Ghalioun: “Ja, dat klopt. De SNC werd in oktober 2011 opgericht, het was de eerste raad waarin alle geledingen van de Syrische maatschappij waren vertegenwoordigd. En voor die tijd was ik een van de activisten van de Syrische revolutie.”
De VN-besprekingen over Syrië in Genève zijn zojuist een nieuwe ronde ingegaan. Is er reden voor optimisme?
“De besprekingen in Genève zijn flauwekul, om de eenvoudige reden dat het Syrische regime helemaal niet wil onderhandelen. Het regime beweert dat de opstand tegen hen niets anders is dan terrorisme, en wil de oppositie vernietigen. De Russen helpen hen daarbij; zij proberen de oppositie van binnenuit te ondermijnen, door nieuwe leden aan de Syrische oppositiedelegatie van Genève toe te voegen: het zogenaamde ‘Moskou platform’. Met als gevolg dat een aantal prominente échte oppositieleden inmiddels uit het Geneefse overleg is opgestapt: Riyadh Hijab, George Sabra, Mohamed Sabra en Suheir al-Atissi.
De Russen zijn niet blij dat de Amerikanen zich op Genève concentreren. Ze hebben nu hun eigen ‘vredesbesprekingen’ opgezet in Sochi, in samenwerking met Turkije en Iran. Het doel van Sochi is dat alle afspraken van de VN-Veiligheidsraad omtrent Syrië worden gecancelled.”
Werkelijk?
“Ja, dat gaat gebeuren. Ze willen 1300 Syriërs naar Sochi halen, Syriërs die politiek gezien dichtbij hen staan. En ze zullen zeggen: dit is een nationale conferentie, dit is een open dialoog, als deze Nationale Conferentie zus-en-zo accepteert en die-en-die grondwet wil, is dat kennelijk wat het Syrische volk wil. Deze raad van 1300 Syriërs zal meer legitimiteit hebben dan de VN, omdat het kan worden gepresenteerd als een besluit van het hele Syrische volk. Dat is het achterliggende plan van de Russen.
Vandaar dat ik vermoed dat er niets uit Genève 8 zal komen: zowel Assad als Poetin saboteren die sessie. De delegatie van het regime kwam ook een dag te laat op de conferentie. De Mistura, de Syrië-gezant van de VN, kondigde aan dat Genève 8 op 15 december verder zal gaan. Het is niet eens zeker of de regimedelegatie voor de tweede ronde komt opdagen.” [Inmiddels is gebleken dat de regimedelegatie wel is komen opdagen voor de tweede helft van Genève 8 – red.]
“Het gaat ons niet eens om Assad persoonlijk, uitsluitend om zijn regime: een dictatoriaal bestuur, een regime van inlichtingendiensten.
Ze zijn gelieerd aan een groep Ruslandgetrouwen en hebben het Russische standpunt ten aanzien van Syrië overgenomen. Ten eerste weigeren ze te erkennen dat er sprake is van een revolutie in het land: ze beweren dat het regime legitiem is en dat het volk rebelleert. En ze hebben geen enkele moeite om samen te werken met het regime. Ze willen een gemeenschappelijke regering.
Het verschil tussen Rusland en de echte oppositie is dat wij zeggen dat het regime het probleem is. Het gaat ons niet eens om Assad persoonlijk, uitsluitend om zijn regime: een dictatoriaal bestuur, een regime van inlichtingendiensten. Wij willen een transitie naar een democratische regering, zodat het volk zelf zijn vertegenwoordigers kan kiezen, zoals in de rest van de wereld het geval is. Dat is de eis. Dat is de ambitie van de VN-resoluties. Dat is wat de VN-Veiligheidsraad wil. Wij willen een democratische regering, en overleg tussen alle Syriërs: tussen moslims en christenen, tussen de rijken en armen.
Maar de Russen stellen: nee, dit is de legitieme regering. Ze willen geen transitie van een repressief regime naar een democratisch regime, hooguit zien ze een rol voor de deelname van een zeer gematigde oppositie. Vandaar dat onoverbrugbare meningsverschil tussen de oppositie en de Russen. En daarom zetten die laatsten nu de besprekingen in Sochi op: om Genève te saboteren, net zoals ze dat eerder via de gespreksrondes in Astana hebben geprobeerd.”
“Nu Rusland, Iran en China het regime blijven steunen, passen landen als Turkije en de Golfstaten hun strategie gaandeweg aan.
“De Saoedi hebben hun standpunt gewijzigd, omdat voor hen Jemen belangrijker is. Dat ligt aan hun grens. Jemenieten vuren raketten af op Saoedi-Arabië. De Saoedi willen een oplossing in Jemen. Ze hopen met steun van de Russen druk op Iran uit te oefenen om de oorlog in Jemen te staken.
