Uitsterfbeleid voor Sinti, Roma en reizigers

Verschilt dat erg van het beleid 100 jaar later? Niet echt, want het ‘uitsterfbeleid’ houdt, wanneer zij actief wordt uitgevoerd, hetzelfde in: er mogen geen nieuwe woonwagens bij, en als er iemand overlijdt, of op een andere manier een standplaats vrijkomt, mag die plaats niet opnieuw gebruikt worden. Sinds toen zijn er meer dan duizend standplaatsen opgedoekt. Zo verdwijnt op den duur de mogelijkheid om in een woonwagen te leven en daarmee ook de woonwagencultuur. Belangrijke aspecten van de woonwagencultuur zijn namelijk met je wagen even bij elkaar op bezoek kunnen gaan: een paar dagen naast een familielid staan in Groningen, daarna naar een muziekfestival over de grens in Duitsland, en daarna weer terug naar je moeder die je dan elke dag wel even bezoekt. Het familieleven, elkaar veel zien en steunen staat voor veel woonwagenbewoners centraal.

“Het ‘nuloptie beleid’ is eigenlijk een eufemistisch woord. De gemeente Oss noemde het letterlijk ‘uitsterfbeleid ‘in een brief aan een woonwagenbewoner die zijn woonwagen moest verlaten nadat de vorige bewoner, zijn moeder, overleden was. Dat woord – ‘uitsterfbeleid’ – laat wel het krachtigste zien van wat het in feite betekent, namelijk het laten uitsterven van de woonwagencultuur en traditie. Zeker als we het plaatsen in de geschiedenis [van het Nazi fascisme dat Sinti en Roma vervolgde, red.] is begrijpelijk dat zo’n term erg gevoelig ligt.”

“Daarnaast wordt het gelijkheidsbeginsel geschonden. Dat verbod is tweeledig: Enerzijds, dienen gelijke gevallen gelijk behandeld te worden, dat betekent dus ook dat woonwagenbewoners niet zonder meer nadeliger behandeld mogen worden dan andere personen. Beleid dat gericht is op het verminderen of zelfs verdwijnen van het woonwagenleven in Nederland doet dat wel. Anderzijds, vergt het gelijkheidsbeginsel dat ongelijke gevallen, naar hun mate van verschil, ongelijk behandeld worden. In het geval van woonwagenbewoners betekent dit dat zij, omdat zij zo’n specifieke cultuur en identiteit hebben, een bepaald type van bescherming van hun cultuur zouden moeten krijgen.”

Het PILP is een vijfjarig pilotproject dat de mogelijkheden van strategisch procederen voor mensenrechten in Nederland verkent. Dat betekent het inzetten van een juridische procedure, niet persé om te winnen, maar om een sociale of politieke verandering teweeg te brengen.

Jelle vervolgt: “Met de uitspraak van het CRM zijn wij naar de overheid gestapt, met als boodschap dat wanneer zij hun beleid niet aan zouden passen, wij een rechtszaak over de mensenrechten zouden aanspannen. Tegen onze verwachting in, wilde de overheid wel samenwerken.” Dat hield in dat de overheid nieuw beleidsvoorstel schrijft, waarvan vorige week de eerste versie is gepresenteerd aan het PILP en Sabina van de VSRWN.

Hopelijk dringt dit door tot meer Nederlandse burgers en is dit een blijvende verandering. Dan is er hopelijk een einde aan de grapjes die Sabina en haar neef wekelijks horen: ‘Kan ik nog een gestolen aanhanger bij je krijgen?’ Het is wel belangrijk dat genoeg media dit oppikken. “Want er is te veel media die politiek beïnvloed is, en zondebokpolitiek voeren. Ik ben zelf tot de conclusie gekomen dat je in elke groep goede en slechte mensen hebt. Het zou fijn zijn als meer mensen dat zo gaan zien.”