Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
Een bosrijke Franse vallei, gefilmd vanuit vogelvluchtperspectief. Eindeloze bomenrijen worden plotseling onderbroken door een
gapende krater vol rode klei. Hier, in de
middle of nowhere ergens in het Zuid-Franse Gardanne, loosde een chemische fabriek jarenlang zijn afval. Met dit indrukwekkende eindshot benadrukt
Rouge dat het filmdrama is ‘geïnspireerd door waargebeurde feiten’, zoals we op de aftiteling lezen. Regisseur Bentoumi’s vader en oom werkten jarenlang als fabrieksarbeiders in de zware industrie in Frankrijk.
Het donkerrood van de klei en het rood uit de titel staan ook symbool voor hoe de natuur lijdt door toedoen van de mens. Betrokkenen hadden daar iets tegen kunnen doen, zo blijkt bovendien. Dat maakt de tweede film van de Frans-Algerijnse regisseur Farid Bentoumi (45) een fijnzinnige studie naar moedeloosheid én vastberadenheid.
Niet weer wegkijken
Nadat verpleegkundige Nour (Zita Hanrot) buiten haar schuld betrokken raakt bij de dood van een patiënte, veroorzaakt door structurele onderbezetting in het ziekenhuis, besluit ze in te gaan op de uitnodiging van haar vader Slimane (Sami Bouajila). Ze zal de gepensioneerde bedrijfsverpleegkundige vervangen bij het chemiebedrijf Arkalu aan de rand van Grenoble, waar hij al decennialang werkt. Het wordt haar taak om te midden van de zware industrie – denk aan roestige loodsen en zwaar materiaal – de gezondheid van de arbeiders te peilen, en waar nodig de bedrijfsarts in te schakelen.
“
Wegkijken deed Nour bij haar vorige baan al, met desastreuze gevolgen
Aanvankelijk lijkt dit baantje een ideale uitweg uit de reguliere zorg, vertelt Nour aan een vriendin: ‘Zie jij je al jarenlang roze Crocs dragen en de konten van mensen afvegen in armoedige ziekenhuizen?’ Maar al snel ontdekt ze dat deze baan een grotere beproeving is dan ze dacht: werknemers komen niet opdagen voor reanimatiecursussen, slaan hun jaarlijkse gezondheidschecks over en tijdens hun gevaarlijke werk – ongelukken blijven onvermeld en de relatie tussen een aantal kankergevallen en de giftige werkomgeving wordt niet onderzocht – dragen de in oranje uitgedoste, laconiek ogende mannen niet de juiste maskers. De arbeiders willen het liefst zo min mogelijk bemoeienis: ze zijn bang hun baan te verliezen, want voor wie door fysieke klachten arbeidsongeschikt raakt, dreigt ontslag. Nour ziet het in eerste instantie met lede ogen aan.
Als ze later toch haar zorgen uit naar haar vader – tevens afgezant van de lokale vakbond – wuift die haar zorgen vakkundig weg. Ze moet gewoon haar werk doen, en dat betekent: de andere kant op kijken. Maar dat heeft ze in haar vorige baan al gedaan, met desastreuze gevolgen. Dus begint ze samen met onderzoeksjournalist Emma (Céline Sallette) – die ze leert kennen tijdens een bijeenkomst over de mogelijke verlenging van het lozingsrecht van Arkalu – in het geheim de buitensporigheden van het chemiebedrijf in kaart te brengen.
David en Goliat
Bij vlagen voelt Rouge als een tikkende tijdbom. Vanuit economische belangen en dankzij nauwe banden met de lokale politiek kon de fabriek eerdere schandalen telkens onder het tapijt schuiven. Daar wil Nour hartstochtelijk een einde aan maken. De confrontatie tussen David (Nour) en Goliat (Nours invloedrijke tegenstanders: de fabrieksdirecteuren en lokale politici) lijkt elk moment los te kunnen barsten.
Bentoumi’s tweede film (Good Luck Algeria was zijn eerste in 2015) is wat dat betreft overduidelijk geïnspireerd door de maatschappijkritische films van de Belgische gebroeders Dardenne. De Dardennes – tevens coproducenten van Rouge – verbeelden al sinds het einde van de jaren tachtig het leven in het achtergestelde, postindustriële gebied in de Waalse gemeente Seraing. Rouge doet in het bijzonder denken aan hun in 2016 verschenen film La fille inconnue, over een huisarts die zich schuldig voelt omdat ze na kantooruren heeft geweigerd de deur te openen voor een patiënt in nood.
“
Nour is vastberaden om het goede te doen
Ook Nour wordt in Rouge overmand door schuldgevoelens over haar medische blunder, waardoor ze vastberaden is dit keer het goede te doen. De camera volgt haar dicht op de huid, terwijl ze probeert om niet net als haar vader getroffen te worden door moedeloosheid. Maar ze weet ook dat haar acties onomkeerbaar zijn. En er staat veel op het spel: het lot van honderden mensen, het milieu en de relatie met haar vader. Die urgentie vertolkt actrice Henrot vol overgave.
Vrouwelijke vastberadenheid
Acteurs Bouajila (recent ook te zien in
Un Fils, 2019) en Hanrot zijn bovendien uitstekend op elkaar ingespeeld als vader en dochter. Bentoumi – die veel ervaring heeft als theaterregisseur – is dan ook op zijn sterkst in het aansturen van acteurs. Dat sommige plotwendingen een tikkeltje voorspelbaar zijn wordt goedgemaakt door het formidabele acteerwerk.
Rouge vormt het klassieke verhaal van een vrouw die door haar vader als verrader wordt gezien en riskeert te eindigen als martelaar. De film is in die zin, net als La Fille inconnue, een toonbeeld van vrouwelijke vastberadenheid; de aanhoudster wint. Je kan wel een hek om een vervuild natuurgebied plaatsen zodat nietsvermoedende voorbijgangers de milieumalaise niet zien, maar kritische activisten zullen altijd toegang weten te vinden tot je giftige zaken. Die boodschap ligt er in Rouge dik bovenop, maar fungeert niettemin als een heilzaam antigif tegen apathie.
“
Er is soms maar één standvastige idealist nodig om de apathie te doorbreken
Want zoals een van fabrieksmedewerkers op een gegeven moment zegt over de erbarmelijke staat van de bossen (en daarmee over het milieu): ‘Waarom zouden we iets aan deze situatie gaan doen? De Amerikanen zijn toch ook niet ineens
en masse gaan fietsen?’ Een activist uit de intrigerende documentaire
Wood (ook te zien op het Movies That Matter Festival) illustreert het zo: iedereen die bij de illegale activiteiten betrokken is zou liever iets anders doen, iets wat níet slecht is voor het milieu, als de mogelijkheid zich maar zou aandienen.
Rouge bewijst dat je soms maar één standvastige idealist nodig hebt om die moedeloze keten te doorbreken.
Rouge is van 18-22 april online te zien op
Movies That Matter. Tickets zijn vanaf 1 april verkrijgbaar.
Kaarten winnen?
Onder OneWorld-abonnees geven we 10 vrijkaarten voor Rouge weg. Mail zo snel mogelijk je naam en abonneenummer naar winnen@oneworld.nl o.v.v. ‘Movies That Matter vrijkaart Rouge’.
