U kunt hier niet naar de wc

Op 14 juli 2016 ratificeerde de Nederlandse overheid het VN-verdrag. Opvallend is dat dit bijna tien jaar ná de belofte om iets met de doelstellingen van de VN te doen pas gebeurde. Ter vergelijking: landen als Bangladesh, India, El Salvador, Namibië en Gabon deden dit bijna tien jaar eerder, in 2007. Van de 162 landen die het verdrag hebben geratificeerd, waren slechts twaalf landen nog later dan Nederland.

De start was dus wat traag. Maar heeft Nederland, als westers land in de anderhalf jaar dat het met het verdrag bezig is, dan wel een hoop gedaan? Tijd om dat te onderzoeken.

Om te onderzoeken hoe toegankelijk de Nederlandse horeca is, heeft OneWorld een steekproef uitgevoerd. We vroegen aan meer dan 150 cafés en restaurants in zes Nederlandse steden (Groningen, Emmen, Ede, Alkmaar, Maastricht en Utrecht) of we in een rolstoel naar binnen kunnen komen en of we in een rolstoel naar het toilet kunnen. De steden verschillen in grootte en liggen verspreid door het land, zodat we een zo compleet mogelijk beeld konden schetsen van de situatie in Nederland. De resultaten zijn helaas teleurstellend.

Een paar restaurants zijn bereid een plankje over de drempel voor ons neer te leggen: “Als je laat weten dat je komt, dan leg ik de plank neer. Dan kun je zo binnenrollen!”, zegt een restaurantmedewerker uit Utrecht bijna enthousiast. “We helpen je wel”, blijkt een verrassend vaak gebruikt antwoord voor de meeste restaurants en bars die we hebben gesproken.

Pieters is ergotherapeut en een van de keurmeesters die deze toetsen uitvoert. Om de toegankelijkheid voor rolstoelgebruikers te toetsen, let ze bij het bezoek aan een restaurant op een aantal zaken. “Het begint al bij de route”, zegt Pieters. Als een restaurant op een heuvel ligt zonder een lift, of er zijn veel hobbels op de stoep, scoort dit al een onvoldoende. Vervolgens moet iemand in een rolstoel zelfstandig de deur kunnen openen. Soms is de deur te krap, te zwaar, of je komt niet goed bij de handgreep. In een restaurant zelf moet bijvoorbeeld de hoogte van de tafels voldoende zijn om er met een rolstoel onder te kunnen staan. “Soms zijn rolstoeltoiletten bijvoorbeeld gecombineerd met een babyverschoontafel, maar dan wordt de ruimte vaak te krap voor een rolstoel. Of er staat een vaste pinautomaat op de bar. Daar kom je vanuit een rolstoel niet bij”, legt Pieters uit.

Het compromis was om het verdrag wel te ratificeren, en daarnaast een algemene maatregel van bestuur aan te nemen. “Die algemene maatregel van bestuur, het Besluit toegankelijkheid, zegt dat elke sector, bedrijfstak of organisatie een actieplan moet maken over hoe ze het VN-verdrag in praktijk gaan brengen”, legt Hardick uit. In plaats van vaste wetten, moeten particulieren en gemeenten nu zelf kijken hoe ze toegankelijker kunnen worden. “Ik zie nu heel langzaam het proces op stoom komen. Het vervelende van lang wachten met ratificeren is dat we nu eigenlijk tien jaar hebben laten liggen. We hobbelen er behoorlijk achteraan.” Zo wordt in Nederland nu gekeken hoe de bouw toegankelijker kan worden, terwijl in België al geëvalueerd wordt in hoeverre de geïmplementeerde bouwregels werken. “Dat is iets waarvan ik hoop dat Nederland er over tien jaar aan toe komt.”

“Er zijn veel meer mensen mee bezig sinds het VN verdrag”, zegt Pieters. Toch zou het volgens haar beter zijn als de Nederlandse wet duidelijker zou zijn. “Het zou veel makkelijker zijn voor ondernemers en bijvoorbeeld rechters als er harde eisen in zouden staan, zoals: ‘je moet een rolstoeltoilet hebben’ of ‘de deur moet zo en zo breed zijn’.” Omdat deze duidelijkheid ontbreekt, belanden veel restauranteigenaren volgens Pieters in een vicieuze cirkel: “Ze zeggen: ‘Er komt hier nooit iemand in een rolstoel.’ Maar dat komt juist omdat het niet toegankelijk is.”