Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
‘Parkeer hier voor de moddertour.’ Hordes mensen met selfiesticks verzamelen zich op een immense, kale vlakte. Je kunt je haast niet voorstellen dat hier duizenden huizen onder bedolven liggen. In mei 2006 veranderden de levens van vele Oost-Javanen voorgoed. De zogenaamde modderstroom van Sidoarjo verzwolg maar liefst zestien dorpen. Gloeiendhete modder spoot uit een ondergrondse vulkaan naar boven – en dat blijft waarschijnlijk nog doorgaan tot 2030.
Veel gezinnen vluchtten naar hoger gelegen gebieden. Zo ook Dian Karina Maharani (20) en haar familie. Maharani was pas zes jaar toen ze door haar moeder Harwati op het nippertje van de modder werd gered. Van hun huis bleef niets over. Ze groeide op in de nasleep van deze ramp, en is de rode draad in de documentaire GRIT.
“
De rijkste man van Indonesië betaalde de onderzoekers die beweerden dat de grondboringen losstaan van de modderexplosie
Van de ene op de andere dag waren Maharani en haar familie dakloos. Na een jaar in een vluchtelingenkamp trokken ze in bij een familielid. In de periode direct na de ramp kregen de vele slachtoffers geen (financiële) steun van de overheid.
Gasboringen
Onderzoekers wezen al snel een aardbeving aan als oorzaak. Maar de bevolking van Sidoarjo wist wel beter. De schuld lag volgens hen bij het bedrijf Lapindo, dat al jaren naar gas boort in het gebied. Eigenaar is de beruchte Aburizal Bakrie: een ex-politicus en de rijkste man van Indonesië. Hij betaalde de onderzoekers die beweerden dat de grondboringen losstaan van de modderexplosie, zo blijkt uit de documentaire. Bakrie zegt compensatie te willen betalen aan de slachtoffers, maar maakte dit onmogelijk door te vragen naar een bewijs van landeigendom – papieren die in veel gevallen onder de modder liggen. En, tot onvrede van Maharani: “Bakrie is niet één keer naar Sidoarjo gekomen om zijn excuses aan te bieden. Hij heeft geen idee van de gevolgen van de modderstroom op onze gemeenschap.”
Kijk met ons mee!
Maak
kans op twee vrijkaarten en kijk met de redactie van OneWorld naar
GRIT op woensdag 27 maart om 19.45 uur, inclusief nabespreking met hoofdredacteur Seada Nourhussen, de regisseurs en Dian Maharani.
“
Er is een enorme vastberadenheid om te vechten voor waar we in geloven
De economie van Sidoarjo stortte volledig in. Vóór de ramp was er genoeg werkgelegenheid, maar daar is niets meer van over. Maharani en haar moeder proberen, samen met veel andere activisten, druk uit te oefenen op de overheid, zodat zij weer investeren in de economie. Pas dan kunnen Sidoarjo en de bewoners beginnen met de wederopbouw van het gebied. Maharani: “Het is belangrijk voor mij dat kijkers van GRIT zien hoe veerkrachtig mijn gemeenschap is: er is een enorme vastberadenheid om te vechten voor waar we in geloven. Het heeft mij als persoon gevormd, en ik hoop dat het anderen inspireert.”
Groeiproces
Documentairemakers Sasha Friedlander en Cynthia Wade filmden zes jaar lang de ontwikkelingen in Sidoarjo. “De overheid van Indonesië heeft nieuwsberichten over de ramp altijd gecensureerd”, vertelt Friedlander. Zij groeide deels in Indonesië op, werkte er en spreekt vloeiend Bahasa. “Aangezien Bakrie een belangrijke politieke figuur is, is er geen transparant nieuws over de modderramp. Dit moest veranderen, vonden wij. Het onzichtbare verhaal achter de ramp, zoals de continue strijd van de slachtoffers, moest getoond worden.”
“
Om wat te verdienen, leidt ze toeristen rond over de moddervlakte – precies de plek waar ze alles verloor
Pas in 2016 kregen de eerste inwoners eindelijk financiële compensatie van Lapindo. Tot op de dag van vandaag zijn nog niet alle slachtoffers gecompenseerd. Maharani: “En voor veel mensen was het niet genoeg om een nieuw huis te bouwen en hun levens weer op te pakken. Tussen 2006 en 2016 zijn de kosten voor het bouwen van een huis met 50 procent gestegen.” Tot overmaat van ramp kreeg Lapindo onlangs contractverlenging: het bedrijf mag de komende twintig jaar doorgaan met boren in Sidoarjo. Maharani: “Dat zorgt voor angst en onrust.”
Moeder en dochter
In de film zie je Harwati, de moeder van Maharani, langzaam haar hoop verliezen. Al jaren is ze op zoek naar gerechtigheid en keer op keer wordt ze teleurgesteld. Om wat te verdienen, leidt ze toeristen rond over de moddervlakte – precies de plek waar ze alles verloor. Maharani: “Het maakt me verdrietig om mijn moeder te horen zeggen dat ze geen hoop meer heeft. Ze stond altijd vooraan bij de protesten.” Ondanks haar wanhoop zet ze zich nog wel in voor een anti-mijnorganisatie. Die probeert te voorkomen dat mijnbedrijven overheidstoestemming krijgen om in Indonesië te opereren.
Zelf is Maharani rechten gaan studeren, zodat ze gemarginaliseerde gemeenschappen kan helpen. “Ik wil bijdragen aan goede gezondheidszorg, economische groei, politieke rechten, onderwijs en een schoon milieu. Geen enkele gemeenschap zou mogen meemaken wat wij hebben moeten doorstaan. Ons verhaal is hopelijk een waarschuwing.”
Dit atikel is tot stand gekomen in samenwerking met Movies that Matter Festival.
Movies that Matter
Van 22 tot en met 30 maart vertoont het jaarlijkse Movies that Matter Festival in Den Haag weer speelfilms en documentaires rondom mensenrechten, migratie en een duurzame samenleving. Er zijn masterclasses, inleidingen, nabesprekingen en muziekoptredens. Voor het programma van de vertoningen en de kaartverkoop (die 7 maart begint) zie moviesthatmatter.nl.
