Nooit meer een energierekening

Wat is dat, een energieneutraal huis?
Een energieneutraal huis wekt evenveel energie op als dat het verbruikt. Zo’n huis stoot geen CO₂ uit en je betaalt niets aan gas of elektra. Een energieneutraal huis kan ‘off the grid’ zijn, wat betekent dat het losgekoppeld is van het energie- en gasnet; het heeft dan niets meer van doen met energiemaatschappijen als Eneco of Greenchoice. Het is ook mogelijk om energieneutraal te zijn terwijl je nog aangesloten bent op het elektriciteitsnet. In de winter, als de zon minder schijnt, neem je elektriciteit af maar in de zomer lever je meer dan je verbruikt. Je gebruikt het elektriciteitsnetwerk als een accu die je in de zomer vult en in de winter leegtrekt. Op jaarbasis is je energieverbruik nul (neutraal) of zelfs negatief.

Wat wil Urgenda?
Urgenda is een actieorganisatie die de overgang naar een duurzame samenleving wil versnellen. In een campagne roept het huizenbezitters op om hun huis energieneutraal te maken. Met name op Texel hebben veel huizenbezitters deze stap al gemaakt, en Urgenda wil met deze praktijkvoorbeelden laten zien dat het niet zo ingewikkeld is. Het gaat dus om bestaande woningen, niet om nieuwbouwhuizen (die overigens ook energieneutraal te bouwen zijn).

Scheelt het veel CO₂, die energieneutrale woningen?
Een energieneutraal huis zet zeker zoden aan de dijk: van alle CO₂ die een huishouden uitstoot (inclusief bijvoorbeeld voeding en vliegreizen), komt bijna 20 procent van gas en elektra.
Daarnaast wordt dankzij energieneutrale woningen onze afhankelijkheid van fossiele brandstoffen kleiner: we gebruiken minder gas uit Groningen of Siberië en een aantal kolencentrales kan ook sluiten. Ook leuk: huishoudens zonder energierekening hebben meer geld te besteden; een gemiddeld Nederlands gezin is per maand 155 euro kwijt aan gas en elektra (de doelgroep van deze campagne, huisbezitters met een huis van vóór 1990, zijn gemiddeld €182 per maand kwijt omdat hun huizen ouder en dus vaak minder goed geïsoleerd zijn).

Hoe maak je een bestaand huis energieneutraal?
Er zijn vele manieren. In plaats van een gasgestookte cv-installatie, kun je gebruik maken van elektrische infraroodpanelen die je aan het plafond monteert en de kamer van stralingswarmte voorzien. Wie van fikkie stoken houdt, kan met een houtkachel water verwarmen en dit door cv-leidingen laten lopen om radiatoren te verwarmen (je cv-ketel vervang je dan door een houtkachel). Warmtepompen kunnen ook warm water produceren. Een warmtepomp functioneert volgens hetzelfde principe waarmee een koelkast werkt, alleen omgekeerd: het verwarmt in plaats van dat het koelt. De essentie is dat een warmtepomp warmte onttrekt aan de buitenlucht (of het grondwater), daar met een compressor warmte aan toevoegt en die vervolgens afgeeft aan de woning. Je gasfornuis kan het huis uit als je kookt op inductie of elektriciteit. Boilers kunnen warm water produceren, al dan niet afkomstig uit zonneboilers (dit zijn panelen die je op je dak legt en de zon water laten verwarmen).
Op deze manieren verbruik je dus geen gas, maar wel meer elektriciteit. Met zonnepanelen kun je de benodigde elektriciteit opwekken. Als je dak ongeschikt of te klein is, kun je financieel deelnemen in windmolenprojecten of (lokale) projecten om met zonnepanelen op scholen of gymzalen elektriciteit op te wekken. Je huis is dan niet energieneutraal, maar wel klimaatneutraal. 

Wat kost het?
De kosten verschillen per huis en huishouden. Sommige huizen zijn met 18 duizend euro klaar, andere hebben meer dan 40 duizend euro nodig. Grosso modo kun je zeggen dat je maximaal 35 duizend euro investeert. Urgenda is overigens van plan om gezamenlijk in te kopen, waardoor de prijzen dalen (eerder deed Urgenda dit ook door op grote schaal zonnepanelen in te kopen).
Dit is natuurlijk veel geld, maar je verdient je investering terug omdat je geen energierekening meer hoeft te betalen. In 15 jaar heeft een gemiddeld gezin de investering terugverdiend. Als je het geld niet hebt, kun je dat overigens fiscaal vriendelijk lenen (je mag het bij je hypotheek optellen), waardoor je een lage rente (pak ‘m beet 4 procent) betaalt die ongeveer gelijk is aan de stijgende energieprijzen (pak ‘m beet eveneens 4 procent per jaar) waar een energieneutraal huis geen last van heeft. Als je de investering moet lenen, duurt het overigens langer voor je deze hebt terugverdient.

Verdien je die investering inderdaad in 15 jaar terug?
Ja. Urgenda baseert zich op berekeningen van het onafhankelijke Nibud. Deze berekeningen vormen de basis van een soortgelijk project, de Energiesprong. Uw verslaggever heeft de berekeningen van Urgenda tegen het licht gehouden en geen rare dingen gevonden. Wie het zelf wil narekenen, kan hier de spreadsheet nalopen.
De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat je je huis ook op andere manieren klimaatneutraal kunt maken. Je kunt bijvoorbeeld overstappen op 100 procent groene energie van Eneco, Greenchoice of Vandebron. Het geld dat je dan niet investeert, kun je investeren in een groen beleggingsfonds van bijvoorbeeld Triodos of ASN Bank. Het financiële rendement is dan overigens veel hoger.

Kan elk huis energieneutraal worden?
Wat Urgenda overtuigend laat zien, is dat gewone, bestaande woningen vrij makkelijk energieneutraal te maken zijn. Van rijtjeshuizen uit de jaren zestig tot grote vrijstaande huizen – er is altijd een betaalbare oplossing te vinden. Bestaande huizen op een betaalbare manier energieneutraal maken is geen toekomstmuziek, maar kon gisteren al.