Als reactie op de aanhoudende media-aandacht die C&A kreeg na het annuleren van hun bestellingen, belooft het bedrijf nu 93 procent van de bestellingen die ze gedaan hadden alsnog te betalen. De komende weken wil C&A oplossingen bedenken voor de overige zeven procent.
Primark belooft om alle kleding die tot 17 april af of in productie was alsnog af te nemen. De producten hebben een waarde van 370 miljoen Britse pond (ongeveer 418 miljoen euro).
Beide bedrijven hebben nog geen nieuwe bestellingen gedaan. Inmiddels zijn, ondanks besmettingsgevaar van de medewerkers, fabrieken in Bangladesh weer open.
Kritische ngo’s zoals Worker Rights Consortium wijzen erop dat toezeggingen van merken zoals C&A en Primark ontoereikend zijn. Bekijk hun tracker om bij te houden welke merken kunnen garanderen dat ze alle orders zullen uitbetalen en welke niet.
Volgens het Business and Human Rights Resource Center, dat de impact van bedrijven op mensenrechten monitort, betalen merken hun bestellingen pas bij de inscheping van de levering, niet bij het plaatsen van de bestelling. Als merken een bestelling volledig annuleren, betekent dat dus dat betalingen uitblijven. In Apparel Insider legt de Britse journalist Brett Mathews uit dat grote merken, zoals Guess, bovendien onderhandelen over korting – tot 50 procent – op afgewerkte orders.
In de overeenkomsten tussen fabrikanten en afnemers zit vaak een clausule ingebouwd over onmacht – waar een pandemie onder kan vallen – zodat de inkoper kan afzien van betaling. Maar ook zonder die clausule kunnen merken een aankoop afhouden.
“Leveranciers hebben de macht niet om de oneerlijke contracten aan te kaarten
Primark: goedbedoeld fonds of slimme PR?
“Als kledingfabrieken failliet gaan door ingetrokken bestellingen, zijn de arbeidsters hun werk kwijt
Rubana Huq, voorzitter van de koepelvereniging voor fabriekseigenaars in Bangladesh en zelf voormalig kledingmaakster, ziet de reactie van Primark met argwaan aan en verklaart in een statement: ‘Het is niet duidelijk wat Primark hier exact mee bedoelt. In de plaats van een fonds op te starten, zouden merken zoals Primark zich beter aan afspraken contracten met leveranciers moeten houden.’
Ook voor de Schone Kleren Campagne is het voorstel te vaag. “Het klinkt goed; het is voor Primark uitstekende PR. Maar het blijft onduidelijk wat ze doen met de andere kosten die kledingfabrieken hebben gemaakt voor bestellingen, of hoe het merk ervoor gaat zorgen dat de middelen daadwerkelijk bij arbeiders terechtkomen. Als die fabrieken failliet gaan door geannuleerde bestellingen, dan zijn de arbeidsters alsnog hun werk kwijt”, zegt coördinator Wyger Wentholt.
Sowieso is de Schone Kleren Campagne geen voorstander van dit soort private fondsen, omdat mede daardoor veel te weinig wordt ingezet op publieke sociale voorzieningen. Wentholt: “Primark zou veel beter daaraan kunnen bijdragen.”
'C&A faalt voor ethische test'
De Schone Kleren Campagne reageert scherp op de uitspraken. “Van plan zijn, hun best doen … C&A doet geen harde toezeggingen”, zegt Wentholt. “Ze hebben het niet over garanderen. Dat soort formuleringen zijn geen toeval: ze kiezen ervoor om twijfel te laten voortbestaan. Hun intentie gaat ook enkel over ‘goederen die de fabriek al verlaten hebben’. Het gaat dus niet om voorraden op fabrieksterreinen, kleding die al in productie was of orders die nog niet in productie zijn, maar waar al grondstoffen voor besteld waren.”
“Als de coronacrisis een ethische test is, dan faalt C&A grandioos
Op de vraag wat de annuleringen zeggen over de duurzaamheidsdoelstellingen waarover C&A in een eerder persbericht stelde ‘goed op weg te zijn om deze te halen in 2020’, reageerde het merk niet.
H&M: Uitbetalen na internationale druk
Christie Miedema van de Schone Kleren Campagne is blij dat deze merken van gedachten veranderd zijn en hoopt dat anderen zullen volgen. “Maar”, stelt ze, “het zou gekkenwerk zijn om dat níet te doen, want die orders staan gewoon klaar om te vertrekken.” Het ‘absolute minimum’, zo noemt Miedema de inspanning van H&M en de andere merken.
“De betalingen die ze nu zullen doen, gaan naar de fabrikanten, niet rechtstreeks naar de arbeiders. Dit is geen extra hulp. Arbeiders en fabrieken hebben nu enkel genoeg geld voor het werk dat al gedaan is. Maar hoe komen ze de komende maand rond? Het is niet alsof H&M van plan is om alsnog nieuwe orders te plaatsen in Bangladesh.”
Europa moet bijspringen
“Bij ontslag kunnen kledingarbeiders hun families niet meer onderhouden
De oplossing om op korte termijn massale ontslagen te vermijden, ligt volgens mensenrechtenspecialist Kashyap (Human Rights Watch) in handen van de merken. “Zij moeten betalen, niet enkel voor orders die al klaar zijn, maar voor alle orders die al besteld waren.” Op lange termijn zijn volgens haar nog meer fondsen nodig, omdat arbeiders in productielanden geen sociaal vangnet hebben. “Donoren en financiële instituties moeten optreden om te voorzien in sociale zekerheid.”
“De ministers van Financiën van de G20, het IMF en de Wereldbank moeten ontwikkelingslanden onmiddellijk een financiële injectie geven om hen in staat te stellen kwetsbare gemeenschappen te helpen”, stelt Maaike Vanmeerhaeghe, ongelijkheidsexpert bij Oxfam, voor. Europese regeringen spelen daar volgens Schuurman van Fair Wear Foundation een bijzondere rol in.
“Bij economische ondersteuningsmaatregelen moet Europa rekening houden met de miljoenen mensen die onze kleding maken.” De Europese Unie kondigde eind vorige week aan om 5 miljoen euro vrij te maken voor kledingarbeiders in Myanmar, maar over soortgelijke noodhulp voor andere productielanden is niet gesproken.
Nieuwe normaal
“De sluiting van winkels werkt door tot diep in de keten. Wanneer de vraag weer op gang komt, zijn veel van de fabrieken waarop merken vertrouwen mogelijk failliet. Zowel op menselijk als op zakelijk vlak is het nodig om op een betere manier te produceren, met eerlijke prijzen en leefbare lonen. Hopelijk wordt dat het nieuwe normaal.”
