Wachten op een huis doet mensen met een beperking letterlijk pijn

Laat ik beginnen met een schokkend cijfer: van de mensen met een handicap of chronische ziekte die deelnamen aan een onderzoek van belangenorganisatie voor mensen met een handicap Ieder(in) en de Woonbond, heeft maar liefst 23 procent een wens om te verhuizen naar een toegankelijkere woning. Onder de dertig gaat het zelfs om 75 procent. Dat zijn bijvoorbeeld mensen met een beperking die noodgedwongen nog bij hun ouders wonen of die geen gezin kunnen stichten in het huis waar zij nu wonen.

Intussen sleepte de procedure voort: de commissie die mijn aanvraag beoordeelde, eiste steeds weer andere verklaringen en terwijl ik van het kastje naar de muur werd gestuurd, hoorde ik van de wooncorporatie dat ze aanpassingen uit woningen sloopten die voor mij geschikt hadden kunnen zijn, omdat er op dat moment niemand voor in aanmerking kwam. Toen ik een jaar later eindelijk mijn urgentieverklaring had, kon ik pas reageren op woningen. In de tussentijd had mijn lichaam het zwaar te verduren, ging ik er mentaal hard op achteruit en deed ik noodgedwongen steeds meer beroep op (mantel)zorg. Hoe anders was dat geweest als er voldoende toegankelijke woningen beschikbaar waren?

En dat terwijl inclusief woonbeleid vraagt om een wezenlijk andere aanpak, te beginnen met het inventariseren van woonwensen en bewust toegankelijk bouwen. Ook Ieder(in) en de Woonbond adviseren dat in hun rapport Toegankelijke woningen: een verborgen wooncrisis dat ze deze zomer publiceerden. Gemeenten en woningcorporaties, die doorgaans verantwoordelijk zijn voor woningbouw, zouden volgens de belangenorganisaties een visie op wonen moeten formuleren waarin ze veel meer rekening houden met de verschillende groepen. Bovendien zou inclusief bouwen de norm moeten zijn.

Inclusief bouwen, ook wel ‘Design for all’ genoemd, houdt in dat elke woning van het begin af aan geschikt is voor mensen met én zonder beperking. Ieder(in) en de Woonbond stellen in hun rapport voor om toegankelijkheidseisen vast te leggen in de regelgeving, dan hoef je achteraf geen aanpassingen te doen, en je voorkomt hoge kosten en ongewenste verhuizingen.

De meeste aangepaste woningen zijn voor ouderen, maar hun levens en behoeften verschillen wezenlijk van die van niet-ouderen. Wie jonger is heeft misschien kinderen of een kinderwens. Veel woningen die nu als ‘levensloopbestendig’ worden bestempeld, hebben bijvoorbeeld een mogelijkheid tot een slaap- en badkamer beneden, maar meestal zijn er ook kamers boven. Ideaal voor mensen die ouder worden en later misschien beneden gaan slapen of met een traplift uit de voeten kunnen; maar ontoegankelijk voor jonge rolstoelgebruikers.

Ook Ieder(in) en de Woonbond zien daar een belangrijke taak weggelegd voor gemeenten: “Reserveer toegankelijke woningen voor mensen met een beperking, ongeacht hun leeftijd”, schrijven zij in hun advies. En ook belangrijk: sluit jongeren die geen woning achterlaten niet uit van medische urgentie. Want door die eis vallen starters op de woningmarkt die nu nog in een studentenhuis of bij hun ouders wonen tussen wal en schip.