Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
Maya groeide op in Riyad in Saoedi-Arabië. Ze voelde zich nooit een jongen: “Ik was mollig en meisjesachtig, zat slecht in mijn vel en was niet geïnteresseerd in voetbal of andere sporten. Toen mijn ouders me naar Pakistan stuurden om daar te studeren, kwam ik in aanraking met transmensen. Ik merkte al snel verwantschap: ik begon me als vrouw te kleden. Ik voelde dat dit mijn ‘real skin’ was.” In 2009 koos ze haar nieuwe naam uit. ‘Maya’ trok haar vanwege de vele betekenissen: “In het Arabisch staat het voor ‘illusie’, in het Hindi voor ‘kracht’ en in Pakistan betekent het ‘fluïditeit, flexibiliteit’.”
Op haar negentiende brak Maya met haar familie: haar moeder weigerde haar te steunen, erger: ze probeerde haar andere kinderen beschermen tegen de ‘slechte invloed’ van hun zus. “Dat was pijnlijk, maar tegelijkertijd begreep ik mijn moeder ergens wel: ze was bezorgd dat mijn broer en zus door mijn geaardheid minder kans zouden hebben op de huwelijksmarkt”. Inmiddels is haar broer getrouwd en haar zus verloofd. Ze steunen Maya. “Het is dat mijn vader al overleden is, anders had hij vast achter mij gestaan, en daarmee mijn moeder ook.”
Te expliciet
Maya vertelt dat ze samen met andere Aziatische transvrouwen de Amsterdamse Pride heeft bezocht, op uitnodiging van het ministerie van Buitenlandse Zaken. “Het was indrukwekkend, met zoveel warme en lieve mensen. Maar zaterdag, op de boot voor de Canal Pride, was echt het hoogtepunt.” In Pakistan zou zoiets ondenkbaar zijn: “ Wij kunnen ons niet zo duidelijk profileren als transgenders in Nederland. In Pakistan hebben we meer te maken met discriminatie en vooroordelen en worden transgenders vaak uitgesloten uit de samenleving. Vooral transmannen hebben het erg zwaar, zwaarder dan vrouwen. Het beeld is dat we alleen danser, bedelaar of sekswerker kunnen zijn.”
Recent onderzoek van het SCP naar de maatschappelijke positie van transgenders Nederland wijst uit dat deze groep minder vaak werk heeft en vaker een lager inkomen dan de algemene beroepsbevolking. Ook ondervinden transgenders meer problemen op het gebied van veiligheid, eenzaamheid, gezondheid, psychische problemen en suïcidaliteit.
Diversiteit te dichtbij
Ze bewondert de manier waarop Nederland omgaat met diversiteit. “Geweldig om te zien dat transmensen bij jullie er niet alleen voor staan, maar dat er maatschappelijke inzet is voor de acceptatie van de LGBTI-gemeenschap. Jullie hebben zelfs een organisatie die opkomt voor homoseksuelen binnen de politie, heel boeiend. Ook mensen in het café of restaurant, ons hotel en in de supermarkt: zo vriendelijk allemaal.” Maya vermoedt wel dat homoseksuelen in Nederland meer zijn ingeburgerd dan transgenders. “Ook bij jullie worden transmensen, net als in Pakistan, in het publieke leven moeizaam geaccepteerd. Ik realiseer me dat tolerantie niet hetzelfde is als acceptatie. En zodra diversiteit echt dichtbij komt, in hun eigen ‘space’, vinden mensen het lastig.”
Via haar werk bij de FDI zet Maya zich niet alleen in voor de transgemeenschap in Pakistan, maar ook voor de rechten van seksuele minderheden in het algemeen, Ze ontving in 2016 de National Youth Champions Award voor haar werk. “We proberen in Pakistan aandacht te vragen voor de rechten van mensen die nu buitengesloten worden. Dit lukt best goed, tenminste zolang we de juiste formuleringen gebruiken zodat universiteiten en overheden met wie we samenwerken zich er comfortabel bij voelen. Gelukkig kunnen we het tegenwoordig gewoon over de transgender component hebben, dat is al een flinke stap voorwaarts”, zegt Maya optimistisch.
Continu censuur
Later in het gesprek schuift Kelly Kiseki (28) uit China aan. Ook zij bezocht de Pride in Amsterdam. Kelly werkt als projectleider bij het Bejing LGBT-center die informatie en counseling biedt aan de Chinese LGBTI-gemeenschap en voor gelijke rechten strijdt. “In China hebben we nog zoveel stappen te gaan! De media besteden nauwelijks aandacht aan LGBTI, en online artikelen over deze onderwerpen worden verwijderd. En in China kun je nergens geslachtsaanpassende operaties laten doen, daarvoor moet je naar Thailand.” Kelly ondernam zo’n reis toen ze 21 was, en gaat sindsdien als vrouw door het leven. “Gelukkig steunden mijn ouders me.
Dat is extra bijzonder gezien de grote voorkeur voor jongens in onze samenleving.” Ze is aangenaam verrast over wat ze in Nederland heeft gezien: “Jullie hebben hier veel bereikt. Ik vond de Canal Pride echt ontroerend, die eenheid én diversiteit. Dappere mensen die durfden te lachen en schreeuwen, zo mooi.” Over haar eigen land maakt ze zich zorgen: “Er zijn net nieuwe regels gepubliceerd: homoseksualiteit mag niet meer voorkomen in nieuwsmedia, op TV en in films”. Maar bang is ze niet. “Mijn moeilijke periode ligt achter me. Ik heb geen tijd om bang te zijn, want ik stort me op mijn werk en wil iets bijdragen.”
Next steps: hoe nu verder?
Kelly wil zich na thuiskomst richten op een nauwere samenwerking tussen China en Nederland wat betreft de rechten voor seksuele minderheden. “Solidariteit is belangrijk”, aldus Kelly. Maya ziet kansen voor het introduceren van de roze politie in Pakistan: “Het is hoog tijd dat transgenders zich veilig en beschermd voelen op straat”. Verder verwacht ze veel van onderzoek en documentatie: “Het is goed om vast te leggen hoe je als LGBTI-beweging groeit, welke personen actief zijn, wat onze problemen zijn, welke offers er worden gebracht en wat onze succesverhalen zijn. Daar wil ik graag onderdeel van zijn”.
