400 miljoen stemgerechtigden uit 27 landen, vier ‘stemdagen’ en in totaal 720 te verdelen zetels in het Europees Parlement. Dát radicaal-rechtse1 partijen (voornamelijk in de fracties I&D en ECR) een enorme zege zullen boeken bij de Europese Verkiezingen was de verwachting. Zondagavond zal blijken hoevéél zetels ze de komende vijf jaar zullen bezetten.
In aanloop naar de verkiezingen blikten we vooruit en vroegen: wat betekent een ruk naar radicaal-rechts voor de ‘OneWorld-thema’s’ mensenrechten, klimaatrechtvaardigheid en identiteit? Hieronder beknopt: wat Europa te wachten kán staan. Klik door naar de uitgelichte artikelen om verder te lezen.
Artikel gaat verder onder het kader.
Radicaal-rechts in het Europese Parlement
Landelijke partijen verenigen zich op Europees niveau in zeven fracties, waarvan er twee radicaal-rechtse partijen herbergen. Identiteit en Democratie (ID) is ‘eurosceptisch’ en heeft momenteel 58 vertegenwoordigers. In ID zetelden voorheen de PVV en FvD met respectievelijk één en vier vertegenwoordigers. De Europese Conservatieven en Hervormers (ECR) heeft momenteel 69 vertegenwoordigers. In die fractie zitten veelal orthodox-christelijke en conservatieve partijen. Ook JA21 maakt er deel van uit, net als Fratelli d’Italia van de radicaal-rechtse Italiaanse premier Giorgia Meloni.
Volgens de peilingen zullen ID en ECR zo’n 140 van de 720 zetels halen. Tel daar radicaal-rechtse partijen zonder fractie bij op, zoals het Duitse AfD (16 zetels) en het Hongaarse Fidesz (12) en radicaal-rechts kan op zo’n 168 zetels rekenen, iets minder dan de huidige grootste Europese fractie: de centrumrechtse Europese Volkspartij (EPP) met 180 zetels.
Mensenrechten: migranten worden als eerste geslachtofferd
“Mensenrechten zijn een morele ondergrens in het recht, die iedereen een waardig bestaan garandeert”, zei Jelle Klaas eind mei tegen OneWorld. Klaas is mensenrechtenadvocaat en directeur van PILP, een non-profitorganisatie die sociale organisaties juridisch bijstaat. Hij wijst erop dat de Verenigde Naties de Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens (UVRM) tekenden tijdens een ‘asielcrisis’ eind jaren 40. En nota bene díe mensenrechten, van mensen op de vlucht die in de Europese Unie een beter leven zoeken, komen in de plannen van radicaal- tot extreemrechtse partijen onder druk te staan.
In de partijprogramma’s van ECR en ID staat het verscherpen van grenscontroles, het uitzetten van meer ongedocumenteerde mensen en het sturen van meer geld naar grensbewakingsbedrijf Frontex. Frontex is betrokken bij illegale pushbacks en berucht om het door de vingers zien van rechtenschendingen van mensen op de vlucht. Dat gematigde rechtse fracties met zulke plannen meegaan, komt volgens Hendrik Vos, politicoloog gespecialiseerd in Europese besluitvorming aan de Universiteit Gent, doordat ze bang zijn eigen kiezers te verliezen: “Door mee te bewegen met extreem- en radicaal-rechts, proberen ze tegen de kiezer aan de flanken te zeggen: we luisteren naar jullie.”
Lees meer over hoe radicaal-rechtse winst in Europa mensenrechten onder druk kan zetten.
Artikel gaat verder onder het kader.
Radicaal- of extreemrechts?
De termen ‘radicaal-rechts’ en ‘extreemrechts’ worden in het publieke debat vaak door elkaar gebruikt, maar betekenen niet helemaal hetzelfde. OneWorld reserveert ‘extreemrechts’ voor radicaal-rechtse mensen of bewegingen met antidemocratische of gewelddadige denkbeelden. Radicaal-rechts is in die zin een parapluterm waar extreemrechts onder valt. In opiniestukken bieden we vrijheid aan auteurs die voor de term ‘extreemrechts’ kiezen, mits enigszins aannemelijk.
Identiteit: queerfobie wordt verdoezeld als ‘bezorgdheid’
Veel rechten van Europese lhbti+’ers worden beschermd door EU-wet- en regelgeving. Bij een radicaal-rechtse winst in het Europese Parlement, kunnen die zekerheden onder druk komen staan. Al wijst Kim van Sparrentak, Europarlementariër namens PvdA-GroenLinks en lid van een onofficiële ‘intergroep’ van lhbti+-voorvechters, erop dat haar radicaal-rechtse collega’s lang niet altijd werk maken van anti-lhbti+-maatregelen. “Parlementariërs van ECR en ID werken niet hard, ze komen nauwelijks opdagen bij stemmingen.” Die ‘reactieve houding’ kan echter wél voorkomen dat nieuwe wetgeving wordt aangenomen, die lhbti+-emancipatie op weg zou kunnen helpen.
Wat onder druk zou kunnen komen staan als radicaal-rechtse partijen veel Europese zetels bemachtigen? Rémy Bonny, directeur van de Europese lhbti+-belangenorganisatie Forbidden Colors, wijst in de eerste plaats op de rechten van transgender personen. Ook roept hij een ‘mediaverbod’ in Hongarije in herinnering: daar mag lhbti+-inhoud niet vertoond worden omdat die minderjarigen zou beïnvloeden. De Europese Commissie klaagde Hongarije daarop aan, maar die rechtszaak zou zomaar eens kunnen worden stopgezet als radicaal-rechtse partijen groot genoeg worden. Van Sparrentak is iets optimistischer, maar houdt toch een scherp oog op het verbod op ‘genezingstherapie’ en de rechten van zogeheten regenbooggezinnen.
Lees meer over hoe radicaal-rechtse winst in Europa de rechten van lhbti+’ers onder druk kan zetten.
Artikel gaat verder onder het kader.
Hoeveel Nederlandse zetels gaan naar ID en ECR?
Nederland, dat 31 van de 720 Europarlementariërs afvaardigt, ging als een van de eerste landen naar de stembus, op donderdag 6 juni. Bij het opstellen van dit artikel op 7 juni was er nog geen officiële uitslag, maar op basis van de exitpolls (NOS, IPSOS I&O) levert de extreemrechtse PVV (Eurofractie ID) 7 zetels. De SGP, lid van de radicaal-rechtse Eurofractie ECR, levert 1 zetel.
Klimaat: armen wordt wijsgemaakt dat zij de rekening krijgen
In verkiezingstijd presenteren radicaal-rechtse partijen zich vaak als pleitbezorger van ‘de gewone man’ (en soms vrouw). Maar als het op klimaat aankomt, doen zij precies wat die ‘gewone man’ níet wil. Terwijl veruit de meeste Europeanen zich zorgen maken om klimaatontwrichting, en de meeste Nederlanders zelfs bereid zijn een stukje welvaart in te leveren om de opwarming tegen te gaan, pleiten radicaal-rechtse politici voor het afbouwen van klimaatbeleid. Dat zou ‘te duur zijn’.
Jurjen van den Bergh, die behalve directeur van het progressieve campagnebureau DeGoedeZaak ook expert is op het gebied van politieke communicatie, kan die ogenschijnlijke tegenstelling uitleggen: “Radicaal-rechts speelt in op de publieke perceptie dat de klimaatrekening bij de armen terechtkomt terwijl de rijken profiteren.” Maar dat betekent niet dat radicaal-rechts klimaatwetgeving voorstelt die eerlijker is voor Europeanen met een dunne portemonnee. Van den Bergh: “Radicaal-rechtse partijen hebben belang bij economische onzekerheid. Daar bedrijven ze politiek op.”
Lees meer over hoe radicaal-rechtse winst in Europa klimaatbeleid en de energietransitie onder druk kan zetten.
- De termen ‘radicaal-rechts’ en ‘extreemrechts’ worden in het publieke debat vaak door elkaar gebruikt, maar betekenen niet helemaal hetzelfde. OneWorld reserveert ‘extreemrechts’ voor radicaal-rechtse mensen of bewegingen met antidemocratische of gewelddadige denkbeelden. Radicaal-rechts is in die zin een parapluterm waar extreemrechts onder valt. In opiniestukken bieden we vrijheid aan auteurs die voor de term ‘extreemrechts’ kiezen, mits enigszins aannemelijk. ↩︎
Verder lezen?
Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?
Word abonnee
- Digitaal + magazine — € 8,00 / maand
- Alleen digitaal — € 6,00 / maand
