Ik heb de meeste 4 mei-herdenkingen niet bewust meegemaakt
De meester, ons kennende, spoorde ons aan om op 4 mei toch die paar minuten stil te zijn thuis. Wij beloofden dit te doen, maar die paar minuten om 20.00 uur vlogen vaak voorbij, terwijl mijn moeder en ik Turkse series aan het kijken waren. De eerste keer dat ik 4 mei bewust meemaakte was twee jaar geleden. Ik zat met vrienden te dineren in de Bazar op de Albert Cuyp in Amsterdam en ik had net een hele goede grap gemaakt. Terwijl ik mijn ogen aan het droog deppen was, merkte ik dat de muziek was uitgezet. “Vreemd, horen jullie dat? Ik hoor niks!”, riep ik nog en toen realiseerde ik mij waarom. Vier rode gezichten keken beschamend naar hun bordje met kofte die paar minuten. Mijn tweede bekentenis is dat ik het dagboek van Anne Frank nooit heb uitgelezen.
Anne Frank
Toen ik het berichtje van Christa zag, moest ik denken aan mijn geschiedenis huiswerk. Ik zat altijd naast mijn moeder aan de keukentafel mijn huiswerk te maken. Geschiedenis ging voornamelijk over de Eerste en Tweede Wereldoorlog. “Wat wij kregen bij geschiedenis was heel anders”, zei mijn moeder. “Dat is ook wel logisch, want wij hadden een heel andere houding in de oorlog dan de Nederlanders. Wij herdenken op andere manieren en wij herdenken ook andere mensen.” Ik vertelde haar dat ik het boek van Anne Frank moest lezen. Mijn moeder vond het sneu dat Anne Frank was overleden, maar er waren genoeg andere kinderen overleden. Zij kon ten minste schrijven. Zij had minder medelijden nodig dan de kinderen die niet oud genoeg zijn geworden daarvoor. Misschien is dat ook wel een van de redenen waarom ik als middelbare scholier haar dagboek niet wilde lezen. Iedereen moest haar dagboek lezen en de meeste mensen vergaten überhaupt waar het over ging. Wat was dan het doel?
Laylat-ul Mirac
Een paar dagen geleden was het Laylat-ul Mirac. Het is de dag dat de profeet, vrede zij met hem, met een vliegend paard naar de hemel is gevlogen. Het is een dag die veel Turken gedenken, onder andere door op Facebook iedereen een fijne Laylat-ul Mirac te wensen. Het liefst met een mooie foto van een roos of Arabisch geschrift. Net zoals de mensen die twee minuten stilte houden, vraag ik me af of mijn mede-moslims echt deze belangrijke dag aan het herdenken zijn. Of houdt het op bij een Facebook-post? Houdt het op bij die twee minuten stilte? Mijn moeder appte mij die dag met een halve bedreiging. “Ga bidden vandaag, anders ben ik je moeder niet.” Ik zuchtte. “Ja ja…als ik ergens een hoofddoek kan vinden. Heeeel misschien”, appte ik terug.
Zwarte Piet is geen racisme, 4 mei is geen fascisme en Anouk heeft teveel kinderen van verschillende mannen
We kunnen niemand dwingen onze gewoontes over te nemen, zij moeten het zelf willen. Christa laat echter zien dat zij veel meer om de dodenherdenking geeft dan ik. Ik ben, zoals de meeste mensen in Nederland, de passieve herdenker. Zij daarentegen wil meer uit haar land. Zij is bezorgd om haar land en haar inwoners. Christa verwacht meer van Nederland. Maar de Nederlanders die haar tegenwerken zijn eigenlijk zoals sommige moslims tijdens de religieuze dagen. “Hou toch op met die Facebook-posts, het is innovatie! En innovatie is haram!”, zie ik elk jaar op Facebook voorbijkomen. Innovatie is haram. Blijkbaar is Christa’s oproep innovatie en dus ook haram. We zijn elkaar aan het tegenwerken, terwijl we alle zorgen en alle kritiek moeten gebruik om ons verder te ontwikkelen. Geschiedenis is niet statisch en geschiedenis herhaalt zich. Wij maken ons geschiedenis door de beslissingen die wij nemen in het heden. Het lijkt wel alsof we steeds dezelfde beslissingen nemen en dezelfde conclusies trekken. Zwarte Piet is geen racisme, 4 mei is geen fascisme en Anouk heeft teveel kinderen van verschillende mannen.
Allemaal herdenkers
Dit jaar heb ik 4 mei voor het eerst bewust meegemaakt, door het dagboek van Anne Frank uit te lezen. Het moest ooit gebeuren. Ik heb het bewust meegemaakt door met mijn moeder te praten over haar versie van de Tweede Wereldoorlog, overgeleverd door mijn grootvader uit Turkije. Ik heb het bewust meegemaakt door te luisteren naar Christa, maar ook te luisteren naar Brian, die een even sterk Facebookbericht heeft geschreven over deze dag. Beide personen zouden bedankt moeten worden voor hun inzet om deze dag nieuw leven in te blazen. Wat is het nut van een herdenking als het uiteindelijk op een Facebook-post of twee minuten stilte neerkomt? Willen we niet weten wat er in die twee minuten wordt gedacht en wellicht wordt bekritiseerd? 4 mei is om nooit te vergeten en om eerlijk te zijn naar elkaar toe. Daar horen ook pijnlijke momenten bij. Mijn bekentenissen horen daar ook bij, ook al laten ze mijn gebreken zien. Dat hebben we allemaal, maar op 4 mei zijn wij allemaal herdenkers. Op wat voor manier dan ook. Geef elkaar de ruimte daarvoor. Iemand monddood maken is nooit de juiste manier. Dat is in het verleden ook gedaan en wij zouden beter moeten weten.
