Sheila Sitalsing tipt: 5 boeken die moed geven

Sheila Sitalsing ploegt voor OneWorld regelmatig haar boekenkast door. De komende tijd delen we de boekentips die zij door de jaren heen met ons deelde. Deze keer: twee klassiekers, een dichtbundel, een kookboek en een boek dat ‘woorden geeft aan het gevoel permanent toelatingsexamen te moeten doen’.

Door 26 augustus 2022
boeken Kunst & cultuur lezen literatuur zomer
Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

Kollektieve Schuld – Edgar Cairo

Beeld: In de Knipscheer
Eenentwintig jaar geleden stierf de grote Surinaamse schrijver Edgar Cairo alleen in zijn huis in Amsterdam. Niet de opbeurendste
openingszin voor een lekkere zomerleeslijst, maar dit is misschien al beter: wat is zijn Kollektieve Schuld toch een fijn boek om de zomer mee door te komen. Deze klassieker uit 1976 vertelt over een kleurrijke Surinaamse familie die bijeenkomt voor een winti-prei (een reinigend ritueel uit de afro-Surinaamse winti-religie, dat altijd als ‘afgoderij’ verboden was geweest door kerk en koloniaal bestuur). Er is het hoofd van de familie Ma Marjan, er is Tante Lien die alles organiseert, er zijn Rudi en zijn bakra-vrouw uit Holland, er is dronken Oom, er zijn neven en nichten en er zijn yorka’s (geesten). Allemaal hopen ze op de winti-prei van vervloekingen en ongemakken uit het verleden af te komen.

In mijn antiquarische exemplaar van De Kollektieve Schuld zit een kaartje van hulporganisatie Novib (het huidige Oxfam), die in de jaren zeventig in Nederland boeken van niet-westerse schrijvers aan de mens bracht als een alternatieve vorm van ontwikkelingssamenwerking. Het is een ontroerende herinnering aan een tijd waarin dit soort stemmen een opkontje kregen van witte mannen en vrouwen met, zoals Edgar Cairo het zelf zou noemen, ‘een schuldkompleks’.

“

Hij gebruikt de taal van de kolonisator en injecteert die met Sranantongo,

Ook vijftig jaar later past de roman naadloos in een tijd waarin een nieuwe generatie migrantenkinderen haar rechtmatige plek opeist en haar stem verheft. Op aanstekelijke en overtuigende wijze laat Cairo zien hoe je dat doet: je eigen stem laten klinken. En hoe je kalmpjes om de erfenis van het kolonialisme heen werkt en je eigen cultuur en identiteit viert. Hij gebruikt de taal van de kolonisator, injecteert die met Sranantongo, Surinaams-Nederlands en zijn eigen woorden, en creëert zo een geheel eigen taal: ‘Fa joe foetoe fini so, Rudi? Hoe kom je zo magertjes?’ Ma Lien vroeg het. ‘Is slanke lijn doet hij, Tante’, iemand die antwoordde. Ma Lien daarop: ‘Hou op met gekheid. Jij een hele kerel. En dan slanki slanki! Een dikke buik Rudi, en je bent rijk. Want kapitaal en grootheid van den lijve gaan samen, hand in hand!’

Habitus – Radna Fabias

Radna Fabias, Habitus, 2018Beeld: de Arbeiderspers
Radna Fabias (geboren op Curaçao in 1983) overrompelde in 2018 met haar poëziedebuut Habitus en won de ene prijs na de andere. De jury van de C. Buddingh’- prijs oordeelde: ‘Deze poëzie is vlezig, goddelijk vunzig soms, en breekt de Hollandse dichtkunst weergaloos open, rekent af met het veilige vers.’

Gedichten worden veel te weinig gelezen, maar ook de meest verstokte niet-gedichtenlezer zou moeten zwichten voor het verrukkelijke snoepgoed van Fabias. Ze dicht onder meer over haar geboorte-eiland, het zo verwaarloosde deel van het Nederlandse Koninkrijk (‘de verschrikking/de toeristen/altijd lachen naar toeristen/dat heet opvoeding’). Haar hekel aan toeristen verwerkte ze in vermakelijke ‘reisgidsen’ over het eiland (‘u kunt er duiken mits u niet bang bent voor diepte/met dolfijnen zwemmen mits u het dierenleed verdringt met een scène uit een film/waarin vrijheid op de rug van een zeezoogdier ligt’). Beslist aanraders.

“

Altijd lachen naar toeristen

Mooi en intens geestig is de lange opsomming van de dingen die ze leerde uit de overlevering van haar overgrootmoeder:

je moet je man bewieroken als hij slaapt
als je niet verder dan de eikel komt, word je nooit zwanger en
de eerste drie centimeters leiden sowieso niet tot waardeverlies
let op dat je tussen drie en half vier ’s nachts je telefoon uitzet vanwege stralingen uit mars die alzheimer veroorzaken koop geen brood in de supermarkt (dat is gemaakt met mensenhaar en witte mensen bakken al jaren muizen in het hart van ons brood)

Lees en herlees die bundel, over jezelf zijn, over vrouw zijn en over migrant zijn.

Confrontaties – Simone Atangana Bekono

Simone Atangana Bekono: ConfrontatiesBeeld: Lebowski
In haar debuutroman Confrontaties (2020) laat Simone Atangana Bekono (in 1991 geboren in Nederland) haar woede spreken. Haar hoofdpersoon Salomé komt in opstand tegen het racisme en de pesterijen op school. Ze is een meisje van kleur dat probeerde te ‘verdampen’, tot het genoeg was en ze haar vuisten gebruikte tegen de racisten: ‘Het zijn een vuist en een mond en ze zoenen.’ Ze moet naar een jeugdinrichting, waar de woede enkel groeit: ‘Ik wil dat alles kapot gaat tot het einde der tijden. Dat alles verdwijnt. Dat het overspoeld wordt. Dat het wegwaait. Dat alle goden ter wereld in toorn ontsteken. Dat het motherfucking brandt.’
“

Het motherfucking brandt

Het is louterende woede, ontzettend goed opgeschreven woede ook, en hoewel de toestand hopeloos lijkt, zo achter elkaar op papier, kom je er als lezer hoopvol uit. Omdat we schrijvers hebben die zo prachtig woorden kunnen geven aan de beleving van heel veel jonge mensen die in dit land, dat gewoon van hen is, het gevoel hebben permanent toelatingsexamen te moeten doen. De jury van de Libris Literatuur Prijs 2021 was onder de indruk en Confrontaties werd uitgeroepen tot het Beste Boek voor Jongeren 2021 – en terecht.

Boeiend voor young adults én voor volwassenen van alle leeftijden.

Het Andere Koek Boek – Mirjam Marks, Rianne van Duin en Jonah Freud

Mirjam Marks, Rianne van Duin en Jonah Freud, Het Andere Koek boek, 2021Beeld: Rose Stories
Na lezen volgt eten. Als je ergens uit wil koken, kook dan uit Het Andere Koek boek, begin 2021 verschenen bij Rose Stories. Een schitterend opgemaakt, bomvol, opbeurend boek dat Miriam Marks, Rianne van Duin en Jonah Freud samenstelden uit de lievelingsgerechten van kinderen die in asielzoekerscentra verblijven. Het is liefdewerk oud papier en met crowdfunding tot stand gekomen, maar aan de rijkdom van het geheel is dat niet af te zien. Het is prachtig gefotografeerd, er zijn animatiefilmpjes bij gemaakt – online te zien met een QR-code – en het boek zit vol speelse verrassingen: ansichtkaarten en uitneemvellen met een memoryspel en stickers voor op het boodschappenlijstje. De recepten voor pakora, okersoep en dolma’s komen rechtstreeks bij de bron vandaan, bij de moeders en vaders en oma’s van de nieuwe Nederlandse kinderen. Er zit geen concessie bij aan de Nederlandse smaak.

The Hitchhiker’s Guide to the Galaxy – Douglas Adams

Douglas Adams, The Hitchhiker’s Guide
to the GalaxyBeeld: Pan
Er komt een moment dat je kind tussen jouw boeken gaat snuffelen. (Omdat ze lang geleden al te groot werd voor de kinderafdeling en op een mooie dag zomaar te rijp bleek voor de tienerafdeling.) En dat ze vraagt waar The Hitchhiker’s Guide to the Galaxy staat, de vrolijkmakende sciencefictionreeks in vijf delen van Douglas Adams uit de jaren zeventig. Waarop je stomverbaasd vraagt hoe ze erop komt te vragen naar een boek dat bijna vijftig jaar oud is. En zij onbekommerd antwoordt: ‘Nam-joon zegt het’. Kim Nam-joon is lid van de K-popband (K staat voor Koreaans) BTS, heeft miljoenen adorerende fans over de hele wereld en gebruikt zijn roem mede om ze aan het lezen te krijgen. Er doen lange lijsten de ronde met zijn favoriete boeken. Klassiekers staan erop, zware literatuur, namen als Herman Hesse en Haruki Murakami, en hij krijgt zo voor elkaar waar docenten literatuuronderwijs om moeten smeken. Over de hele wereld zit een nieuwe generatie jonge mensen vrijwillig met de neus in De vreemdeling van Albert Camus. Omdat Nam-joon het aanbeveelt.
“

Kim Nam-joon krijgt voor elkaar waar docenten om moeten smeken

Op dochters bureau staat nu een kleurrijke box met alle delen van Hitchhiker, waarin Arthur Dent vlucht voor de vernietiging van de aarde en door het heelal gaat zwerven. En waarin herhaaldelijk de ultieme vraag gesteld wordt over het Leven, het Universum en Alles. Ze vindt het moeilijk en grappig en boeiend. We wachten met ingehouden adem af tot ze na een zomer lang met rode oortjes lezen het antwoord roept: ‘42!’
Dit artikel verscheen eerder in OneWorld Magazine in de zomer van 2021.

'Zeven vinkjes'? Deze vrouwen van kleur schreven daar (allang) over

Zeven leestips van Munganyende Hélène Christelle.

7 boeken die bewijzen dat klimaat wél politiek is

Over het verband tussen kolonialisme, racisme en klimaatontwrichting.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —  € 8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —  € 6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
 Totaal
Subtotaal in winkelwagen € 0,00
Besteltotaal € 0,00

  • € 0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Lees en steun

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons