Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
In Zeeland is Mohamed Achahboun al jaren bezig om de daar aanwezige graven van Marokkaanse soldaten te betrekken bij de lokale herdenking; met succes. Dat deze soldaten zijn omgekomen aan Franse zijde tijdens de Tweede Wereldoorlog staat vast: de enige vraag is of zij ook op Nederlands grondgebied hebben gevochten. Achahboun heeft een foto en ooggetuigen, maar historici zijn niet overtuigd en denken dat zij na hun dood door de zee daarheen zijn vervoerd.
Sywert van Lienden vindt dat de Marokkaanse soldaten daarom maar vergeten moeten worden. “Hoezo ‘sneuvelden voor onze vrijheid’,” tweette de DWDD-celebrity, met een vervolgcommentaar over “onze Atlantische vrienden” en een vermeende blinde vlek voor “echte helden” uit Midden- en Oost-Europa.
Telegraaf-journalist Wierd Duk verbond dat dan weer aan een “rekbare omgang met de ‘waarheid’” van “multiculturalisme”. Expliciet gaat het hen slechts om de nauwe vraag waar die Marokkaanse soldaten gesneuveld zijn, maar dat is wat onzinnig: twijfelachtige interpretaties van geschiedenis zijn in ieder plaatsje te vinden. Deze feiten zijn alleen relevant omdat het over ons beeld van de Tweede Wereldoorlog gaat. En omdat de oorlog zo’n groot onderdeel van ons nationale verhaal is, gaat het daarmee ook over de vraag wie er bij de Nederlandse natie hoort.
'Onze soldaten waren wit! Dat ontneem je ons niet!'
Wat een bizarre vertoning 👇🏼 pic.twitter.com/WreUlrv7XP
— Omnicrisis (@SybrenKooistra) May 2, 2018
“Onze standaardvisie over wie er bij de Tweede Wereldoorlog hoort is dan ook nogal wit
Onze standaardvisie over wie er bij de Tweede Wereldoorlog hoort is dan ook nogal wit. Niet verrassend gezien de boeken, lessen, films, series en herdenkingen die we consumeren, waarin de honderdduizenden Afro-Amerikaanse, Brits-Indiase, Noord-Afrikaanse en Afro-Surinaamse soldaten stelselmatig verdwijnen – en daarmee ook het feit dat voor een groot deel van deze groepen, deelname aan de oorlog ook onderdeel was van onderdrukking en kolonisatie in eigen land.
De meer dan 20 miljoen doden aan de kant van de communistische Sovjet Unie komen iets vaker ter sprake en in beeld, maar de Amerikaanse en Britse aanwezigheid overheerst internationaal. En in Nederlandse films zien we vaak een witgewassen verzet – we mogen al blij zijn als mensen weten wie Anton de Kom was, laat staan dat ze weten dat hij een Afro-Surinaamse communist was die niet bepaald verwelkomd werd door de Nederlandse regering. Die had overigens sowieso wat problemen met zwarte soldaten: Surinaamse vrijwilligers voor de Prinses Irenebrigade werden simpelweg geweigerd.
“In de officiële tekst van de dodenherdenking worden alleen de “Nederlandse slachtoffers” herdacht. Daar vallen Marokkaanse soldaten niet onder
Het benadrukken van de Marokkaanse soldaten in Kapelle is een kleine correctie op dit beeld. Of de Marokkaanse soldaten, gekoloniseerd door Frankrijk, daadwerkelijk op Nederlands grondgebied zijn overleden zou daarbij een bijzaak moeten zijn: door te vechten aan geallieerde zijde zijn ze gesneuveld in de strijd tegen Nazi-Duitsland, en of ze dat het leven kostte in België of vijftig kilometer noordelijker doet daar niets aan af. Hoewel ze officieel worden uitgesloten door de definitie van de dodenherdenking komt dat niet door hun plaats van sterven, maar door hun nationaliteit.
