Overleeft duurzame mode de coronacrisis?

Ook mainstream merken en winkels zoals H&M en De Bijenkorf komen sinds enkele jaren met duurzame collecties, merkt Lynsey Dubbeld, trendanalist gespecialiseerd in duurzaamheid. “Duurzame mode is niet meer exclusief het domein van start-ups en gespecialiseerde labels. Het gaat daarbij om gradaties: mode is nooit volledig duurzaam of onduurzaam.”

“Het zijn vaak jonge, relatief kleine bedrijven die online nog niet goed vindbaar zijn en geen grote naamsbekendheid hebben”, zegt Cecile Scheele, oprichter van duurzame modeagentschap Goodbrandz. “De langzame weg omhoog die vele volgen, komt door deze crisis in het gedrang.” Kleine of jonge merken hebben meestal een kleinere buffer, zegt journalist Talita Kalloe, gespecialiseerd in duurzame mode en oprichter van platform Soulstores. Wie duurzamere stoffen gebruikt en eerlijkere lonen betaalt, heeft vaak hogere kosten, vertelt ze.

Dat klinkt allemaal niet al te best, maar daar staat tegenover dat ook de grote conventionele spelers flink in de knel zitten, weet Lotte Schuurman van Fair Wear Foundation. “De reuzen van de kledingindustrie hebben hoge vaste lasten en onder druk van aandeelhouders hebben velen amper buffers aangehouden. Dat wreekt zich nu. Tegelijkertijd hebben grote merken meer flexibiliteit, in de keuze aan verkoopkanalen bijvoorbeeld.” Ze kunnen dus ‘schuiven’ met verschillende inkomstenbronnen.

Hoewel Rhumaa er voor de crisis al niet zo goed voorstond, heeft Beernink ook gewoon pech gehad. “Fabrikanten kunnen een boete krijgen als ze te laat leveren, maar dat geldt niet in crisissituaties. Als de collectie twee weken eerder was geleverd, had de kleding in de winkels gehangen en waren er mogelijkheden geweest voor overbruggingskrediet.” Rhumaa had dan gebruik kunnen maken van ondernemersondersteuning van de overheid. Toch blijft Beernink optimistisch. “We onderzoeken de optie van een doorstart.”

“Naarmate we meer online kopen, hebben duurzame modemerken stevigere concurrentie van winkels met een sterke online aanwezigheid en grote marketingbudgetten”, zegt trendanalist Dubbeld. Tegelijkertijd ziet ze kansen, omdat webshops als die van Wehkamp, De Bijenkorf en Zalando ook een duurzaam assortiment hebben. “Merken die hun producten via deze platforms verkopen, kunnen juist meeprofiteren van de groeiende online markt.” Ze moeten dan wel commissie afdragen.

Dat geldt niet alleen lokaal, maar zeker ook mondiaal. “Als bestellingen worden geannuleerd, blijven fabrieken achter met onbetaalde producten en schulden”, zegt Schuurman van Fair Wear Foundation. “Fabrieksarbeiders in productielanden, waarvan velen zonder werk direct in armoede vervallen, worden naar huis gestuurd en moeten het zelf maar uitzoeken.”

Hoewel veel kledingmerken zeven jaar geleden hun handtekening zetten onder het Convenant Duurzame Kleding en Textiel – en daarmee beloofden wanpraktijken in fabrieken aan te pakken en internationale regels voor verantwoorde arbeidsomstandigheden na te leven – blijkt het convenant nu een dode letter, vindt Van Son van MUD Jeans. “Het is door zo’n honderd bedrijven ondertekend en het eerste dat veel merken nu doen, is orders annuleren.”

Dat er iets aan dat systeem moet veranderen, is voor iedereen duidelijk. “Het heeft geen zin om zo snel mogelijk terug te willen naar hoe het was”, zegt duurzame mode-expert Eyskoot. “Hoe het was, was juist het probleem.” Ze hoopt dat de crisis aanleiding is voor structurele verandering, maar is er niet zeker van dat die er ook komt.

Datzelfde zeggen de andere geïnterviewden. Het is al bijna onmogelijk om te voorspellen wat de financiële gevolgen voor de komende maanden zijn, laat staan over een jaar. Misschien worden consumenten bewuster en passen ze hun koopgedrag aan, misschien ook niet. Een recessie kan sowieso roet in het eten gooien. “De echt duurzame consumenten blijven verantwoorde kleding kopen, al maken ze misschien eerder de afweging om nu even niet te kopen”, denkt Bakker van Goat Apparel. “Of ze gaan toch naar H&M, dat de helft goedkoper is.” Misschien beleeft kleding ruilen een opleving, net als tijdens de vorige recessie, denkt trendanalist Dubbeld. Kortom: we weten het nog niet.

Ook vanuit de conventionele modewereld klinken wat hoopvolle geluiden sinds corona. Onder leiding van ontwerper Dries van Noten riep een groep modemerken in mei in een open brief op om de huidige situatie aan te grijpen om de industrie simpeler, milieuvriendelijker en socialer te maken: minder uitverkoop, minder onnodige producten, minder fabrieksafval en een betere balans in de timing en levering van collecties. Tot nu toe ondertekenden onder andere Burberry, Gucci, Selfridges en Tenue de Nîmes de brief. De tijd zal leren wat die handtekening waard is.

Dit artikel verscheen eerder in OneWorld-magazine.