Open je keukenkastjes en koelkast en sta versteld van wat er allemaal verpakt is in plastic: kaas, vlees, knijpflessen ketchup, koekjes, cola, (voorgesneden) groenten en zelfs je komkommer is tegenwoordig voorzien van een folie-tje. Als je papier, glas, gft en plastic zou scheiden van het restafval, houd je bijna geen restafval over.
De rechtschapen wereldverbeteraar brengt dit plastic na gebruik natuurlijk keurig naar de Plastic Heroes-bak. Maar wat gebeurt er eigenlijk met dat plastic? Heeft het wel zin om het te scheiden? Wordt het gerecycled? Komt het niet gewoon weer op een grote hoop? Zelfs de meest trouwe plasticscheiders die ik ken, weten niet precies wat er met het plastic gebeurt.
Van prullenbak naar de gemeente
Ik volg de route vanaf mijn eigen prullenbak in Utrecht. De Plastic Heroes-bakken worden door de gemeente geleegd, en dan? Komt het dan weer op een grote hoop bij het andere restafval, zoals veel mensen denken? “Nee,” zegt Dave Post, projectmanager Inzamelen bij de gemeente Utrecht: “Het plastic wordt opgeslagen op bedrijventerrein Lage Weide.”
Al het plastic dat bij de gemeente Utrecht binnenkomt, is door huishoudens gescheiden. “De gemeente haalt geen plastic uit het gewone afval”, vertelt Post. “Daar hebben we de techniek nog niet voor en het is te duur om met de hand te laten doen.”
Stad versus dorpIn de stad is afvalscheiden vaak moeilijker dan in een dorp; er is meer hoogbouw en minder mensen hebben een tuin en dus minder plek om afval te scheiden. Utrecht doet het goed voor een stad: jaarlijks scheiden huishoudens 700 ton plastic, een scheidingspercentage van veertig procent. Ten opzichte van de drie andere randstadsteden Den Haag, Amsterdam en Rotterdam is dat het beste resultaat: daar is het scheidingspercentage rond de tien procent. Hoe komt dat? Post: “In Utrecht zetten we meer in op duurzaamheid dan andere steden doen, er is meer budget voor.”
Van gemeente naar sorteerinstallatie
Vanaf de opslag in Utrecht gaat het plastic per schip naar Rotterdam. Hier staat een plasticsorteerinstallatie van afvalverwerker Sita. Vanaf veertig opslaglocaties in Nederland wordt het plastic verdeeld over die Rotterdamse installatie en drie installaties in Duitsland.
De installatie ziet er uit als een grote fabriek. Beneden ligt een grote bult plastic afval, die door een graafmachine op een lopende band wordt gegooid. Herkenbare stukken plastic komen voorbij: shampooflesjes, boterbakjes, knijpflessen, bakjes en zakjes van groente en fruit, tubes van tandpasta en plastic flesjes. “Het afval moet eigenlijk aan drie regels voldoen voordat je het in de Plastic Heroes-bak gooit,” legt Geert Steegs van Sita uit: “het moet van kunststof zijn, leeg zijn en verpakkingsafval zijn. We kunnen hier bijvoorbeeld geen plastic zwembadjes of plastic tuinstoelen verwerken.”
Statiegeldflessen worden vooralsnog niet naar deze installatie gebracht. Maar, als het statiegeld voor deze flessen verdwijnt, is de kans groot dat deze in het gescheiden plastic afval terecht komen. Dan komen ze wel in de installatie terecht.
[[{“fid”:”30133″,”view_mode”:”file_styles_artikel_volle_breedte”,”fields”:{“format”:”file_styles_artikel_volle_breedte”,”field_file_image_alt_text[und][0][value]”:”Plastic afval”,”field_file_image_title_text[und][0][value]”:””},”type”:”media”,”link_text”:null,”attributes”:{“class”:”styles file-styles artikel_volle_breedte media-element file-file-styles-artikel-volle-breedte”,”id”:”styles-6-0″}}]]
Reis van acht minuten
Elk stuk plastic maakt een reis door de installatie van ongeveer acht minuten. Tijdens die reis gaat het plastic over de lopende band door allerlei scheidingstechnieken. Het plastic wordt schoon- en drooggemaakt, onbruikbaar plastic wordt eruit gezuiverd en uiteindelijk worden vijf soorten plastic op soort gesorteerd. Dat zijn PET (van statiegeldflessen), PP, (HD)PE, LPDE-folie en een gemixte soort. Jaarlijks wordt hier 30 ton plastic verwerkt.
