De Verenigde Staten mogen zich sinds gisteren scharen in het exclusieve clubje van landen dat het Klimaatakkoord van Parijs niet onderschrijft: Nicaragua en Syrië. Maar de tegenreactie liet niet lang op zich wachten. Afgelopen nacht nog sloten de staten Californië, New York en Washington een verbond: zij blijven wél trouw aan 'Parijs'.
In de rozentuin maakte president Trump donderdagavond zijn langverwachte beslissing bekend. “Om mijn plechtige taak voor de Verenigde Staten en haar burgers uit te voeren, zal ons land zich terugtrekken uit het Klimaatakkoord. Maar we zullen nieuwe onderhandelingen starten om alsnog mee te doen of anders een nieuw verdrag aan te gaan, op voor Amerika gunstige voorwaarden. Als we een eerlijke deal kunnen krijgen is dat fantastisch. Zo niet, dan is dat ook prima.”
Als de president zich besluit te onttrekken aan deze belangrijke menselijke verantwoordelijkheid dan moeten staten het voortouw nemen
Al tijdens zijn campagne sprak Trump zich uit tegen het, niet bindende, akkoord dat de VS economisch zou benadelen. Veel partijgenoten en aanhangers van de president waren vol lof voor zijn beslissing. Al sprak een enkeling, zoals Republikeinse senator uit de staat Maine Susan Collins, zich uit tegen de historische terugtrekking van Amerika uit dit verdrag. Op Twitter liet zij weten “teleurgesteld” te zijn. “Klimaatverandering moet wereldwijd aangepakt worden”. Al eerder riep Collins samen met twee andere Republikeinse collega’s Trump in een brief op om het Klimaatakkoord te erkennen.
Obama bekritiseert voorganger
Het verzet vanuit de Democratische hoek, zakenwereld en internationale gemeenschap was hevig, direct en pro-actief. In een zeldzame reactie op het beleid van Trump, liet voormalig president Barack Obama weten, de beslissing van zijn opvolger te betreuren.
De 197 landen die momenteel nog het Akkoord ondersteunen (waaronder Noord-Korea) “zullen de vruchten plukken van de banen en industrieën die worden gecreëerd”, zegt Obama in een verklaring. “Ik geloof dat Amerika voorop moet lopen in deze zaak. Ondanks het gebrek aan Amerikaans leiderschap ben ik er zeker van dat onze staten, steden en zakenwereld de leiding zal nemen en de wereld zal helpen beschermen voor de komende generaties”. Chuck Schumer, de huidige leider van de Democraten in de Senaat, noemde Trumps besluit een “verschrikkelijke fout van historische proporties” en een van de “slechtste beleidsmaatregelen van de 21ste eeuw”. Voormalig vice-president en klimaatactivist Al Gore noemde Trumps actie “roekeloos en onverdedigbaar”.
CEO's Tesla en Disney stappen op
Uit protest tegen Trumps afwijzing van de klimaatplannen stapten Tesla en SpaceX CEO Elon Musk en Disney CEO Robert Iger op uit de Adviesraad van het Witte Huis. Na een bittere verkiezingsstrijd, waarbij de techindustrie zich grotendeels schaarde achter Hillary Clinton, wilden de grote spelers alsnog het beleid van de regering Trump te kunnen beïnvloeden. Tevergeefs. “Klimaatverandering is echt. Dit is niet goed voor Amerika of de wereld”, twitterde Musk die hiermee zijn vertrek aankondigde. IBM’s Ginni Rometty liet weten onder protest in het informele adviesorgaan te blijven om “constructief te kunnen blijven bijdragen aan de discussie”.
Musk en Iger voegen zich bij collega’s van Apple, Google, Facebook, Microsoft en SalesForce die aangeven op hun eigen manier de strijd tegen klimaatverandering voort te zetten. Met of zonder het Witte Huis. Zo voorziet Facebook haar datacentra met elektriciteit die volledig afkomstig is van zonne-energie.
Staten Californië, New York en Washington in de tegenaanval
Deze techbedrijven hoeven niet ver te zoeken voor hulp om die plannen te verwezenlijken. De gouverneurs van tech-staten Californië, New York en Washington kondigden meteen na Trumps toespraak in de rozentuin een nieuw samenwerkingsverband aan om de klimaatdoelen van het Parijsakkoord na te jagen: de United States Climate Alliance.
De drie staten, goed voor een vijfde van het Amerikaanse BBP (en samen zo groot als de economieën van Canada, Frankrijk en België), willen emissies terugbrengen naar 26 tot 28 procent onder het niveau van 2005. “Als de president zich besluit te onttrekken aan deze belangrijke menselijke verantwoordelijkheid”, zegt Californische gouverneur Jerry Brown in een verklaring, “dan moeten staten het voortouw nemen”. De 79-jarige politicus kent als geen ander de gevolgen van vervuiling. In de jaren zeventig en tachtig was Brown ook gouverneur van de staat en voerde hij verregaande emissiebeperkingen in de strijd tegen de smog die zijn staat teisterde.
De afgelopen jaren vormde Brown voorzichtig coalities – met volgens The New York Times zo’n dertig burgemeesters, tachtig universiteiten, honderd bedrijven en de Verenigde Naties – om los van het Parijsakkoord klimaatverandering aan te pakken. De verkiezing van Trump bracht deze plannen in een stroomversnelling. Vandaag vliegt hij naar China om daar als zelfbenoemde klimaatdiplomaat het Amerika dat zich wel wilt houden aan het Parijsakkoord te vertegenwoordigen. Want als Trump dat niet doet, moet Brown dat doen. En megabedrijven als Walmart, Exxon Mobile of General Electric zullen ook gewoon hun duurzame plannen doorzetten ondanks het klimaatsceptische beleid van de president.
Europa: verdrag is niet onderhandelbaar
Tegenstanders van Trumps beslissing uit het Klimaatakkoord te stappen, zien niet alleen een afbrokkeling van de politieke erfenis van president Obama maar ook een terugtrekking van Amerika op het wereldtoneel. In een gezamenlijke verklaring lieten Italië, Frankrijk en Duitsland – net als de Verenigde Naties – weten dat nieuwe onderhandelingen over het verdrag zinloos zijn.
Kersverse president Emmanuel Macron greep dit historische moment in de Amerikaanse politiek aan om de rol van Frankrijk in de wereld te benadrukken. In een onsubtiele televisietoespraak riep hij in het Engels Amerikaanse wetenschappers, ondernemers en ingenieurs die strijden tegen klimaatverandering op om te verhuizen naar het EU-land. Trump redt geen Amerikaanse banen door zich terug te trekken, maar zal ze juist verliezen als het aan Macron ligt. Een brutale streek van de Franse president, die vorige week ook al in een diplomatiek handgemeen belandde met zijn Amerikaanse collega.
“We zullen slagen in het halen van onze klimaatdoelen”, zei Macron aan het einde van zijn toespraak. “Want we zijn toegewijd. Waar we ook leven, wie we ook zijn; we dragen dezelfde verantwoordelijkheid: Make our planet great again.” Als Trump ten koste van de rest van de planeet, Amerika weer groots wil maken, dan staat hij alleen. Althans, samen met Syrië en Nicaragua dan. De enige twee landen die het Klimaatakkoord niet ondertekenden. Een omdat het in puin ligt en de ander omdat het verdrag niet ver genoeg gaat.
