In maart van dit jaar kruisden Milieudefensie en Shell de degens in de Haagse rechtszaal over de bevoegdheid van de Nederlandse rechtbank en het zogenaamde exhibitieverzoek. OneWorld berichtte daar eerder over. De uitspraak had eigenlijk al in april moeten volgen, maar werd steeds uitgesteld. Vandaag besliste het Gerechtshof dan toch: de vier Nigeriaanse boeren en Milieudefensie hebben gelijk. De Nederlandse rechter is bevoegd én Shell moet voldoen aan het verzoek tot openbaarmaking. Advocate Channa Samkalden sprak van 'een juridische mijlpaal'.
Alali Efanga, een van de Nigeriaanse boeren die Shell samen met Milieudefensie heeft aangeklaagd zei: 'Door deze uitspraak is er weer hoop dat Shell de schade in mijn dorp eindelijk herstelt en dat ik straks weer landbouw en visserij kan bedrijven.'
Hoe zat het ook alweer?
De Nederlandse rechtszaak begon in 2008, toen vier boeren uit drie dorpen (Goi, Oruma en Ikot Ada Udo) Shell in Nederland aanklaagden. Shell maakte meteen bezwaar tegen het voeren van de zaak in Nederland, maar kreeg van de rechter ongelijk.
In 2013 besloot de rechter dat de drie lekkages allemaal het gevolg van sabotage waren. Dat betekent volgens Nigeriaans recht dat SPDC geen schadevergoeding hoefde te betalen. Maar in het geval van Ikot Ada Udo had SPDC meer moeten doen om sabotage tegen te gaan. Shell ging tegen dat laatste deel in beroep, Milieudefensie tegen de uitspraak dat het om sabotage ging. Milieudefensie en de Nigeriaanse eisers zijn ervan overtuigd dat de lekkages door slecht onderhoud zijn ontstaan.
In navolging van de rechtszaak in Nederland klaagde de Bodo-gemeenschap in Groot-Brittannië SPDC aan. Het werd een class action, waar uiteindelijk 15.000 mensen aan meededen. De zaak ging over de omvang van de geleden schade – SPDC heeft in Bodo altijd gezegd dat ze verantwoordelijk waren voor de schade. De Bodo-zaak is eind 2014 geschikt voor bijna 70 miljoen euro.
Het hoger beroep gaat nu verder in Nederland. Het Gerechtshof gaat beslissen of de rechter, die in 2013 oordeelde dat Shell geen schuld had aan de vervuiling op het land van drie van de vier boeren, gelijk had of niet. Shell is in hoger beroep gegaan tegen het oordeel dat het schuldig was aan de vervuiling op het land van één boer, Friday Alfred Akpan. Ook dat gaat het Gerechtshof opnieuw beoordelen.
OneWorld deed begin dit jaar uitgebreid data-onderzoek naar de omvang van de olielekkages in de Nigerdelta en concludeerde toen dat Shell, ondanks mooie woorden, niet erg transparant is. Ook laat schoonmaak van gelekte olie – waar het energiebedrijf altijd voor verantwoordelijk is, óók als de oorzaak van de lekkage vandalisme is- vaak lang op zich wachten.