Niet alle soorten plastic kunnen in de machine. “Knijpflessen ketchup bijvoorbeeld”, zegt Steegs. “Daar zit zo’n rubber stukje bovenin. Handig voor de consument om te doseren, maar niet zo handig in zo’n machine, omdat het geen plastic is.” Met producenten van verpakkingen wordt dan ook gekeken of een verpakking ook anders te ontwerpen is, zodat het wel door de installatie kan. “Zo’n fles wasmiddel voor de zwarte was bijvoorbeeld,” zegt Steegs. “Die was eerst gemaakt van zwart plastic, maar de machine herkent zwart plastic niet.” Oplossing: de fles is nu van doorzichtig plastic, het folie eromheen is zwart.
Als het plastic de reis door de installatie heeft doorlopen, komen de soorten er als balen plastic uit. Verwerkers kopen die balen op, om het te recyclen.
[[{“fid”:”30132″,”view_mode”:”file_styles_artikel_volle_breedte”,”fields”:{“format”:”file_styles_artikel_volle_breedte”,”field_file_image_alt_text[und][0][value]”:”Plastic afval”,”field_file_image_title_text[und][0][value]”:””},”type”:”media”,”link_text”:null,”attributes”:{“class”:”styles file-styles artikel_volle_breedte media-element file-file-styles-artikel-volle-breedte”,”id”:”styles-6-0″}}]]
Naar de verwerker
4PET in Arnhem is een bedrijf dat balen plastic opkoopt uit onder andere Rotterdam. Het bedrijf koopt, zoals de naam het al zegt, alleen PET-plastic op. Michael Krekemeyer van 4PET laat verschillende balen zien. Sommige balen bestaan alleen uit doorzichtige statiegeldflessen, die komen meestal uit België of Duitsland, anderen zijn wat viezer en hebben meer kleurtjes, die uit Rotterdam zit er een beetje tussenin qua zuiverheid. “Hoe zuiverder de baal, hoe mooier het eindproduct.”
Het ideaalplaatje is ‘bottle to bottle’ recyclen, zegt Krekemeyer. “Dat betekent dat een plastic fles zo gerecycled wordt, dat het weer een nieuwe plastic fles oplevert.” Dat is bijvoorbeeld het geval bij glas, maar helaas niet bij plastic. In het sorteer- en verwerkingsproces gaat een groot deel verloren, je houdt ongeveer 78 procent.
Maar ook van wat daarvan overblijft, kan vaak geen nieuw verpakkingsmateriaal voor voedsel gemaakt worden. “De eisen in de verpakkingsindustrie zijn heel hoog”, zegt Krekemeyer. “Gerecycled plastic is volgens de eisen niet schoon genoeg.”
“Wat wel gebeurt”, zegt hij, “is dat er een voedselverpakking van wordt gemaakt, maar dan met een beschermlaagje erin. Zo komt het eten niet in contact met het gerecycelde plastic.”
[[{“fid”:”30134″,”view_mode”:”file_styles_artikel_volle_breedte”,”fields”:{“format”:”file_styles_artikel_volle_breedte”,”field_file_image_alt_text[und][0][value]”:”Plastic afval korreltjes”,”field_file_image_title_text[und][0][value]”:””},”type”:”media”,”link_text”:null,”attributes”:{“class”:”styles file-styles artikel_volle_breedte media-element file-file-styles-artikel-volle-breedte”,”id”:”styles-6-0″}}]]
Tot korreltjes
In Arnhem gaan de balen ook weer door een omvangrijke installatie. Het stinkt er nog behoorlijk, dat komt door de viezigheid die in het plastic zit. Het plastic wordt nogmaals grondig gereinigd en gedroogd, alvorens het uiteindelijk wordt verwarmd tot 250 graden en afkoelt tot kleine korreltjes. Deze korreltjes (granulaat) zijn weer een grondstof voor nieuw plastic. De korreltjes uit Rotterdam komen er mintgroen uit, doordat het plastic in verschillende kleuren wordt aangeleverd.
Het plastic uit Arnhem wordt vooral gebruikt voor het maken van plantenbakjes, plastic ribs voor kartonnen dozen, folies en zakken.
Van andere soorten plastic, die door andere verwerkers wordt opgekocht, worden onder andere nieuwe verpakkingen gemaakt, fleece (van truien), tennisballen, pallets, folies en kentekens gemaakt.
KeuzeSinds 2009 zijn gemeenten verplicht burgers de mogelijkheid te geven hun plastic gescheiden aan te bieden. Voor die tijd werd plastic bij het restafval gegooid en werd het verbrand. De stromen gescheiden afval worden in Nederland gecoördineerd door de stichting Nedvang. Deze stichting is in dienst gesteld door de verpakkingsindustrie, die vanuit een EU-richtlijn verantwoordelijk is dat 42 procent van de verpakkingen die op de markt komen, gerecyled worden. In Nederland ligt dat percentage op 51 procent.
