‘‘Vrouw, Leven, Vrijheid’ gaat over méér dan vrouwen’

De ironie wil dat deze strijdkreet slaat op de meerlaagse vormen van onderdrukking binnen de Koerdische context. Terwijl net dát aspect buiten Iran in de berichtgeving over de opstanden nauwelijks wordt meegenomen. In de verspreiding van de protesten vanuit de Koerdische regio naar andere provincies werd de veelbetekenende Koerdische slogan overgenomen en vertaald naar het Perzisch oftewel Farsi, de officiële landstaal van Iran. Sindsdien verschijnt de strijdkreet in velerlei talen. Maar de context en oorsprong van de strijdkreet doen ertoe.

Hoewel de slogan een mooi symbool is, is de vrouwenopstand in Iran niet gecentreerd rond één slogan. De huidige opstanden borduren voort op een lange traditie van vrouwenverzet in Iran, los van de oorsprong van de slogan. Bovendien zag de Koerdische vrouwenbeweging het gevecht om bevrijding altijd al als een universele vrouwenrevolutie. Dat de Koerdische strijdkreet gehoor vindt in de straten van Teheran of Kabul, is precies de bedoeling.

Juist een prominente onderwijzer en bijdrager aan de jineologie, Nagihan Akarsel, die de slogan uitdroeg in de praktijk, werd op 4 oktober in de Koerdische regio van Irak vermoord. Een wijdverspreid gebruik van de slogan zonder kennis van de oorsprong wist daarmee Koerdische stemmen juist uit in plaats van ze te versterken.

Dat het Iraanse regime haar etnische minderheden disproportioneel treft is op meerdere vlakken zichtbaar: de Koerden maken rond 10 procent uit van de bevolking maar vullen ongeveer de helft van de gevangenissen. Etnische minderheden krijgen er het vaakst de doodstraf en ook sociaal- economisch zijn ze het meest achtergesteld.

Toch is er een indrukwekkende verandering gaande. Voor het eerst is de Koerdische zaak verweven met andere onderdrukte groepen in Iran. En wat een Koerdische revolutie had kunnen zijn, is uitgegroeid tot een breed gedragen vrouwenopstand die zich verzet tegen het gehele regime. Zoals hoogleraar Midden Oosten-studies Allan Hassaniyan omschrijft, kenmerken de huidige opstanden zich juist doordat “gemeenschappen in het centrum solidariteit uitten met, en de leiding volgen van de periferie.” Desondanks valt er nog veel solidariteit aan Iraanse zijde te winnen, dient de internationale analyse intersectioneel te zijn en moet de veel vertaalde Koerdische strijdkreet ‘Vrouw, Leven, Vrijheid’ niet ontdaan worden van haar revolutionaire oorsprong.

Ware solidariteit bestaat uit begrip en kennis van de context, het toepassen van een intersectionele lens en de stem(men) van de desbetreffende groep(en) alles bepalend te houden. En nog belangrijker, vrijheid kan niet verkregen worden door selectieve steun of een selectieve invulling van burgerrechten. Bevrijding wordt pas behaald zodra alle vormen van onderdrukking worden aangepakt.