Moord zwart gemeenteraadslid leidt tot golf van activisme

Allemaal zijn ze ervan overtuigd dat het een vooropgezet plan is. De overwegend zwarte bewoners van de favela’s deugen in de ogen van de gevestigde orde niet en een goede bandiet is een dode bandiet. Dus ligt niemand er wakker van als er weer een tiener wordt doodgeschoten, zoals in juni 2018 nog de 14-jarige Marcus Vinícius da Silva, in de sloppenwijk Maré. Hij raakte ernstig gewond en het duurde minstens een uur voordat de ambulance ter plaatse was. Volgens omwonenden omdat de politie de auto niet wilde doorlaten. In het ziekenhuis bezweek Marcus Vinícius aan zijn verwondingen. Zijn moeder Bruna: “Hoe is het mogelijk dat een knul die gekleed is in zijn schooluniform door de politie onder vuur wordt genomen?” Sinds de moord draagt zij het bebloede shirt van haar zoon met zich mee naar alle protesten en bijeenkomsten die voor de door de politie belaagde favelabewoners worden georganiseerd.

Maar sinds de charismatische Marielle Franco in 2016 werd verkozen tot gemeenteraadslid, is het in Rio pas op de politieke agenda geplaatst. Franco, zelf geboren in de sloppenwijk Maré, werd dé spreekbuis voor zwarte favelabewoners, die nooit een stem in de politiek hadden gehad. Ze moest het met haar leven bekopen.

Op een avond in maart, toen ze terugkwam van een debat in een vrouwencentrum, werd haar auto onder vuur genomen. Zij en haar chauffeur Anderson Gomes kwamen om het leven. Het was een schok in Rio, waar weliswaar dagelijks doden vallen door geweld, maar zelden politici onder vuur worden genomen. Sinds die noodlottige avond in maart worden er regelmatig bijeenkomsten gehouden om Franco en Gomes te herdenken en om de politie eraan te herinneren dat het hoog tijd wordt dat de dader(s) en de opdrachtgever worden achterhaald. Zo ook deze avond op 12 juli, in het centrum van de stad. Volgens politieke medestanders van Franco moet die laatste in politieke kringen of bij de politie zelf worden gezocht. Vandaar ook dat het onderzoek naar de moord voor geen meter opschiet, zeggen zij.

Dat is voor hen een grote stap. Ze komen van ver in de metropool die Rio (een kleine 7 miljoen inwoners) is. Sommigen hebben nauwelijks geld om het transport te betalen. Er gaat dan ook een plastic zak rond waar de andere demonstranten geld in kunnen doen om de vrouwen financieel te steunen. Bij deze niet bijzonder grote, maar wel indrukwekkende demonstratie, is opvallend veel pers aanwezig. De emotionele lading en het belang ervan kunnen domweg niet worden overschat.

Amnesty International laat het er niet bij zitten en heeft een handtekeningenactie opgezet om de autoriteiten onder druk te zetten om met een antwoord te komen en onpartijdig onderzoek – dat wil zeggen gedaan door functionarissen die geen ambtenaar van de deelstaat Rio de Janeiro zijn – te doen en de daders en hun opdrachtgevers voor de rechter te brengen. Jurema Werneck, directeur van Amnesty Brazilië: “Na vier maanden toont het feit dat de moord niet is opgelost de inefficiëntie en het gebrek aan goede wil van de Braziliaanse justitie.”