Duizenden Nigeriaanse boeren uit de Bodo-gemeenschap in de Nigerdelta krijgen financiële compensatie voor de olievervuiling in hun woongebied. Ze krijgen 2200 pond (2800 euro) per persoon, en de gemeenschap krijgt nog eens 20 miljoen pond (25 miljoen euro). Het is een van de grootste financiële compensaties voor een milieuramp ooit.
De vissers en boeren uit het dorp hebben geen bron van inkomsten meer
Dwars door de Bodo-gemeenschap (50.000 mensen verspreid over 35 dorpen in de Nigerdelta) loopt de Bomu-Bonny pijpleiding van SPDC, een joint venture waarin 30 procent van de aandelen op naam staat van Shell. Door de pijpleiding vloeien dagelijks enorme hoeveelheden olie, ter grootte van duizenden vaten. In 2008 waren er twee operationele lekkages (wat zo veel betekent als barsten in een verouderd stuk pijpleiding) met een desastreuze vervuiling tot gevolg. Het duurde maanden voordat de lekkages werden gestopt. Volgens internationale experts hebben er in de tussentijd tot wel 500.000 vaten olie kunnen lekken. Shell hield het in eerste instantie op 4000 vaten, maar kwam daar later op terug. In 2011 gaf Shell aan verantwoordelijk te zijn voor de lekkages en compensatie te zullen betalen aan getroffen dorpsbewoners.
Verwoesting
Door de vervuiling zijn enorme stukken mangrovebos verwoest, een broedplaats voor vissen en schelpdieren. Landbouwgrond is onbruikbaar. De vissers en boeren uit het dorp hebben geen bron van inkomsten meer.
Daarom startte de gemeenschap in 2011 een zogenaamde class action rechtszaak tegen Shell in Groot-Brittannië. Vijftienduizend man verenigde zich in een claim tegen het energiebedrijf. Ze werden bijgestaan door advocatenkantoor Leigh Day. Ondertussen deed Shell tot twee keer toe een schikkingsvoorstel, dat beide keren werd afgewezen. De rechtszaak stond gepland voor april 2015, maar eind 2014 kwamen de advocaten van Bodo en Shell nog een keer bij elkaar om te kijken of er geschikt kon worden. Dat is nu gebeurd.
Ik ben tevreden dat Shell fatsoenlijk heeft gehandeld
Martin Day, de advocaat die de Bodo-inwoners bijstond, zegt in een persbericht: ‘Hoewel we blij zijn voor onze cliënten, en tevreden dat Shell fatsoenlijk heeft gehandeld, moet ik zeggen dat het zeer teleurstellend is dat het zes jaar duurde totdat Shell de zaak serieus nam en de ware omvang van de verwoesting erkende.’
Chief Sylvester Kogbara, voorzitter van de Bodo Council of Chiefs and Elders, zegt: ‘Voor nu is de Bodo-gemeenschap heel blij dat deze zaak eindelijk afgehandeld is. We hopen dat dit in de toekomst een goede relatie met Shell oplevert, niet alleen met de Bodo-mensen maar met alle Nigerdelta-gemeenschappen die net als wij getroffen zijn door olievervuiling.’
Bodo allesbehalve schoon
De Nigeriaanse boeren en vissers uit Bodo zijn nu financieel gecompenseerd, maar de olie bevindt zich nog altijd op het land en in het water. In februari start een eerste schoonmaak van het gebied. Dat is de uitkomst van een onderhandelingsproces dat geleid wordt door de voormalig Nederlandse ambassadeur in Nigeria, Bert Ronhaar. Bij die onderhandelingen wordt ook gepraat over beveiliging van de pijpleiding en een Bodo Development Fund, dat gefinancierd zal worden door Shell en waaruit zaken als ziektekostenverzekeringen en onderwijs betaald worden.
Maar Bodo is allesbehalve vrij van olie. Tussen 2011 en de eerste helft van 2014 was er sprake van tenminste 47 lekkages op dezelfde pijpleiding, blijkt uit data-onderzoek van OneWorld. Negentien hiervan vonden plaats naast Bodo. De schatting van gelekte olie uit deze lekkages is 7700 vaten – slechts 1 procent van het volume dat in 2008 bij Bodo gelekt is. De meeste van deze lekkages waren een gevolg van oliediefstal of sabotage, niet van ‘operationeel falen’. Shell hamert altijd op de vervuilende effecten van illegale raffinaderijen in de omgeving, waarbij restproducten van illegaal geraffineerde olie in de natuur gedumpt worden. In een persbericht over de getroffen schikking zegt Shell: “Als er geen echte actie ondernomen wordt om oliediefstal en illegale raffinaderijen aan te pakken, wat de voornaamste oorzaak van milieuvervuiling en de echte tragedie van de Nigerdelta blijft, zullen opgeruimde gebieden opnieuw getroffen worden door deze illegale activiteiten.”
Op de kaart staat de Bodo-gemeenschap met een blauw pijltje aangegeven. De punten van lekkages laten zien hoe de pijpleiding loopt.
Alleen al in 2013 meldt SPDC op haar website 200 verschillende olielekkages. Deze getallen zijn niettemin waarschijnlijk een onderschatting van hoeveel en hoe vaak olie er werkelijk in de Nigerdelta lekt. Lees meer over de omvang van de olievervuiling in de Nigerdelta, de onderhandelingen in Bodo en Shell’s activiteiten in Nigeria in het aankomende nummer van OneWorld, dat begin februari verschijnt.