In de officiële tekst van de dodenherdenking worden namelijk alleen de “Nederlandse slachtoffers” herdacht. Daar vallen Marokkaanse soldaten niet onder, of ze nu in Nederland zijn gesneuveld of niet, maar Amerikaanse, Canadese of Britse soldaten ook niet. Zelfs Anne Frank wordt uitgesloten: zij en haar familie waren uit Duitsland gevlucht en stateloos gemaakt. Ook elders leidt deze definitie tot nogal aparte overwegingen: het comité stelt dat daders niet worden geëerd, maar wat zijn de militairen die in de oorlog tegen Indonesische dekolonisatie omkwamen dan? En rekenen wij de Indonesiërs die wij tussen 1945 en 1949 hebben vermoord tot slachtoffers, want de Nederlandse regering zag ze toentertijd als haar onderdanen?
Deze vragen geven al aan dat de letter van het comité in werkelijkheid niet wordt gevolgd, en in het collectieve geheugen is de dodenherdenking vooral sterk verbonden aan de Shoah. Vandaar dat Robert Vuijsje consequent over een herdenking van “de grootste racistische moordpartij uit de Nederlandse geschiedenis” schrijft, en niet over een herdenking van alle Nederlandse oorlogsdoden sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, zoals het Nationaal Comité 4 en 5 Mei het ziet.
Achahboun maakt gebruikt van deze collectieve beleving om zichzelf en andere Marokkaanse Nederlanders dichter te verbinden aan het grote Nederlandse trauma dat de Tweede Wereldoorlog heet. Hij vecht zich in, naar goed Nederlands gebruik. Maar op dit soort momenten zien we duidelijk dat dat invechten uiteindelijk niet kan: het wordt helemaal niet gewaardeerd als mensen die als De Ander worden gezien moeite doen om op hun manier deel te nemen aan nationale evenementen.
Daarom wordt Vereniging Ons Suriname nu uitgesloten bij de herdenking bij het KNSM-monument: hun pogingen om de verbanden tussen kolonialisme en slavernij enerzijds en fascisme en genocide anderzijds te laten zien worden niet op prijs gesteld. Eerder waren er ook acties nodig om erkenning te eisen voor vervolgde groepen, zoals de activisten die de dodenherdenking van 1970 verstoorden door een krans te leggen voor de homoseksuele slachtoffers van nazi-vervolging, en daarvoor werden gearresteerd.
https://twitter.com/iblameTomas/status/991933407478407168
“De dodenherdenking is ondertussen verworden tot een jaarlijks ritueel over wie erbij hoort, en wie niet
De dodenherdenking is ondertussen verworden tot een jaarlijks ritueel over wie erbij hoort, en wie niet. Vorig jaar moest 16-jarige dichter Güner Tuzgöl het ontgelden op social media, omdat hij als Turkse Nederlander het podium kreeg tijdens de dodenherdenking. Dit jaar probeert hoogleraar Paul Scheffer te bepalen dat de dodenherdenking haar betekenis verliest als we de “migratie van moslimfundamentalisme” niet serieuzer nemen, want dat is een “gevaar voor de Joodse minderheid”. Aan niet-islamitische antisemieten maakt hij geen woord vuil, natuurlijk.
Zoals zo vaak bepaalt de witte meerderheid daarmee wie er mee mag doen, op welke manier, en onder welke voorwaarden. Het zijn pogingen om de dodenherdenking te enten op uitsluiting en overheersing, om een nationaal moment van bezinning te laten draaien om De Echte Nederlander. Daarom ga ik vanavond stilstaan bij alle mensen die niet bij het grote Nederlandse verhaal hoorden, bij de slachtoffers die zijn gevallen door Nederlands geweld, door Nederlandse collaboratie, en door Nederlandse uitsluiting. De Echte Nederlander wordt al genoeg gehoord.
Verder lezen?
Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?
Word abonnee
- Digitaal + magazine — € 8,00 / maand
- Alleen digitaal — € 6,00 / maand
Terugkerende klant? Klik hier om in te loggen
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen
