Zo reageert een vmbo-klas in Amsterdam-Noord op twee zoenende acteurs

Al meer dan vierduizend leerlingen van middelbare scholen hebben Homonologen gezien, een reizende voorstelling over seksuele diversiteit. Maarten Dallinga was bij een uitvoering op een vmbo-school in Amsterdam-Noord, kort na de mishandeling van een homostel in Arnhem. De spanning in de klas was voelbaar. “Als homo moet je bang zijn.”

De een stormt het lokaal binnen, de ander heeft minder haast. Dit is een tweede klas van het vmbo op Hogelant, een middelbare school in Amsterdam-Noord voor leerlingen die extra aandacht nodig hebben (leerwegondersteunend onderwijs). Het is een maandagmorgen in april – maar geen gebruikelijke. Er staan zes acteurs voor de klas: drie mannen en drie vrouwen, van 19 tot 29 jaar. Ze spelen vandaag Homonologen, gedreven door hun eigen ervaringen met seksuele diversiteit.

De klas telt ongeveer 25 leerlingen en het merendeel is, vooral in het begin, erg onrustig. Ze zijn 13 of 14 jaar en driekwart van de klas bestaat uit jongens. Ongeveer de helft van de leerlingen heeft een migratie-achtergrond.

Achterin de klas zitten drie jongens niet achter, maar op hun tafeltjes. Ze zijn helemaal in het zwart gekleed. De middelste, met zonnebril en klein voor zijn leeftijd, steekt ineens zijn vinger op en roept voor de lol: “Ik ben ook homo.” Zijn vrienden lachen.

Bilal: “Die scène zouden we niet doen in deze klas.”
Tygo: “Speel maar gewoon.”
Tomas: “Dat kunnen deze leerlingen niet aan.”
Tygo: “Wel joh. Tomas is veertien, Bilal ook. Locatie: de fietsenkelder.”

Tomas en Bilal staan ongemakkelijk tegenover elkaar, voor in de klas. Dat duurt ongeveer een halve minuut. Een leerling maakt ondertussen zoengeluiden, er klinkt gelach. En dan… geeft Tomas Bilal een zoen. Alsof er iets gebeurt wat de leerlingen nog nooit in het echt hebben gezien – en misschien geldt dat voor de meesten inderdaad – is het even stil voordat de klas is gejoel uitbreekt. De reacties: “Ohhh…” Maar ook: “Wat dóe je?!” En, veroordelend: “Haram!”

Tomas reageert meteen: “Het gebeurt hè: scholieren die uit de kast zijn gekomen, worden vier keer zo vaak gepest als hetero’s.” Hij vertelt dat homo’s veel vaker zelfmoord plegen. En dat er pas nog een homostel in elkaar is geslagen in Arnhem. Nu zijn de leerlingen stil.

“Ik ben bang om homo te zijn”, bekent Tomas. Een jongen die al meer negatieve opmerkingen heeft gemaakt, reageert: “Als homo móet je ook bang zijn.”

Marouan (14) vond de voorstelling “best wel spannend”. Ravi (14) vond het “wel leuk en grappig”. Hij wist al iets van homoseksualiteit: “Ik heb twee homovrienden.” Ravi ergerde zich aan de negatieve reacties: “Dan ben je gewoon een lul.” Wassim (14) voegt toe: “Sommigen kunnen er gewoon niet mee omgaan. Ze denken dat het niet mag, homo zijn.” Zouden er klasgenoten zijn die daadwerkelijk homo’s in elkaar willen slaan? Nee, zeggen deze leerlingen, ze staken gewoon hun hand op om stoer te doen.

Sinds de première in 2014 is Homonologen bijna tweehonderd keer opgevoerd. Regisseur Eline Roozeboom startte het project nadat ze samen met haar vrouw twee kinderen had gekregen: “Ik wil dat zij later op school veilig over ons gezin kunnen praten.”

Aansluitend aan Homonologen krijgen de leerlingen vandaag ook nog voorlichting van het COC – dat is standaard, of er volgt een workshop. Dan praten de leerlingen bijvoorbeeld over hoe het zou zijn als er in hun klas iemand uit de kast komt.

Maar hoe zorg je ervoor dat het thema echt beklijft? Mara Somers (29, Eef): “Het is belangrijk dat scholen seksuele diversiteit steeds laten terugkomen, ook in iets simpels als de verhaaltjessommen bij wiskunde – dat niet standaard een man en vrouw als voorbeeld worden genomen.” Ook wil Homonologen regelmatig studiedagen organiseren voor docenten.