Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
Sociaal pedagoog Mehmet Day richt zich als onderzoeker bij het Verwey-Jonker Instituut op de positie in de samenleving van Nederlandse jongeren met een migratieachtergrond. “Ik ben erg geïnteresseerd in hoe jongeren met hun verschillende deelidentiteiten omgaan, voor hen de dagelijkse realiteit. En dat is lang niet zo problematisch als vaak wordt gedacht.”
Day voert als onderzoeker vaak lange en diepgaande gesprekken met jongeren met een migratieachtergrond: “Vaak zelfbewuste jongeren die bezig zijn met hun eigen ontwikkeling.”
Zijn promotieonderzoek aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam spitst zich juist toe op de vraag of de hybride identiteitsbeleving van jongeren met een migratieachtergrond hen beschermt tegen criminaliteit of radicalisme. Een heel andere benadering. “Precies, er wordt nu zo problematisch over jongeren met een migratieachtergrond gesproken.”
“
Het stoort me dat het debat zich verengt tot enkel de nationale of etnische identificatie. De jongeren zijn veel meer dan dat
De bevlogen onderzoeker, die zich regelmatig mengt in het maatschappelijke debat, stoort zich maar al te vaak aan de Nederlandse hokjesgeest. “Vragen als: voel je je nu een Turk of een Nederlander? Maar zo eenvoudig werkt het niet. Identiteiten zijn niet statisch. Iedereen heeft andere deelidentiteiten. Op het werk, thuis, bij vrienden, als ouder. Bij jongeren met een migratieachtergrond komt daar nog een laag bij. De culturele achtergrond, als minderheid in de context van een dominante meerderheid. Het is voor veel jongeren heel natuurlijk om daartussen te navigeren. Dat is hun dagelijkse realiteit. Ze weten niet anders. Leven in verschillende werelden is vanzelfsprekend. Soms voelen ze zich meer Nederlander dan Marokkaan, een andere keer is dat andersom. Dat heeft alles met de situatie en context te maken. Het stoort me dat het debat zich verengt tot enkel de nationale of etnische identificatie. De jongeren zijn veel meer dan dat.”
Deze jongeren passen niet in hokjes?
“Er wordt bijvoorbeeld snel gezegd dat jongeren met een migratieachtergrond weinig binding voelen met Nederland, vanwege hun sterke identificatie met de herkomstgroep of religie. Dat is weer die beperkte visie op zaken. Tegelijkertijd zien we namelijk dat deze jongeren juist een hele sterke band hebben met de stad waarin ze wonen, met name de jongeren uit de grote steden. Dat ze 90 procent van de tijd Nederlands spreken in het Nederlands denken en dromen, waarom hebben we het dáár niet over? Het uitgangspunt van het beleid moet de belevingswereld zijn van jongeren, in plaats van ze voorschrijven hoe ze invulling moeten geven aan hun binding met de Nederlandse samenleving. Laat jongeren zelf die invulling bepalen.”
“Er wordt zoveel over deze jongeren gesproken. Wij-zij. Zo’n uitspraak van premier Rutte in een interview over discriminatie op de arbeidsmarkt, dat ‘Mo zich maar moet invechten’, is veelzeggend. Dat mag mijn vader zeggen, mijn moeder of een leerkracht voor mijn part, maar niet de premier! Hij moet juist staan voor inclusief leiderschap. En dan later nog zijn ‘Pleur op’ (in het tv-programma Zomergasten, nadat enkele Nederlands-Turkse jongeren een cameraploeg van de NOS wegjaagden, red.)! Hij heeft geen idee hoeveel jongeren hij daarmee geraakt heeft.”
“Juist die afwijzende houding van samenleving zorgt ervoor dat een deel van de kwetsbare jongeren met een migratieachtergrond zich inderdaad defensief opstellen en op zoek gaan naar hun roots of zich in hun religie gaan verdiepen. Reactionair. Daar maak ik me wel zorgen over. Ze hebben soms het gevoel al met 3-0 achter te staan. Pas nog dat
onderzoek waaruit het blijkt dat jongeren met een migratieachtergrond bij hetzelfde delict zwaarder worden gestraft dan jongeren met een autochtone achtergrond. Dat is fundamenteel en doet afbreuk aan het vertrouwen in de rechtsstaat.”
Maar u bent wel hoopvol?
“Jazeker! Ik ben een optimist en er verandert ook heel veel. We gaan nu voor
Kennisplatform Integratie & Samenleving bijvoorbeeld een heel interessant onderzoek doen naar de jonge moeders en vaders van de tweede en derde generaties, over opvoeding. Hoe ervaren zij de opvoeding en waar lopen ze tegenaan? Dit zijn mensen die vaak in Nederland zijn geboren en getogen en zelf dus de nodige
struggles hebben moeten doorstaan met betrekking tot die hybride identiteitsbeleving. Mateloos interessant. De eerste generatie heeft toch vaak meegegeven aan de kinderen dat ze dankbaar moeten zijn; de nieuwe generatie is veel mondiger en eist haar of zijn plek op in de samenleving.”
Wat is uw persoonlijke drijfveer?
“In dit debat is behoefte aan objectieve kennis. Zowel fundamenteel als praktisch onderzoek draagt bij aan enigszins rationaliseren van dit debat. Ik vind het ook belangrijk dat onderzoekers zich mengen in het debat. Onderzoekers mogen ook een mening hebben. Objectiviteit waarborg je middels kritische zelfreflectie over jouw rol als onderzoeker in het onderzoek. Niet door jezelf weg te cijferen. Dat kan ook niet. Je brengt -met name in sociaalwetenschappelijk onderzoek- je eigen referentiekader ongetwijfeld mee. Zelf ben ik ook nogal uitgesproken, maar dat hoeft geen afbreuk te doen op de kwaliteit van het onderzoek dat ik doe.
De affiniteit met het onderwerp heeft ook te maken met mijn eigen Turkse achtergrond. Ik zie om me heen ook hoe de een moeiteloos laveert tussen de verschillende identiteiten en een ander daar toch veel meer mee worstelt. In die zin hoef je de hybride identiteit ook niet te romantiseren, we moeten uiteraard realistisch zijn.”
“
De wetenschap is een heel witte wereld en dat is niet goed. We nemen toch allemaal onze bagage, eigen normen en waarden en perspectief mee
Kom je nu meer onderzoekers met een migratieachtergrond tegen dan voorheen?
“Nog steeds heel weinig. De wetenschap is echt een heel witte wereld. En dat is niet goed. We nemen toch allemaal onze eigen bagage, eigen normen en waarden en perspectief mee. Hoe meer diversiteit, hoe beter. Het gevaar is anders groot dat er blinde vlekken in het onderzoek ontstaan.”
