Van zwarte cultuur houden, maar niet van zwarte mensen

Op zaterdagavond baanden de Brusselse Sarah (19), haar zus en een vriend zich een weg door de massa op Pukkelpop om het optreden van Kendrick Lamar te zien. Onderweg werden ze getrakteerd op racistische grappen. Op Twitter doet Sarah daarna haar verhaal in een geëmotioneerde thread. “Mensen grepen mijn afro en wilden foto’s met ons nemen. Het aantal beledigingen en domme opmerkingen dat ik kreeg, was waanzinnig.”

Sommige mensen riepen ‘Congo Congo’ toen ze langsliepen (Sarah heeft overigens Rwandese roots). Anderen wezen naar haar haar en lichaam en riepen dat zij ‘The Get Down’ was (een muzikale dramaserie op Netflix ). “Ik voelde me als een dier in een kooi.”

Toen het drietal dichter naar het podium wilde gaan om beter zicht te hebben op Kendrick Lamar – nota bene een zwarte artiest die zich regelmatig uitspreekt tegen racisme – kwamen ze de mannen tegen die begonnen te zingen. Niemand greep in. Integendeel, de omstaanders lachten mee of reageerden agressief naar de twee jonge vrouwen. Iemand gooide zelfs een bekertje drank over het jongste meisje heen. Het optreden begon, maar Sarah kon er niet van genieten. “Ik huilde de hele set lang. Ik voelde overal om me heen slechte energie en wilde gewoon verdwijnen.”

Het verhaal van Sarah en het bijhorende filmpje van de zingende mannen werd de afgelopen dagen uitgebreid gedeeld op sociale media en het duurde niet lang voor de mannen in kwestie herkend werden. Een van de jongens verwijderde alvast al zijn sociale mediaprofielen. De organisatie van Pukkelpop werd ingelicht en er werd om verontschuldigingen gevraagd. Ook bij UNIA (een Belgisch centrum voor gelijke kansen en racismebestrijding, red.) kwam er een melding binnen.

Maar helaas kun je met meer toezicht en veiligheidsmaatregelen niet al het grensoverschrijdend gedrag voorkomen. Het probleem is structureel en diepgaander. Racistische incidenten gebeuren niet in een vacuüm. In België is er immers een schrijnend gebrek aan kennis over ons koloniaal verleden. De gruwel die koning Leopold II heeft aangericht in Congo en de miljoenen doden die zijn soldaten op hun geweten hebben, vormt nog steeds geen verplicht onderdeel in de lessen geschiedenis in onze scholen.

“België is uniek in zijn eenzijdigheid in de publieke herinnering aan het koloniale verleden”, zegt Idesbald Goddeeris, professor koloniale geschiedenis (KU Leuven) in De Standaard. “In andere voormalige koloniale machten zijn ook eerbetuigingen te vinden voor gekoloniseerden. De geesten rijpen, maar bijzonder traag.”

“Racisme is overal en je kan het gewoon niet tegenhouden”, zegt Sarah in een telefoongesprek met Charlie Magazine. “Het enige wat je kan doen is je kinderen onderwijzen zodat de komende generaties meer kennis hebben van andere culturen.”

Als we willen dat dit soort dingen niet meer gebeuren, zijn we allemaal verantwoordelijk. De omstaanders die niet ingrepen en de vrouwen aan hun lot overlieten, maar ook onze media hebben boter op het hoofd. Want als je als populair magazine met een zo goed als volledig witte redactie regelmatig ‘grapjes’ publiceert over afgehakte handen van Congolezen (we kijken naar jullie, Humo), dan ben je je niet bewust van het effect dat dit heeft op zwarte mensen. Bovendien werk je met dit soort ongein het idee in de hand dat witte mensen de genocide probleemloos als een running gag kunnen gebruiken.

Sarah laat weten dat ze dankbaar is voor de steun die ze heeft gekregen, maar ook geschrokken van het feit dat nieuwsredacties haar social media-posts hebben overgenomen zonder haar toestemming. Ze wil niet dat er nu een klopjacht volgt op de jonge mannen. Ze zou liever willen dat iedereen wat meer zou nadenken over racisme en zichzelf wat zou bijscholen.

“Het is oké”, antwoordt ze op Twitter op iemand die een van de mannen kent. “Alsjeblieft, ik maak je wat geld over, zodat je een dik boek kan kopen over de oorsprong van wat hij aan het zingen was. Stop er ook een kaart van Afrika bij en leer hem dat niet alle zwarte mensen uit Congo komen.”

Dit artikel kwam tot stand met medewerking van Renaldi Diombo en verscheen eerder op Charliemag.be.