Interview
Mensenrechten

Wat als migranten hun families geen geld meer kunnen sturen?

Veel migranten sturen geld naar hun familie in het land van herkomst. Voor achterblijvers is dit ‘terugkeergeld’ soms onmisbaar om te overleven, maar die zekerheid valt in de coronacrisis weg. Hoog tijd om deze geldstroom meer te gaan waarderen, zegt handel- en ontwikkelingsbeleidexpert Keith Nurse.

Door 28 april 2020
Europa Haïti migratie Ontwikkelingshulp SDG1
Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Update van de redactie – 28 april 2020

Arbeidsmigranten sturen jaarlijks honderden miljarden dollars naar familie elders ter wereld. Niet zelden zijn hun familieleden en vrienden afhankelijk van dit ‘terugkeergeld’. De lockdown-maatregelen betekenen dat hun inkomen tijdens de coronacrisis een stuk onzekerder wordt, voorspellen analisten. En dat heeft niet alleen effect op huishoudens, maar zou ook verstrekkende gevolgen voor landen kunnen hebben die voor een groot deel leunen op terugkeergeld, zegt Roy Germano (hoogleraar Internationale Betrekkingen) tegen de New York Times.

De Wereldbank verwacht dat de terugkeergelden (remittances) naar lage- en middeninkomenslanden dit jaar met ongeveer 20 procent zullen afnemen. De sterkste daling in de recente geschiedenis, aldus de Wereldbank.

Dit artikel verscheen eerder op OneWorld.nl in augustus 2018.

Mensen die in het buitenland werken sturen vaak een deel van hun salaris terug naar familie in hun land van herkomst. Deze ‘terugkeergelden’ worden remittances genoemd. Wie dacht dat ontwikkelingshulp de grootste invloed heeft op de economische groei van lage inkomenslanden, zit er goed naast. In remittances gaat namelijk drie keer zo veel geld om.

Remittances naar landen met lage- en middeninkomens waren in 2018 drie keer hoger dan ontwikkelingsgelden.
“De boost die remittances geven aan economieën van lage inkomenslanden overstijgt dat van ontwikkelingshulp absoluut”, beargumenteert handel- en ontwikkelingsbeleidexpert Keith Nurse. Als onderzoeker aan de Universiteit van de West-Indies in Trinidad en Tobago heeft Nurse jarenlang onderzoek gedaan naar de invloed van migratie en handel op de economische ontwikkeling van landen. “De laatste dertig jaar heeft dit geld voor een enorme daling van de armoede gezorgd”, vertelt Nurse. Neem een land als Haïti, een van de armste landen van het westelijk halfrond, dat miljarden aan ontwikkelingshulp ontvangt van de Verenigde Staten, Europa en Venezuela. Remittances maken daar 37 procent uit van het bruto binnenlands product (BBP). “Dat is meer dan de ontwikkelingshulp en echt enorm.”
In landen waar remittances in 2019 meer dan 25 procent van het BBP uitmaken vormen ze een significant onderdeel van de economie.
Een trend van de afgelopen vijf jaar is dat veel transacties online plaatsvinden. Met de groei van creditcards, smartphones en betalingssystemen als PayPal arriveert geld nu nog sneller op de eindbestemming. Moest geld eerst nog cash vanuit de grote stad naar een dorp gebracht worden, nu is het slechts een kwestie van een klik op de smartphone.

Win-win

Volgens Nurse richten Europese overheden zich vooral op directe buitenlandse investeringen (zoals een bedrijf opstarten in een ander land) en ontwikkelingshulp, omdat ze hier zelf ook wat aan hebben. “Want ontwikkelingshulp; dat klinkt goedbedoeld, maar is ook gewoon pragmatisch”, stelt Nurse. Als Nederland bijvoorbeeld geld aan Ghana geeft voor schoon drinkwater, wil het wel graag dat onderdelen zoals een waterbron worden gekocht bij Nederlandse bedrijven.
“

Meer remittances betekent meer migratie. En dat wil Europa niet

Zo draagt ontwikkelingshulp bij aan de Nederlandse exportindustrie, en gaat het samen met het exporteren van de industriële expertise van Nederland, zoals irrigatie- en landbouwsystemen. De bevolking van het land dat het hulpgeld ontvangt ontwikkelt deze producten niet zelf, wat hen afhankelijk maakt van ‘het ontwikkelde westen’, zegt Nurse. Hij is niet per definitie tegen ontwikkelingshulp of investeringen van bedrijven in het buitenland. “Maar”, voegt hij stellig toe. “De economische voordelen van remittances liggen voor het oprapen: het heeft een grote invloed op armoedepreventie, de bevolking kan zélf bepalen wat ze met het geld wil doen en banen waar in Europese landen niet genoeg werknemers voor zijn worden opgevuld.” Het is een win-winsituatie, vindt Nurse. En dat wordt niet genoeg erkend.

Duidelijk, maar waarom hebben overheden dan niet meer aandacht voor de waarde van dit terugkeergeld? “Meer remittances betekent meer migratie. En laat dat nou net het onderwerp zijn waar Europa zo veel mogelijk restricties op wil”, verzucht Nurse.

Het pleiten voor meer buitenlandse werknemers die gaten in de arbeidsmarkt kunnen vullen is op dit moment inderdaad niet het credo van de Nederlandse overheid. Ook al heeft de Nederlandse IT-sector een tekort aan arbeidskrachten en wordt dit alleen maar groter aangezien de populatie in Europa krimpt, en er steeds meer ouderen bijkomen. “Wie gaan de banen vullen die zo nodig zijn?”, vraagt Nurse zich af.

Bekrompen debat

Nurse vindt het migratiedebat in Europa emotioneel en bekrompen. Er is totaal geen ruimte voor de economische- en de handelskant, ziet hij. “Bedrijven zullen niet op de nationale televisie zeggen: we willen meer migratie want we halen hier winst uit.” Het Europese debat gaat enkel over minder migratie en meer restricties. Politici praten over vluchtelingen, ellende en de gevaren voor het zorgstelsel.
“

Dit zijn geen zielige migranten, zij dragen een deel van de economie van het land

In plaats van ze te beschouwen als de hardwerkende mensen die het zijn, die veel hebben geïnvesteerd om ergens anders te werken, vormen migranten volgens Nurse een prooi voor populisten. En niet alleen in de ontwikkelde landen stimuleren migranten de economie: de hotelsector op de Bahama’s bestaat bijvoorbeeld voornamelijk uit Haïtiaanse werknemers, docenten op de Kaaimaneilanden komen uit andere Caribische landen als Jamaica. Hun hele onderwijssysteem zou instorten als zij deze migranten niet hadden. “Dit zijn geen zielige migranten, zij dragen een deel van de economie van het land.” Ze leveren waar het land behoefte aan heeft. Van dit voordeel zou Europa meer gebruik moeten maken, vindt Nurse.

“Het debat in Westerse landen vlucht van rationaliteit en is compleet a-historisch.” Wisten we bijvoorbeeld dat Duitsers een van de grootste etnische groepen in de Verenigde Staten zijn? Niet Chinezen, geen Nigerianen of Mexicanen, maar Duitsers! Zij kwamen eind 19e eeuw in groten getale naar de VS en droegen bij aan het economische leven. Zelden benoemt men de economische voordelen van migranten.

“

In Europa zijn we bang voor migranten die vanuit het Afrikaanse continent komen

In Europa zijn we bang voor migranten die vanuit het Afrikaanse continent komen, maar als rijke Europeanen van land naar land gaan vinden we het prima. Nurse vertelt dat er bijvoorbeeld meer Britten vertrekken dan dat er mensen in het Verenigd Koninkrijk binnenkomen. Waar ze naartoe gaan? De rijke Britten verkopen hun huis en vertrekken naar de Spaanse of Portugese kust. “Britse tv-programma’s moedigen ze aan: knap je huis op, verkoop het, verhuis naar de Costa del Sol en leef daar nog lang, zonnig en gelukkig.” De banden tussen Engeland en Spanje worden steeds inniger. Britten geven geld uit in Spanje en Spanje exporteert wijn naar Engeland.

Dit klinkt gunstig, uitnodigend zelfs. Maar zodra dit verhaaltje zich buiten de Europese grenzen zou afspelen en de rijke Britten ingewisseld worden voor Senegalese migranten, ontstaan er direct nare onderbuikgevoelens. Nurse: “Op een ethische manier naar het migratiedebat kijken werkt blijkbaar sowieso niet, kijk er dan pragmatisch naar: zie het economische voordeel in mensen die werk verrichten en geld terugsturen.”

We leven in onzekere tijden door het coronavirus. Er is behoefte aan betrouwbare informatie én verdieping. We hopen dat je dit bij ons vindt en wil bijdragen aan onze onafhankelijke journalistiek.

Dit kan je doen door te doneren of je te abonneren op ons magazine. Alvast bedankt!

"Migranten zijn kosmopolieten uit noodzaak"

Filosoof Michael Onyebuchi Eze vindt dat we onze manier van denken over migratie moeten veranderen.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —  € 8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —  € 6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
 Totaal
Subtotaal in winkelwagen € 0,00
Besteltotaal € 0,00

  • € 0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Lees en steun

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons