Nog wat andere stelletjes, mannen en vrouwen alleen: lotgenoten. Allen houden we pauze bij een Italiaanse lunchkeet. We steunen op wiebelige statafels en happen van ons broodje. Om ons heen de troosteloze aanblik van vooral lelijke meubelzaken met schreeuwerige reclame. Dit is zaterdag zoveel die we doorbrengen op de meubelboulevard. Want mijn vriend en ik hebben een klushuis gekocht.
Keurmerk te koop
Zo’n beetje op één op het lijstje wat-te-regelen: vijftig vierkante meter houten vloer. Dus geen laminaat, maar echt hout (lamelparket). Onze zoektocht begint bij een aantal low-budgetzaken – we moeten een beetje op de centen letten; een houten vloer is bij kwaliteitszaken al gauw vier- à vijfduizend euro.
We zien vrijwel meteen een mooie, betaalbare vloer en vragen naar de achtergrond van dit hout. Of het een keurmerk heeft? Nee, zegt de verkoper met een minachtend lachje, maar volgens hem zegt dat weinig: keurmerken als FSC stellen niet veel voor: “Als je wilt, kun je zo een keurmerk kopen.”
In een volgende winkel, met ‘budget’ in de naam dus dat klinkt goed, een soortgelijke reactie: geen keurmerk, “maar als u wilt, kunnen we er wel eentje opplakken!” Waarna de verkoper, hij heet Dennis staat op zijn naamplaatje, zich haast toe te voegen: “Dat was natuurlijk een grapje.” Even later: “Deze vloer is hartstikke duurzaam hoor!”
Misleiding
Uiteindelijk komen we terecht bij een winkel met PEFC-keurmerk. Dat is net als FSC een beschermd label voor duurzaam hout. Klinkt goed, voelt goed. Inmiddels ligt de vloer, maar voelt het een stuk minder comfortabel. Wat is er gebeurd?
Tijdens mijn research voor dit artikel, ontdek ik dat PEFC een online register heeft, waar je alle keurmerkhouders in terug kunt vinden. En wat schetst mijn verbazing? Het bedrijf waar wij zaken mee hebben gedaan, staat er helemaal niet bij!
– In 2014 werd in Nederland bijna 12 miljoen m3 hout(producten) verbruikt (meest recente cijfers).
– Ruim een kwart daarvan was gezaagd hout; 45% papier en karton.
– Van de import (zo’n 10 miljoen m3) kwam meer dan 70% uit de Europese Unie.
– Van al het gezaagde hout en plaatmateriaal op de Nederlandse markt, was in 2013 driekwart aantoonbaar duurzaam geproduceerd. 55% had een FSC-certificaat, 45% een PEFC-label.
Ik tip PEFC en een dag later blijkt inderdaad dat het betreffende bedrijf helemaal geen PEFC-keurmerk heeft. Het staat volledig onterecht op zijn website. Dat is misleiding en volgens PEFC-voorzitter Kees Boon een “economisch delict”. Na een dringend verzoek is het logo inmiddels weggehaald. Was dit niet gebeurd, dan had het bedrijf een boete kunnen krijgen van zo’n tienduizend euro. Had ik maar eerder in dat register gekeken.
“Onterecht logogebruik komt helaas vaker voor en niet alleen in Nederland”, vertelt Boon. “We hebben een klein team, dus kunnen niet alles in de gaten houden. We zijn afhankelijk van tips van consumenten en con-collega’s.” Ook het FSC-keurmerk wordt misbruikt, zegt Ben Romein, manager bij FSC. “We krijgen af en toe een melding en lopen ook zelf websites na. De vloerenmarkt is een van de sectoren waar misbruik bovengemiddeld veel voorkomt. We gaan altijd met bedrijven in gesprek en moedigen aan om alsnog ons certificaat te halen.” Tot juridische stappen is het bij zowel FSC als PEFC in Nederland nog nooit gekomen.
Onafhankelijke controle
Het is niet gezegd dat een vloer zonder keurmerk per se bijdraagt aan bijvoorbeeld ontbossing, maar een keurmerk geeft wel meer zekerheid. Toch? Volgens Boon zeker: “Er zijn strenge regels om voor een keurmerk in aanmerking te kopen en er is niet makkelijk mee te sjoemelen.” Bij zowel PEFC als FSC is sprake van onafhankelijke controle tijdens de hele ‘leveringsketen’: van boomkap tot plank. Alle betrokken schakels moeten een certificaat hebben en de administratie van certificaathouders wordt jaarlijks gecontroleerd. De keurmerken erkennen echter wel dat fraude nooit is uit te sluiten.
Als je wilt, kun je zo een keurmerk kopen
FSC (195 miljoen hectare wereldwijd) en PEFC (300 miljoen hectare wereldwijd) behalen in de keurmerkentest van voorlichtingsorganisatie Milieu Centraal de maximale score binnen de categorieën milieu, mens & werk en controle. De twee keurmerken garanderen onder meer duurzaam bosbeheer. Wat dat betekent? “Als hout wordt geoogst, dan wordt er herplant of het bos krijgt genoeg kans om zelfstandig te herstellen”, zegt Romein. “Ook staat FSC voor goede arbeidsomstandigheden en moeten bijvoorbeeld de rechten van inheemse stammen worden beschermd.” Die voorwaarden stelt PEFC ook.
Wees de 'zeur'
Sinds 2013 is het in de hele EU weliswaar verboden om illegaal gekapt hout op de markt te brengen, dat wil nog niet zeggen dat alles wat je koopt duurzaam is. Legaal gekapt kan nog altijd ‘fout’ zijn. En dat foute hout kan uit Azië komen, maar volgens FSC en PEFC ook gewoon uit Europa. Daarnaast zegt de prijs niets: een duurdere vloer is niet per se duurzamer.
In de vloerenmarkt komt misbruik bovengemiddeld veel voor
In Nederland hebben een kleine twintig vloerbedrijven een PEFC-keurmerk. Boon: “Dat zouden er veel meer moeten zijn. Ik denk dat consumenten duurzaamheid wel belangrijk vinden, maar zich er nog onvoldoende van bewust zijn dat je naar een keurmerk kunt vragen.” Daarnaast heeft PEFC volgens Boon onvoldoende capaciteit om alle bedrijven te benaderen en die warm te maken voor certificering. Het merendeel van de vloerenwinkels heeft ook geen FSC-keurmerk.
Belangrijkste tip: vraag door als je in een winkel staat en heb er geen problemen mee om de ‘zeur’ te zijn. Let op de aanwezigheid van betrouwbare keurmerken én check of hiermee niet wordt gefraudeerd. Ook FSC heeft een register met gecertificeerde bedrijven.
Verder lezen: illegale houtkap in beeld, van National Geographic.
