Sheila Sitalsing tipt winterboeken over ongelukkige families

Robert-Jan Friele was correspondent in Latijns-Amerika toen hij stuitte op de geschiedenis van deze Colombiaanse clan uit de gegoede middenklasse. Vader is admiraal, gezagsgetrouw, bewaker van de gevestigde orde in Colombia. Moeder is een vrouw van de wereld, dochter van een kolonel. Hun vijf kinderen kiezen radicaal tégen het establishment; ze raken allen betrokken bij de bloedige gewapende strijd die Colombia een groot deel van de twintigste eeuw heeft bepaald. Een strijd die begint om sociale rechtvaardigheid, gruwelijk ontspoort en verweven raakt met de cocaïnemaffia.

‘We zijn de overlevenden van de oorlog’, typeerde een van de kinderen van Hernando de familie Pizarro eens. Maar hoe doe je dat, een oorlog overleven? Hoe is het om twee zoons te verliezen? Om een vader te hebben die alle veiligheid bood die een kind van een vader kan vragen, maar alom als moordenaar wordt gezien?

Robert-Jan Friele,
De Pizarro’s. Eén familie, drie generatiesen honderd jaar strijd in Colombia,
Meulenhoff, 2021

veel dingen ben ik vergeten, alle keren
dat ik slachtoffer was
het brandende gevoel van te lang ingetrokken
S-Curl-relaxer
de bleaching cream die we kochten in de
Congolese toko
habri bo koló zei mijn moeder
je bent te zwart
we hebben verder een goede relatie

Gershwin Bonevacia,
Toen ik klein was, was ik niet bang,
Das Mag, 2021

De animositeit tussen hindoes en moslims, het neerkijken op lagere kasten, het kastensysteem überhaupt, de sociale conventies rond gearrangeerde huwelijken, familietradities, het zoeken naar een nieuwe identiteit in een nieuwe natie: alles komt langs en wordt van commentaar voorzien, terwijl mevrouw Mehra druk in de weer is om een geschikte bruidegom te vinden voor haar negentienjarige dochter Lata. Over dat laatste bestaat vanaf de openingszin geen misverstand: ‘Ook jij zal trouwen met een jongen die ik voor je hebt uitgezocht’, zei Rupa Mehra vastberaden tegen haar jongste dochter.’

Bijna dertig jaar later maakte de BBC er een televisieserie van, waar prompt mild gemopper over ontstond in de Indiase pers, want was de verfilming niet heel erg Brits en weinig Indiaas? Verder geldt voor de serie wat vrijwel altijd geldt voor het verfilmde woord: het boek is beter. En je bent er langer zoet mee.

Vikram Seth,
A Suitable Boy (De geschikte jongen),
1993, Phoenix House (in Nederland: Van Oorschot)

Aan mijn kinderjaren bewaar ik geen enkele goede herinnering. Ik wil niet zeggen dat ik in die jaren nooit een gevoel van geluk of van vreugde heb gekend. Het is alleen zo dat leed totalitair is: alles wat niet in zijn systeem past laat het verdwijnen.

Édouard Louis,
Weg met Eddy Bellegueule,
De Bezige Bij, 2014

hallo
wij willen je uitnodigen
op ons podium als vrouw
zou je woensdag zwart willen zijn bij ons
programma
we hebben een voorstelling en zoeken mensen
zoals
jij
(…)
we slaan je even over
we hebben namelijk al iemand
zoals jij
we hebben al genoeg
van jullie
dank je wel
misschien een andere keer

Lees die bundel.

Babs Gons,
Doe het toch maar.,
Atlas Contact, 2021