Waarom benut Nederland nu pas Europese voedselsteun?

Ondanks het grote aantal Nederlanders dat voedselhulp kan en mag gebruiken, liet de Nederlandse regering jarenlang Europees geld hiervoor onbenut. Waarom liet het kabinet een pot, bedoeld voor kwetsbare mensen, zo lang onaangeroerd?

Terwijl daar dus een pot voor is: het Europees Sociaal Fonds (ESF). Dat moet mensen met een kwetsbare arbeidspositie ondersteunen en armoede tegengaan. Dit jaar deed Nederland voor het eerst een beroep op dit fonds voor voedselhulp en het tegengaan van kinderarmoede. Nederland kreeg 413 miljoen euro toegewezen, waarvan bijna 16 miljoen naar bijvoorbeeld voeding, schoolspullen en toiletartikelen gaat.

Carola Schouten, minister voor Armoedebeleid, Participatie en Pensioenen (ChristenUnie), heeft geen ruimte in haar agenda om OneWorld uit te leggen waarom Nederland jarenlang Europees geld voor voedselhulp onbenut liet, laat haar woordvoerder weten. Schriftelijk geeft hij namens de minister de volgende verklaring: “Nederland koos én kiest ervoor om het vanuit het Europees Sociaal Fonds beschikbaar gestelde budget grotendeels te besteden aan het versterken van de arbeidsmarktpositie van mensen die dit nodig hebben om aan de slag te kunnen gaan of meer te gaan werken. Dit is een meer structurele oplossing voor armoede.”

Hillemans riep het kabinet Rutte-I al op gebruik te maken van deze pot, omdat er tonnen voedsel werden vernietigd terwijl er ook Nederlanders waren die honger leden. In twintig andere Europese landen maakten voedselbanken wel gebruik van het programma. Henk Bleker, destijds staatssecretaris van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, vond echter dat sociaal beleid geen zaak was voor Europa, net als zijn voorgangers.

Nederland koos niet voor voedselhulp, maar haalde zo’n 4,5 miljoen euro uit het fonds voor een project van bibliotheken in de vier grote steden om eenzaamheid onder ouderen tegen te gaan. “Per programmaperiode is er één vast bedrag uit deze fondsen bestemd voor de lidstaat Nederland. Het was dus een kwestie van keuzes maken en destijds is er gekozen voor een ander doel, namelijk de sociale inclusie van ouderen”, reageert de woordvoerder van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.

En nu valt de pot dus weer onder een ander fonds: het Europees Sociaal Fonds, dat zich vooral richt op projecten die mensen aan het werk helpen. Nederland ontving in de periode 2014-2020 zo’n 770 miljoen uit dit fonds om werkenden bij te scholen en mensen met een uitkering aan een baan te helpen. Voor de huidige periode, die loopt tot en met 2027, vraagt Nederland dus ook voor het eerst materiële hulp aan, zoals voedsel, schoolspullen voor kinderen, menstruatieproducten en andere toiletartikelen.

Bij het Armoedefonds, een non-profitorganisatie die armoede bestrijdt via lokale projecten, zouden ze blij zijn met het extra Europese geld. Al wil het fonds zich niet uitspreken over de tijd dat voedselhulp onbenut bleef. Woordvoerder Wendy Heerkens-Brands: “Wij zijn blij dat de Nederlandse overheid de ESF-bijdrage aanvroeg. Ja, het was in onze ogen verstandig geweest om dat eerder te doen, maar het blijft een politieke afweging. En we willen ons niet mengen in politieke issues.”

In het eerste kwartaal 2023 krijgen de voedselbanken uitsluitsel over waar het geld uit Europa heen gaat. Hillemans hoopt op steun: “Als we geen extra geld krijgen, dan bestaat het risico dat we met wachtlijsten moeten gaan werken. Of dat de pakketten kleiner worden.”