‘Omarm de multiculturele identiteit’

Vijf jaar geleden maakte Haile Michael een carrièreswitch en werd ze trainer interculturele communicatie. “Op een gegeven moment keerde ik voor een jaar terug naar Ethiopië om in te halen wat ik in Nederland dacht te missen. Ik onderging toen een omgekeerde cultuurshock! 1.

Tijdens haar innerlijke ontdekkingsreis naar haar eigen identiteit, woonde Haile Michael ook een van Alize Roos’ lezingen bij. Roos (56) coacht mensen die met meerdere culturen verbonden zijn. In die tijd las ze ook een boek over meertaligheid van Manuela Julien, taalkundige en logopediste. Haile Michael zag duidelijke verbanden tussen haar eigen werk en dat van Roos en Julien. Daarom sprak ze drie jaar geleden met hen af om te onderzoeken of ze hun krachten zouden kunnen bundelen in een gezamenlijk project. “Het klikte meteen”, vertelt Haile Michael enthousiast. Vandaag komen de oprichters van het samenwerkingsverband Ways Home (wegen naar een ‘thuisgevoel’) samen in een van de ruimtes van de Wageningse ‘woonkamer’ Thuis. Dit is een plek waar je ‘het verschil kan maken’. Want dat is exact wat Haile Michael, Roos en Julien willen doen: een andere benadering tot integratie zoeken. Ze vertellen wat ze momenteel missen binnen inburgeringsbeleid.

In juni zag ze een aflevering van het tv-programma Nieuwsuur over het Nederlandse inburgeringsbeleid. Daarin legde rechtsfilosoof Tamar de Waal, die vorig jaar promoveerde op het Nederlandse inburgeringsbeleid, uit wat er volgens haar mis is met dat beleid. Haile Michael: “Ik vond het heel positief dat ze het belang van gepersonaliseerde inburgeringstrajecten binnen inburgering benadrukte. Tegelijkertijd was ik teleurgesteld, want ik miste een heel belangrijk aspect: aandacht voor de mens achter de migrant, achter de vluchteling. Het inburgeringsbeleid verandert om de paar jaar, maar de focus blijft altijd op praktische zaken liggen: taal, werk, opleiding en huisvesting. Een diepere laag wordt echter vergeten: opvattingen, gedachten en gevoelens. Een persoon die migreert neemt zijn cultuur mee. Dat heeft veel invloed op de manier waarop hij denkt en handelt.” Volgens Haile Michael kan integratie alleen succesvol zijn als de zichtbare aspecten van integratie – de sociale participatie, werk, taal – gecombineerd worden met de onzichtbare aspecten: de culturele en innerlijke belevingen van elk uniek mens.

Ways Home vindt het jammer dat er binnen inburgeringscursussen geen ruimte is voor de cultuur van de nieuwkomers en voor de persoonlijke belevingen. Dat is, volgens hen, precies de kern van het probleem met het inburgeringsstelsel. “Zolang er geen rekening wordt gehouden met die diepere laag in mensen, zal elk ‘nieuw inburgeringsbeleid’ een herhaling zijn van het vorige”, benadrukken ze. “Kijk naar de tweede generatie migranten. Ze spreken de taal, hebben een baan, maar diep van binnen voelen ze zich nog altijd er niet helemaal bij horen. Als je die diepere laag geen aandacht geeft, krijg je een kloof in de samenleving, en zelfs een kloof tussen kinderen en ouders die elkaar niet begrijpen.”

“Als je in een land opgroeit, zijn bepaalde omgangsvormen ‘normaal’”, vertelt Haile Michael. “Als gedrag afwijkt wordt dat vaak bestempeld als ‘niet normaal’.” Daarom doen migranten ook zoveel moeite om zich aan te passen aan de nieuwe omgeving en nieuwe regels. En voelen ouders zich geregeld verplicht hun kinderen eentalig Nederlands op te voeden*. Om maar niet af te wijken. Maar dit is, volgens de drie vrouwen, geen duurzame oplossing.

* Over twee weken verschijnt een artikel over meertalige opvoeding