Nu Rusland, Iran en China het regime blijven steunen, passen landen als Turkije en de Golfstaten hun strategie gaandeweg aan. Ze willen liever hun eigen positie beschermen dan winst boeken in Syrië. Alles hangt daarom af van de opstelling van de Amerikanen. Als die zich niet roeren, vrees ik dat Iran, Rusland en China hun posities in Syrië verder zullen versterken. China heeft nu toegezegd dat ze 5000 manschappen zullen sturen. Het regime maakt de Syrische kwestie zo alsmaar gecompliceerder.”
In Nederland en Duitsland gaan er stemmen op dat het nu rustiger is in het land, en de Syrische vluchtelingen wel kunnen terugkeren. Wat vindt u?
“Er zullen alleen maar meer vluchtelingen komen. Er is geen oplossing, alleen wederzijdse gijzeling. Het Westen – Europa en de VS – stelt zich op het standpunt dat ze niet meewerken aan de wederopbouw van Syrië zolang Assad aanblijft. Dit is de troef die het Westen tegen de Russen gebruikt; jullie steunen Assad, maar wij gaan de wederopbouw van Syrië niet financieren. Het land zal economisch nog verder instorten, Assad zal instorten. De Russen en de Iraniërs hebben niet de capaciteit om de wederopbouw te financieren.”
“Nog steeds horen de meeste oppositiegedelegeerden bij het Riyadh platform, dat het vertrek van Assad eist. De oppositie wilde directe besprekingen met het regime in Genève voeren, maar het regime weigerde dat: zij willen geen echte onderhandelingen.”
Wat lijkt u het meest waarschijnlijke scenario voor de korte termijn?
“Het regime zal gewoon doorgaan met bombarderen, samen met de Russen. Oost-Ghouta – het gebied rondom de hoofdstad Damascus – heeft nu al drie weken te maken met luchtaanvallen, en de situatie daar is rampzalig. De Russen halen alles uit de kast om het regime te redden. Ondertussen heeft het regime de Chinezen gevraagd om nieuwe troepen te sturen. Dit compliceert de zaak: ze proberen allerlei anti-Westerse regimes in hun kamp te krijgen. Dat is mogelijk de voorbode van een nieuwe koude oorlog tussen het Westen en het Oosten.
De Iraniërs zijn intussen niet bereid om Syrië te verlaten, zij willen een demografische verandering bewerkstelligen in Damascus en elders in Syrië. Momenteel hebben ze de zeggenschap over Sayyida Zainab, een stadsdeel van Damascus dat formeel Iraans gaat worden. Het ligt 20 km van Oost-Ghouta af en Iran wil die twee met elkaar verbinden. Ze willen hetzelfde doen als ze eerder deden met Dahiya in het Libanese Beiroet, als je je dat herinnert: Dahiya is een sjiitisch stadsdeel in Beiroet dat nu beheerst wordt door Hezbollah, met milities en al, van waaruit ze de rest van Beiroet kunnen controleren. Datzelfde willen ze ook in Damascus doen. De Iraniërs hebben een plan om vier grote Arabische hoofdsteden te kunnen controleren: Sanaa, Damascus, Bagdad en Beiroet. Dat is de boodschap die Iran wil uitzenden: wij controleren het Midden-Oosten.”
Hoeveel sjiitische strijders zijn er?
“Naar schatting 60.000 tot 70.000. Maar dat is niet het belangrijkste: wat momenteel gevaarlijker is, is dat het niet langer alleen om sjiitische milities gaat. De Iraniërs zijn nu ook soennitische milities in Syrië aan het vormen, in het zuiden, in de buurt van Deraa. Het gaat veelal om jongeren die geen werk hebben, geen eten; die krijgen 100 dollar per maand van Iran. En ja, daar zijn bewijzen voor: de Iraniërs hebben die plannen zelf aangekondigd in hun eigen media.
En al eerder hebben ze de Nationale Defensie gevormd, dat zijn niet allemaal sjiieten maar ook soennieten, en zij worden direct uitbetaald door de Iraanse Republikeinse Garde. Iran gebruikt het soennitische-sjiitische geschil niet voor religieuze doeleinden maar zet dat strategisch in. Ze hebben de sjiieten als grote macht in de Arabische wereld tegen de Syriërs gebruikt. En nu gebruiken ze ook soennieten, druzen en christenen daarvoor.”
“Als je niet oppast, gaan ze vervolgens de oorlog in, zoals in Afghanistan is gebeurd.
De Russen beweren nu dat ze de steun van de internationale gemeenschap hebben, terwijl zij juist alle internationale afspraken over Syrië schenden en de Geneefse besprekingen ondermijnen. En de VS is terughoudend, heeft een onduidelijke visie. De VS weet niet wat ze moeten doen. Of wellicht laten ze de Russen in een moeras lopen, in de hoop dat die dan zelf ook niet meer weten hoe ze er ooit uit moeten komen.”
