneWorld, inclusief winactie.
‘Dwazen’
Na de uitbundige opening vertraagt de voorstelling. De scènes die volgen zijn gebaseerd op de realiteit van de transgendergemeenschap in Abidjan. Identiteit en gender staan centraal in dit stuk, kenmerkend voor het werk van Beugré. In haar vorige voorstelling L’Homme Rare (De zeldzame man) liet ze vijf mannelijke dansers naakt dansen, met bewegingen die meestal gezien worden als typisch vrouwelijk. Dat riep vragen op over definities van mannelijkheid en vrouwelijkheid: waarom zou je als man niet met je heupen kunnen draaien? In deze nieuwe voorstelling brengt ze vooral de solidariteit en kracht voor het voetlicht van transgender personen in Ivoorkust, die er nog altijd les folles, of dwazen, worden genoemd.
“'Ik vond troost in de dans'
Nadia Beugré (42) begon haar dansopleiding op haar veertiende bij een traditioneel danstheater in Abidjan. Daarna danste ze in Tché Tché, een van Afrika’s eerste geheel vrouwelijke dansgezelschappen. Gaandeweg begon ze zelf te choreograferen, waarvoor ze in Senegal en Frankrijk opleidingen volgde. Inmiddels heeft ze haar eigen gezelschap in het Zuid-Franse Montpellier: Libr’Arts. Gevraagd naar de rol van dans in haar leven, zegt ze: “De dans was er altijd. Mijn vader was in onze wijk een belangrijk man en ons erf werd gebruikt voor bruiloften en begrafenissen. Als kind bij mijn moeder op de arm keek ik al naar de maskeradedansen. Ik was 14 toen zij overleed, en dat jaar ben ik ook met de dansopleiding begonnen. Achteraf realiseer ik me dat ik troost vond in de dans.”
Je tweede voornaam is Gbahihonon. Waarom ontbreekt die meestal in je artiestennaam?
“Ik ben ontroerd dat je daarnaar vraagt, want die naam definieert mij. Hij betekent ‘de vrouw die zegt wat ze ziet’. Het is in het Bété (een van de vele talen die in Ivoorkust worden gesproken, red.) de naam die mijn ouders me gaven naast de islamitische naam Nadia. Vreemd genoeg hebben ze me nooit verteld wat hij betekent, misschien namen ze aan dat ik dat wel wist. Ik ken de etymologie erachter nog niet eens zo lang. Op een dag realiseerde ik me intuïtief wat hij inhield, minder dan tien jaar geleden. Ik stapte in Ouaga (Ouagadougou, de hoofdstad van buurland Burkina Faso, red.) achter op een motortaxi toen ik hoorde hoe iemand onheus werd bejegend. De details weet ik niet meer, maar wel dat ik aanvankelijk niemand kwaad wilde maken, dus ben weggegaan zonder voor de persoon op te komen.
“Ik ben ontroerd dat je daarnaar vraagt, want die naam definieert mij. Hij betekent ‘de vrouw die zegt wat ze ziet’. Het is in het Bété (een van de vele talen die in Ivoorkust worden gesproken, red.) de naam die mijn ouders me gaven naast de islamitische naam Nadia. Vreemd genoeg hebben ze me nooit verteld wat hij betekent, misschien namen ze aan dat ik dat wel wist. Ik ken de etymologie erachter nog niet eens zo lang. Op een dag realiseerde ik me intuïtief wat hij inhield, minder dan tien jaar geleden. Ik stapte in Ouaga (Ouagadougou, de hoofdstad van buurland Burkina Faso, red.) achter op een motortaxi toen ik hoorde hoe iemand onheus werd bejegend. De details weet ik niet meer, maar wel dat ik aanvankelijk niemand kwaad wilde maken, dus ben weggegaan zonder voor de persoon op te komen.
Interview gaat verder na de foto.
Toch zat het me niet lekker. Een stemmetje in mij zei: Gbahihonon, spreek je uit! Toen heb ik de motor gevraagd om te draaien en ben ik de waarheid gaan zeggen. Daarna ging ik me verdiepen in de betekenis van die naam en begreep ik hoezeer die mij heeft gevormd. Aanvankelijk wilde ik mijn eigen dansgezelschap Gbahihonon noemen, maar een vriend zei toen: da’s te ingewikkeld, dat verkoopt niet. Inmiddels weet ik dat mijn naam zich uit in mijn werk. In alles wat ik doe ben ik de vrouw die ziet en zich uitspreekt. Dus ook al hoor je de naam Gbahihonon niet, je ziet hem wel.”
In de voorstelling Prophétique speelt haar een belangrijke rol: op het podium liggen plukken kunsthaar en uit het plafond bungelen pruiken. Wat is hiervan het verband met de transgendergemeenschap?
“Ik ontdekte dat deze transgender vrouwen een dubbelleven leiden. ‘s Nachts dansen ze in de clubs, overdag is de kapsalon hun werkterrein. Zij zijn het die de mensen mooi maken, die hun nagels doen en hun haren. Dat is het meest zichtbare deel van hun leven. Dat maakt ze kwetsbaar en sterk tegelijk. Overdag verdienen ze hun geld op een manier die de Ivoriaanse samenleving goedkeurt, maar ‘s nachts leven ze een bestaan dat minder wordt geaccepteerd. Daarvoor heb je moed nodig. Daarom toon ik deze vrouwen ook niet als slachtoffers, maar laat ik juist hun kracht zien. Ik geloof in de kracht van de straat. In het straatleven ontmoet ik mensen voor wie ik diep mijn hoed afneem, naast wie ik mij klein voel. Neem iemand die buiten slaapt, bijvoorbeeld, onder een tafel. Hoeveel moed is daar niet voor nodig?”
“Ik ontdekte dat deze transgender vrouwen een dubbelleven leiden. ‘s Nachts dansen ze in de clubs, overdag is de kapsalon hun werkterrein. Zij zijn het die de mensen mooi maken, die hun nagels doen en hun haren. Dat is het meest zichtbare deel van hun leven. Dat maakt ze kwetsbaar en sterk tegelijk. Overdag verdienen ze hun geld op een manier die de Ivoriaanse samenleving goedkeurt, maar ‘s nachts leven ze een bestaan dat minder wordt geaccepteerd. Daarvoor heb je moed nodig. Daarom toon ik deze vrouwen ook niet als slachtoffers, maar laat ik juist hun kracht zien. Ik geloof in de kracht van de straat. In het straatleven ontmoet ik mensen voor wie ik diep mijn hoed afneem, naast wie ik mij klein voel. Neem iemand die buiten slaapt, bijvoorbeeld, onder een tafel. Hoeveel moed is daar niet voor nodig?”
“'Seksualiteit is geen koloniale uitvinding'
Hoe kwam je in contact met de transgendergemeenschap in Abidjan?
“Als ik in Abidjan ga stappen, ga ik altijd naar de bar van een vriendin waar ik me op mijn gemak voel, omdat ik er mezelf kan zijn. Een paar jaar geleden belandde ik er op een bijzondere avond met dragoptredens door transgender mensen. Ik was er al toen ze zich nog aan het omkleden waren. Wat me fascineerde, is hoe ze de ruimte definieerden onder hun eigen voorwaarden, en elkaar hielpen met opmaken. Die solidariteit trof me. Later zag ik op de nationale tv een interview met een trans vrouw die openlijk voor haar identiteit uitkwam. Toen ben ik ze gaan opzoeken op de markt in Abidjan, les filles qui coiffent, de kapsters. Twee van hen staan in dit stuk op het podium. Ik wilde werken met amateurs die het trans leven kenden. Hoewel, ik zou ze geen amateurs noemen. Ze dansen in het nachtleven, en ze dansen goed, alleen is het geen formeel beroep.”
“Als ik in Abidjan ga stappen, ga ik altijd naar de bar van een vriendin waar ik me op mijn gemak voel, omdat ik er mezelf kan zijn. Een paar jaar geleden belandde ik er op een bijzondere avond met dragoptredens door transgender mensen. Ik was er al toen ze zich nog aan het omkleden waren. Wat me fascineerde, is hoe ze de ruimte definieerden onder hun eigen voorwaarden, en elkaar hielpen met opmaken. Die solidariteit trof me. Later zag ik op de nationale tv een interview met een trans vrouw die openlijk voor haar identiteit uitkwam. Toen ben ik ze gaan opzoeken op de markt in Abidjan, les filles qui coiffent, de kapsters. Twee van hen staan in dit stuk op het podium. Ik wilde werken met amateurs die het trans leven kenden. Hoewel, ik zou ze geen amateurs noemen. Ze dansen in het nachtleven, en ze dansen goed, alleen is het geen formeel beroep.”
Interview gaat verder na de foto.
Hoe is de positie de lhbti+-gemeenschap in de Ivoriaanse samenleving?
“Ik herinner me de begrafenis van mijn grootmoeder. Daar waren tantes in mannenkleding die rookten, en dat werd heel gewoon gevonden. In alle families vind je wel iemand die homo is, en ze zijn er altijd al geweest. Seksualiteit is geen koloniale uitvinding. Gisteren had ik een discussie met vrienden over de opkomst van porno in Afrika en hoe dat het seksleven zou hebben veranderd. Toen vroeg ik, denk je dat onze ouders niet aan fellatio deden? In tegenstelling tot verschillende andere West-Afrikaanse landen is homoseksualiteit niet verboden in Ivoorkust. Gays uit de regio zeggen altijd dat ze zich bij ons meer op hun gemak voelen.”
“Ik herinner me de begrafenis van mijn grootmoeder. Daar waren tantes in mannenkleding die rookten, en dat werd heel gewoon gevonden. In alle families vind je wel iemand die homo is, en ze zijn er altijd al geweest. Seksualiteit is geen koloniale uitvinding. Gisteren had ik een discussie met vrienden over de opkomst van porno in Afrika en hoe dat het seksleven zou hebben veranderd. Toen vroeg ik, denk je dat onze ouders niet aan fellatio deden? In tegenstelling tot verschillende andere West-Afrikaanse landen is homoseksualiteit niet verboden in Ivoorkust. Gays uit de regio zeggen altijd dat ze zich bij ons meer op hun gemak voelen.”
“'Trans mensen zijn kwetsbaar voor geweld. Maar dat moet je niet verwarren met slachtofferschap'
Toch verwijst Prophétique ook naar het geweld waarmee transgender personen te maken krijgen.
“Ivorianen willen wel graag duidelijkheid: vrouw óf man. Ik heb altijd jongenskleren gedragen, alleen mijn schooluniform was een jurk. In mijn jeugd vroegen de mensen altijd: ben jij een jongetje of een meisje? Ook trans mensen krijgen opmerkingen als ze langslopen. Ze zijn steeds op hun hoede en kwetsbaar voor geweld. Maar dat moet je niet verwarren met slachtofferschap. In de voorstelling blaffen de dansers elkaar een kwartier lang toe. Die scene is gebaseerd op een ervaring die een van de vrouwen met mij deelde. Iemand stuurde zijn hond op haar af, die begon te blaffen. Toen ging ze terug blaffen en droop het beest af. Ze vertelde het lachend. Vrouwen zijn geen eieren, zeg ik altijd, we breken niet. We moeten ons niet zielig voelen, maar juist met de blik van de leeuwin onze strategiëen uitzetten. Dáármee pak je de macht over je bestaan terug. Parce que on existe, we bestaan. Dat is ook de betekenis van de ondertitel: we zijn al geboren.”
“Ivorianen willen wel graag duidelijkheid: vrouw óf man. Ik heb altijd jongenskleren gedragen, alleen mijn schooluniform was een jurk. In mijn jeugd vroegen de mensen altijd: ben jij een jongetje of een meisje? Ook trans mensen krijgen opmerkingen als ze langslopen. Ze zijn steeds op hun hoede en kwetsbaar voor geweld. Maar dat moet je niet verwarren met slachtofferschap. In de voorstelling blaffen de dansers elkaar een kwartier lang toe. Die scene is gebaseerd op een ervaring die een van de vrouwen met mij deelde. Iemand stuurde zijn hond op haar af, die begon te blaffen. Toen ging ze terug blaffen en droop het beest af. Ze vertelde het lachend. Vrouwen zijn geen eieren, zeg ik altijd, we breken niet. We moeten ons niet zielig voelen, maar juist met de blik van de leeuwin onze strategiëen uitzetten. Dáármee pak je de macht over je bestaan terug. Parce que on existe, we bestaan. Dat is ook de betekenis van de ondertitel: we zijn al geboren.”
Verder lezen?
Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?
Word abonnee
- Digitaal + magazine — € 8,00 / maand
- Alleen digitaal — € 6,00 / maand
Terugkerende klant? Klik hier om in te loggen
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen
