Een ‘libation-ceremonie’ is een Afrikaans ritueel waarbij de deelnemers hun voorouders en de natuur eren en bedanken. Beeld: Coco Olakunle

‘Soms moet je de strijd even neerleggen, om te helen’

Zwarte Nederlanders, en zeker activisten, nemen weinig tijd en ruimte voor zelfzorg, merkten Sabrina Starke en Irene Agyeman Hin. Nadat ze zelf herstelden van borstkanker, begonnen ze een welzijnsorganisatie voor mensen in de Afrikaanse diaspora. ‘Sommige trauma’s zijn van generatie op generatie doorgegeven.’

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Op een zomerse zondagmiddag gebeurt er iets opvallends aan de rand van de Kaapse Bossen op de Utrechtse Heuvelrug bij Doorn. Omstanders gluren nieuwsgierig naar een grote groep mensen die in een cirkel staat, met in het midden zangeres Sabrina Starke (42) en haar goede vriendin en ondernemer Irene Agyeman Hin (48). Starke en Agyeman Hin steken een wierookstokje aan, vullen een kom met water en sprenkelen dat in kleine beetjes over de grond.

Ze leiden een ‘libation-ceremonie’: een Afrikaans ritueel waarbij ze voorouders en de natuur eren, bedanken en om ondersteuning en begeleiding vragen. Ook anderen uit de kring stappen naar het midden en spreken in het Nederlands, Engels, Surinaams, en in verschillende Afrikaanse dialecten over waar ze zoal dankbaar voor zijn: de natuur, de voorouders, familie, en nog veel meer.

Voor onze community draait het leven vaak om vechten voor je plekje in de samenleving

Het is het begin van de Walk & Wellbeing-dag, georganiseerd door Diaspora Wellhouse, een initiatief van Agyeman Hin en Starke. Sinds begin 2021 organiseren ze activiteiten voor zwarte Nederlanders die draaien om zelfzorg en ontspanning. Door in de natuur te zijn, te wandelen, terug te grijpen op oude tradities en openlijk te praten over de uitdagingen waar ze mee te maken krijgen, willen Agyeman Hin en Starke iets doen voor de zwarte gemeenschap. Starke: “Voor onze community, en zeker voor activisten, draait het leven heel vaak om strijden en vechten voor je plekje in de samenleving. Ik denk dat het veel sterker is als we nu voor onszelf gaan zorgen.”
OneWorld portretteert mensen die zich inzetten voor een betere buurt, school, of werkomgeving. De Verenigde Naties en miljoenen betrokken burgers spraken hiervoor de duurzame werelddoelen af (SDG’s), die we in 2030 moeten halen. Denk aan gendergelijkheid, géén armoede, betaalbare en duurzame energie en kwaliteitsonderwijs voor iedereen. De Goal Getters in deze rubriek gaan daar nu al voor. Geïnspireerd? Check hier wat jij kunt doen.

Altijd maar vechten

Dat het belangrijk is om voor jezelf te zorgen, leerde de Surinaams-Nederlandse Starke door een moeilijke periode. In 2019 kreeg ze de diagnose borstkanker. Na een intensieve chemobehandeling herstelde ze, maar de ziekte was een wake-upcall, vertelde ze ruim een jaar later aan haar fans. Van jongs af aan had ze geleerd om vooral sterk te zijn en altijd door te gaan, hoeveel stress ze ook voelde. Ze ziet ziekte als een vorm van disbalans, en realiseert zich nu dat ze jarenlang fysiek, mentaal en spiritueel uit balans was.

“In die ziekteperiode was Irene een enorme steun voor me”, vertelt ze. “Zij had het namelijk allemaal eerder meegemaakt.” De Ghanees-Nederlandse Agyeman Hin is sociaal ondernemer en oprichter van modemerk Lady Africa; ook zij kreeg jaren geleden borstkanker en herstelde. De vriendinnen voerden gesprekken met elkaar over ziekte, maar ook over mentaal welzijn, heling, zelfzorg en de maatschappij. Starke: “Die periode viel samen met de Black Lives Matter-opleving en we wilden iets terugdoen voor de community en de activisten, verlichting bieden. Daar ontstond Diaspora Wellhouse uit.”

We leerden perfecter dan perfect te zijn, daarom waren we eigenlijk nooit echt onszelf

Starke en Agyeman Hin hebben het gevoel dat ze tussen twee generaties in zitten: de oudere generatie die vooral bezig was met ‘zich aanpassen’, en de jonge generatie die zich moeiteloos uitspreekt tegen racisme. Agyeman Hin: “Onze ouders hadden nog heel sterk het gevoel van: wees dankbaar dat je in Nederland bent en val zo min mogelijk op. Onbedoeld kreeg onze generatie dat mee: we leerden om perfecter dan perfect te zijn, daarom waren we eigenlijk nooit echt onszelf. Dat is dodelijk vermoeiend.”

Nu staat er een generatie op die dagelijks racisme niet meer pikt en voor zichzelf opkomt. Maar dat brengt óók uitdagingen met zich mee, zegt Agyeman Hin. “Constant strijden, protesteren en haat op social media incasseren: dat doet iets met je. Al ben je nog zo tough.” Tijd voor jezelf vrijmaken is een vorm van verzet, zegt Starke. “Voor onszelf zorgen, zelfliefde hebben voor wie wij zijn en hoe we eruitzien. Eigenlijk alles wat het slavernijverleden heeft gebroken in de zwarte mens, willen we helen. Dat betekent ook dat je de strijd soms even neerlegt om op te laden.”

Sabrina Starke en Irene Agyeman Hin begonnen met Diaspora Wellhouse tijdens de Black Lives Matter-opleving in 2020. Beeld: Coco Olakunle

Zorgprofessionals van kleur

Na de libation-ceremonie volgt een stiltewandeling door de bossen, en daarna een healing circle. Tijdens dat laatste onderdeel vertellen deelnemers over moeilijke dingen waar ze tegenaan lopen. “Dat is best intens,” zegt Starke. “Er komt veel naar boven: over depressies bijvoorbeeld, of nare ervaringen met racisme, uitsluiting, geweld en mishandeling.” Ze proberen ook een gesprek te beginnen over de onbewuste trauma’s die sinds de slavernijperiode van generatie op generatie zijn overgebracht. Starke: “Die trauma’s zijn moeilijk onder woorden te brengen, want het gaat om iets spiritueels. Je zou je eigen familiegeschiedenis moeten uitpluizen om écht te begrijpen wat er allemaal doorwerkt. Maar benoemen dát de slavernijgeschiedenis iets met je doet, is al een eerste stap.”

Diaspora Wellhouse wil een brug slaan tussen gezondheidsprofessionals van kleur en mensen die hulp zoeken

De organisatoren kondigen hun activiteiten aan op sociale media, en na de vorige Walk & Wellbeing-dagen is hun populariteit snel gegroeid. Op deze zondag zijn er toevallig ook mensen aanwezig die zich professioneel met zorg en wellness bezighouden. Zoals een psycholoog en een African yoga-instructeur. Dat komt goed uit: een van de doelen van Diaspora Wellhouse is om een brug te slaan tussen gezondheidsprofessionals van kleur en mensen die hulp zoeken.

We hopen dat deelnemers in elk geval leren: het is oké om tijd vrij te maken voor jezelf

Dat is namelijk iets wat beide vrouwen misten tijdens hun ziekteproces. Agyeman Hin: “Ik had een fantastisch medisch team, maar ziekte en gezondheid draait om meer dan alleen dat medische aspect. Ook mentaal is het heel zwaar, en het is fijn om begeleid te worden door mensen die jouw geschiedenis kennen en begrijpen.” Daarom hebben ze inmiddels een groot netwerk ontwikkeld van hulpverleners van kleur. Online en tijdens activiteiten delen ze dat netwerk met mensen die hulp zoeken.

Maar hulp zoeken is op zichzelf al een grote stap, zegt Agyeman Hin. “Het is nog redelijk nieuw voor onze gemeenschap, om bewust te werken aan onze issues en te praten over moeilijke dingen. Daarom beginnen we klein: een ceremonie en een wandeling door de natuur, waarbij je de kans krijgt om te praten over je gevoelens en over alles waar je als zwarte persoon tegenaan loopt. We hopen dat deelnemers in elk geval weggaan met één les: het is oké om tijd vrij te maken voor jezelf.”

Rekening voor koloniale dwangarbeid: 9,5 miljoen

Kleinkinderen van de kolonie: 'Wij pakken onze cultuur terug'

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons